Czy wiesz, gdzie w Elblągu mieści się Dom Kataryniarza? Gdzie swoją willę miał przedwojenny właściciel fabryki papy? O tym i wiele innych ciekawostkach związanych z historią alei Grunwaldzkiej opowiada Karol Wyszyński, przewodnik PTTK Elbląg.
Baza PKS-u
Przy skrzyżowaniu alei Grunwaldzkiej z ul. Mickiewicza stał kiedyś murowany kiosk z artykułami spożywczymi, podobny do tych, które do dzisiaj istnieją przy rogu 1 Maja – Godlewskiego czy Bożego Ciała – Królewiecka. Za czasów PRL zarządzał nimi Miejski Handel Detaliczny. Dzisiaj w kioskach, które przetrwały, swoją działalność prowadzą prywatne firmy.
Za skrzyżowaniem z ulicą Mickiewicza swoją bazę ma elbląski PKS oraz wiele innych firm motoryzacyjnych. PKS został tutaj przeniesiony w 1959 roku, wcześniej miał swoją siedzibę przy ul. Zielonej 1, a później przy Placu Grunwaldzkim 4-5. Obok stoi biurowiec, także należący do PKS-u, wybudowany w latach 60. To tutaj do czasów wybudowania dworca PKS mieściły się biura tego przedsiębiorstwa i kasy, a autobusy odjeżdżały z placu Dworcowego. Obecnie lokale w budynku są wynajmowane różnym firmom.
Dom Kataryniarza
Z budynkiem PKS-u sąsiaduje odrestaurowana kamienica, wybudowana w 1897 r. Przez mieszkańców była określana jako „Dom Kataryniarza”. Jej właścicielem był August Behrendt, według legendy kamienica miała powstać z pieniędzy zarobionych kataryniarza podczas wieloletnich występów w Rosji, a nawet w Stanach Zjednoczonych. To w tej kamienicy mieszkali pradziadkowie obecnej kanclerz Niemiec Angeli Merkel - Emma i Emil Drange. Ich nagrobek znajduje się obecnie w lapidarium przy ul. Sadowej.
Mury kamienicy zawierają bogate zdobienia herbami miasta, dach był wykorzystywany jako ogródek, do dzisiaj posiada kute ogrodzenie. Na dachu przed wojną, po nadzorem mam lub niań, często bawiły się dzieci. Od strony ulicy zachowały się duże balkony z kutymi balustradami i lukarnami pod zwieńczeniem dachu.
Na parterze budynku w czasach PRL mieścił się bar mleczny, obecnie swoje gabinety mają lekarze. Dzisiaj w tej kamienicy mieszka m.in. prezydent Elbląga.
Fabryka papy i przedszkole
Idąc dalej wzdłuż alei Grunwaldzkiej, mijamy piękną jednopiętrową willę z 1910, która należała do Schillera, właściciela fabryki papy. Budynek wzniesiony w stylu eklektycznym, posiadająca kraty, drzwi i ich okucia o elementach klasycystycznych, z łukowatymi schodami na wysoki parter wejścia. Sama fabryka papy znajdowała się po sąsiedzku.
Po 1945 r. początkowo w willi mieścił się jeden z licznych wówczas w mieście komisariatów Milicji Obywatelskiej. Potem otwarto tutaj przedszkole kolejowe, dzisiaj jest to przedszkole miejskie.
We wspomnieniach po 1945 r. wiele osób nadmienia, że na terenie byłej fabryki papy miała się mieścić jedna ze składnic wywożonego z Elbląga majątku.
Maska i piec kaflowy
Za willą Schillera, na rogu Grunwaldzkiej i Żeromskiego znajdują się dwie kamienice, również pochodzące z początku XX wieku. Na parterze znajduje się piękny narożny piec kaflowy. Na elewacji można dostrzec odrestaurowane secesyjne ozdoby, między innymi maskę. Podobna maska znajduje się na kamienicy przy ul. Zagonowej, tylko jest w bardzo złym stanie.
Kolejny odcinek "Historii elbląskich ulic" za tydzień