UWAGA!

Historia elbląskich ulic: Garbary i Studzienna (odcinek 42)

 Elbląg, Nieistniejący już hotel Rauch przy ul. Garbary
Nieistniejący już hotel Rauch przy ul. Garbary (fot. archiwum autora)

Kontynuujemy wędrówkę po uliczkach Starego Miasta. Dzisiaj Karol Wyszyński, przewodnik PTTK, opowiada o historii ulicy Garbary i Studziennej, która jest obecnie powoli zabudowywana.

Garbary: hotel Rauch i dom mennonitów
      
Ulica Garbary przebiega od ulicy Pocztowej do Starego Rynku. W czasach istnienia umocnień miejskich, od strony obecnej Pocztowej, zamykała ją Wieża Garbarska, której resztki rozebrano w 1783 r. Po raz pierwszy o tej ulicy wspomniano w źródłach pisanych w 1340 r. jako platea Cerdonum (Rzemieślników). Przed 1454 r. nadano jej nazwę Garbarzy (Garber Gasse, następnie Garber Strasse). Kolejna zmiana nastąpiła przed 1782 r., kiedy to uliczka nazywała się Tylna (Die Hinter Gasse). Od 1924 r. jej patronem został Wilhelm, wtedy to Wilhelmstrasse obejmowała także obecną ulicę Studzienną. Po 1945 r. Wilhelma zastąpił w roli patrona Bogumił Linka, polski działacz mazurski, który zmarł wskutek pobicia w okresie międzywojennym. W 1990 roku władze miasta przywróciły ulicy historyczną nazwę – Garbary.
       W budynku na rogu Garbary i Pocztowej (gdzie obecnie funkcjonuje Izba Kontroli Skarbowej) do 1940 roku mieściły się konsulaty Danii, Szwajcarii, Holandii i Estonii. Zaraz za nimi, gdzie dzisiaj stoi pusty plac, znajdował się hotel Rauch (patrz zdjęcie).
       Po przeciwnej stronie, zaraz za skrzyżowaniem z ul. Przymurze, znajduje się budynek dawnego domu modlitwy mennonitów, którzy przybyli na Żuławy z Holandii ok. 1526 roku. Jest to jedyny budynek przy ul. Garbary, który ocalał z wojennej zawieruchy i późniejszych rozbiórek. Tuż obok budynku mennonitów znajduje się pusty plac (działka wystawiona jest na sprzedaż), gdzie znajdowała się kamieniczka pochodząca z 1624 r. W latach 1701-1818 była siedzibą cechu kramarzy, była też pierwszą siedzibą powstałej w 1773 r. loży masońskiej „Loża Świętego Jana Konstancja Pod Ukorono­waną Zgodą - Wschód w Elblągu” (przeniesiono ją później w rejon obecnej ul. Pestalozziego).

  Elbląg, Odbudowywana kamienica przy ul. Studziennej. Dawniej mieściła się tu wytwórnia organów
Odbudowywana kamienica przy ul. Studziennej. Dawniej mieściła się tu wytwórnia organów (fot. autor)


       W 1912 roku kamienicę wykupił Carl Pudor, założyciel i prezes Towarzystwa Krzewienia Turystyki Pieszej w Elblągu i Okolicy (to on przyczynił się do popularyzacji Bażantarni jako miejsca spędzania wolnego czasu przez ówczesnych elblążan, wytyczył m.in. nowe szlaki). Pudor urządził w kamienicy muzeum, po jego śmierci w 1929 r. nosiło ono jego imię. Kamienica została zniszczona w wyniku działań wojennych i następnie rozebrana.
      
       Studzienna: Albatros i wytwórnia organów
      
Przedłużeniem ul. Garbary jest ul. Studzienna, która dochodzi do Bulwaru Zygmunta Augusta. Kiedyś jej przebieg zamykała Brama Tobiasza, zwana także jako Brama Wagi. Resztki tej bramy rozebrano ostatecznie w 1785 r.
       W przeszłości ulica nosiła różne nazwy: w 1330 r. odnotowano ją jako ul. Tobiasza (platea Thobie), w 1413 r. jako ul. Studni Łańcuchowej (Kettenbrunnenstrasse), od 1659 r. nazywano uliczką Cielesną (Körper Gasse), od XVI w. traktowana była jako jedna ulica razem z Garbary. W 1990 r. powrócono do jednej z jej pierwotnych nazw – Studzienna.
       Od kilku lat trwa odbudowa ulicy po zniszczeniach wojennych. Właśnie jest odtwarzany budynek, w którym mieściła się wytwórnia organów. W 1857 r. założył ją August Terlezki, aby przekazać ją w 1893 r. swemu byłemu uczniowi Eduardowi Wittkowi. Obecnie jeszcze w niektórych kościołach bliższej i dalszej okolicy można spotkać organy sygnowane przez obu mistrzów. Po 1945 r. zarówno firma jak i budynek przestały istnieć. W odtwarzanym budynku ma znajdować się pub z minibrowarem.
       Do rozpoczęcia odbudowy kamienic przy Studziennej jedynym zachowanym budynkiem był ten, w którym mieści się dzisiaj pizzeria. Kiedyś mieściły się w nim różne sklepy i lokale gastronomiczne, między innymi słynny Albatros.

WyKa

Najnowsze artykuły w dziale Dawno temu

Artykuły powiązane tematycznie

Zamieszczenie następnej opinii do tego artykułu wymaga zalogowania

W formularzu stwierdzono błędy!

Ok
Dodawanie opinii
Aby zamieścić swoje zdjęcie lub avatar przy opiniach proszę dokonać wpisu do galerii Czytelników.
Dołącz zdjęcie:

Podpis:

Jeśli chcesz mieć unikalny i zastrzeżony podpis
zarejestruj się.
E-mail:(opcjonalnie)
A moim zdaniem...
  • Swietny cykl, warto by go wydac w formie ksiązkowej. .kiedyś zrobił tak Grzegorz Baranowski. , ale to było ponad 25 lat temu. Cieszymy sie z każdego powstającego budynku w Elblągu, czemu tak malo, czas goni, ale władzom się nie spieszy. Dlaczego tyle miejsc w Śródmieściu Elbląga, ktory nie ma właściwie Centrum jest niezagospodarowanych, niezabudowanych, a są w rękach prywatnych, ale to nie inwestorzy, tylko w dziwny sposób kupili to dla zysku. trzeba by zapytać Henryka Słoninę, ktory forsował przez lata nowatorską koncepcję budowy centrum na peryferiach, jego następcy mają jeden program, brak pieniędzy, ale nie mają zadnych planów ani wizji zagospodarowania przestrzennego Elbląga, szkoda.
  • przecież jest dostępny piękny w twardej oprawie Słownik nazw ulic autorstwa Wioletty Engler
  • Niestety. .. słownik Pani Wioletty to zbiór niezbyt merytorycznych opisów (sporo błędów) :(
  • A kiedy coś o Szczyglej?
    Zgłoś do moderacji     Odpowiedz
    2
    0
    obatel(2015-02-22)
  • Przy okazji proszę uporządkować teren z tylu kamieniczek przy ul. Studziennej - od strony Galerii EL, który dalej "straszy".
    Zgłoś do moderacji     Odpowiedz
    0
    0
    kropla(2015-02-23)
  • Cieszy odbudowa tego co piękne ale czy komuś z włodarzy miejskich na tym zależy ? chyba nie
Reklama