W dzisiejszym odcinku „Historii okolic Elbląga” odwiedzamy gminę Rychliki, w której znajduje się wiele wsi z ciekawą historią. O ciekawostkach związanych z miejscowościami Barzyna i Dymnik opowiada Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK.
Pisałem kiedyś o Bażynach, z których wywodził się Bażyński. Ale jest jeszcze jedna miejscowość o podobno brzmiącej nazwie, ale innej pisowni – Barzyna. Położona jest w gminie Rychliki w pobliżu Kanału Elbląskiego.
Do 1945 r. Barzyna nazywała się Wiese (nazwa ma mieć pruskie pochodzenie). Według dokumentów jej historia sięga XIV wieku r., kiedy to Wielki Mistrz Konrad III Zöllnwe von Rotenstein nadał ją trzem braciom - Prusom jako dobra rycerskie. Właściciele miejscowości często się zmieniali. Najdłużej Barzyna należała do rodu von Bodeck (1560-1829). To za panowania tego rodu powstały pierwsze założenia pałacu (od 1693 r.), przez lata obiekt został rozbudowany.
Właściciele Barzyny posiadali kolekcje obrazów w tym oryginał autoportretu Rembrandta „Śmiejący się Rembrandt”, obecnie obraz znajduje się w Kolonii.
Po rodzie Bodecków właścicielami dóbr byli w kolejności: Kazimierz von Hülsen, baron Bernhard von Sanden, bracia Paula i Otto Frankenstein, rodzeństwo Gerda i Marii von der Groeben. Gdy na te tereny wkroczyli żołnierze Armii Czerwonej, Gerd popełnił samobójstwo.
W czasach PRL pałac był siedzibą PGR-u, ulokowano tu biura, a także mieszkania dla jego pracowników. Pałac niszczał mimo wpisania obiektu w rejestr zabytków, ale najgorsze przyszło po transformacji ustrojowej w 1989 r., kiedy to pałac zamienił się w ruinę. Zanim to się stało, za zgodą konserwatora zabytków, udało się przenieść do prywatnego budynku w Kwitajnach dwa piece kaflowe i dwie płyty żeliwne paleniskowe z XVII i XVIII wieku.
Obecnie pozostałości pałacu są własnością prywatną, ale na razie nie jest odbudowywany.
Dymnik
Wieś, podobnie jak Barzyna, znajduje się w gminie Rychliki. Do 1945 r. nosiła nazwę Stein. Obecna nazwa nawiązuje do słów wywodzących się z języka litewskiego (Dymsteyne, Dymsteynen, Dimsteyn), mających oznaczać „dwór, dobra”.
Wieś była lokowana w 1285 r. przez mistrza krajowego Konrada von Tierberga. W 1531 r. książę Albrecht Hohenzollern (1490-1568) nadał ją jako lenno Oswaldowi Buschowi.
Właścicieli wsi na przestrzeni lat było wielu: Vom Kleyss, Boye, proboszcz z Christian Wilcovius, Gottried Plehn, ród Neumann, von Keltsch i Arnim oraz Helmuth von Graevenitz. Jeden z właścicieli pod koniec XVII w. założył we wsi park z dziewięcioma scenami z życia człowieka.
Do dzisiejszych czasów zachował się budynek dworski z XIX w, kaplica dworska i pozostałości parku.
