UWAGA!

Historia okolic Elbląga: Gronowo Elbląskie (odc. 5)

 Elbląg, Budynek dworca w Gronowie Elbląskim przed wojną
Budynek dworca w Gronowie Elbląskim przed wojną (fot. archiwum autora)

Na terenie byłego województwa elbląskiego istnieją trzy Gronowa. Jedno tuż przy granicy z obwodem kaliningradzkim, dwa kolejne w okolicach Elbląga. Dzisiaj z Karolem Wyszyńskim, przewodnikiem PTTK, odwiedzamy Gronowo Elbląskie, które ma ciekawą historię.

Znaleziska archeologiczne w okolicy Gronowa Elbląskiego świadczą o tym, że istniały tu osady już w latach 1500-800 przed naszą erą. W pobliżu przebiegał też szlak bursztynowy, prowadzący z ówczesnych państw położonych nad Morzem Śródziemnym do osad położonych nad południowym brzegiem Bałtyku. W pobliżu w czasach szlaku bursztynowego świetnie funkcjonowała też emporia wikińska Truso, z której niektóre znaleziska możemy podziwiać w naszym muzeum.
      
       Początki Gronowa Elbląskiego
      
Gronowo Elbląskie powstało w czasach krzyżackich. Pierwsza wzmianka o tej miejscowości pochodzi z 1411 roku, wymienia się w niej nazwę Grunau (istniała do 1945 r.). 13 kwietnia 1414 roku wieś uzyskał przywilej wystawiony komtura elbląskiego Hermana Gansa, będącego zarazem wielkim szpitalnikiem. Przywilej ten w 1562 r. potwierdził polski król Zygmunt August.
       W połowie XVI w. we wsi znajdowała się karczma. W następnym wieku odnotowano, że właścicielem 10 włók ziemi, karczmy i dworu był patrycjusz elbląski Izaak Spiring, o którym wspominałem w poprzednim cyklu przy okazji Domu Królów.
       Spiring przywilejem króla Władysława IV zwolniony był od czynszów, szarwarków i innych obowiązków wynikających tak z ziemi, karczmy i dworu. Król Jan Kazimierz potwierdził te przywileje w 1660 r. dla nowego już właściciela dóbr w Gronowie Elbląskim – Jakuba Hogrefa. Tak więc opłacało się gościć królów i ich wysłanników w Elblągu.
       W 1852 roku powstało połączenie kolejowe przebiegające przez Gronowo Elbląskie oraz pierwszy budynek dworca kolejowego. Nowy budynek dworca powstał w 1882 r., rozbudowano go około 1890 r. Budynek jest o konstrukcji szachulcowej i zachował się do dzisiaj.

  Elbląg, Nieistniejący już wiatrak odwadniający z okolic Gronowa Elbląskiego
Nieistniejący już wiatrak odwadniający z okolic Gronowa Elbląskiego (fot. archiwum autora)


       Jeszcze do niedawna na ścianie dworca od strony peronów widniała metalowa tabliczka wskazująca poziom wody, jaka zalała okolicę podczas największej powodzi na Żuławach w 1888 r. Niestety, ktoś ją ukradł.
       W zamierzchłej przeszłości w Gronowie Elbląskim istniała też kaplica, a parafia mieściła się w pobliskim Jegłowniku. W 1982 roku wmurowano kamień węgielny pod budowę kościoła, budowę rozpoczęto w 1983 r., a zakończono w 1987 r., mimo dużych trudności finansowych. Parafia istnieje do dzisiaj pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela.
      
       Oleśno i kryminalna historia
      
Po sąsiedzku znajduje się wieś Oleśno, która jest starsza od Gronowa Elbląskiego. Akt lokacyjny w 1353 r. nadał komtur Ortluf von Trier, następnie akt na prawie chełmińskim ustanowił w 1414 r. komtur Grans. Do 1945 r. Oleśno nazywało się Preussische Königsdorf. W wiosce znajduje się altanka ogrodowa, pochodząca z XIX w, ozdobiona wewnątrz różnymi malunkami.
       Z Oleśnem jest związana także kryminalna historia. 15 kwietnia 1948 r. pracownik rolny zabił siekierą gospodarza, u którego pracował i jego żonę. Chciał też zabić jego matkę i dzieci, na szczęście mu się nie udało. Miesiąc później został skazany na karę śmierci przez elbląski sąd. Wyrok wykonano 2 lipca 1948 roku.
      

WyKa

Najnowsze artykuły w dziale Dawno temu

Artykuły powiązane tematycznie

Zamieszczenie następnej opinii do tego artykułu wymaga zalogowania

W formularzu stwierdzono błędy!

Ok
Dodawanie opinii
Aby zamieścić swoje zdjęcie lub avatar przy opiniach proszę dokonać wpisu do galerii Czytelników.
Dołącz zdjęcie:

Podpis:

Jeśli chcesz mieć unikalny i zastrzeżony podpis
zarejestruj się.
E-mail:(opcjonalnie)
  • A teraz kto mieszka w Gronowie Elbląskim to chyba dobrze wiemy, większość to patologia, przekręty, pseudo-biznesmeni nie płacący podatków ( to informacja dla Skarbówki) i itd. .. Przykładem niech będzie metalowa tabliczka wskazująca poziom wody na budynku dworca "Niestety, ktoś ją ukradł".
  • W 1852 powstał budynek dworca. Ale gdy byłem w 2015 dworzec zamknięty na głucho i nawet ławki żadnej na peronie. O wiacie nie wspomnę.
  • A o stylowej autor nie wspomniał :) a to też już historia. :)
  • nie wiem jaki dupek zamieścił wpis o gronowie. patologia to jest u ciebie. ja mieszkam w gronowie i jakoś patologi nie widzę. na mojej ulicy mieszka nas 7 emerytów mundurowych. każdy z nas ma swój dom to jaka to patologia. jest tu przedszkole, szkoła podstawowa, gimnazjum, urząd gminy straż pożarna, poczta, apteka, ośrodek zdrowia, dworzec pkp, przystanek pks, pracownia stomatologii. jest 10 sklepów. jak to można nazwać patologią to ja tego nie pojmuję.
  • W Gronowie obok zdecydowanej większości normalnych i uczciwych ludzi patole też się znajdą ale w Elblągu jest ich znacznie więcej.
  • kaplice zbudowano w 1952 roku a parafia jest od lipca 1985
  • Wiatrak ze zdjęcia na pewno nie stał w Gronowie, to zdjęcie z Żuław Gdańskich, zamieszczany w wielu publikacjach.
    Zgłoś do moderacji     Odpowiedz
    2
    0
    xiążę(2016-05-23)
  • Ten co napisał w pierwszym komentarzu miał na myśli całą Gminę Gronowo Elbląskie, bo rzeczywiście nie brakuje tam patologii.
  • Głupio po wojnie nazwali tę miejscowość. Dlaczego "Elbląskie"? Przecież o wiele bliżej Elbląga jest Gronowo Górne. A poza tym, przez większość swej historii to Gronowo należało do powiatu malborskiego, więc historycznie jest bardziej związane z Malborkiem niż Elblągiem. Oryginalnie było Grunau-Hohe (Gronowo na Wysoczyźnie = Górne) i Grunau am Niederung (Gronowo na Nizinie [Żuławach] = Elbląskie). A więc skoro jedno zostało Gronowem Górnym, to drugie powinno być Dolnym. Albo jeszcze lepiej "Gronowo Żuławskie". Nazewnictwo na tych terenach to jakieś nieporozumienie. ..
  • A w Warszawie jeszcze więcej.
  • a emeryci mundurowi to niby elita. .. .. hahahahaha. .. .
  • A kto pamieta tabliczke zamieszczona na drzewie przed stylowa a przy samym starym drewnianym domu na ktorej widnial napis zakaz postoju furmanek
Reklama