Polacy nigdy nie zdobyli zamku w Malborku, za to kupili go za... zaległy żołd. O tych i innych ciekawostkach związanych z miastem nad Nogatem opowiada Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK. Zapraszamy na kolejny odcinek „Historii okolic Elbląga”.
Pierwsza świątynia pw. św. Jana została wzniesiona w XIII wieku, uległa zniszczeniu w czasie wojny trzynastoletniej 1457-1460. Kolejna powstała w okresie1467-1523, początkowo posiadała sklepienie kryształowe, a od 1534 r sieciowe. Wieża powstała w 1623 r. zwieńczona była kulą, pozłoconą w 1923 r.
W 1668 r. świątynię częściowo strawił pożar, stopił się wówczas dzwon z początku XVI w. Kolejne częściowe zniszczenie kościoła to walki o Malbork w 1945 r. Zniszczeniu uległa również wieża i obecnie ma inny kształt.
W kościele znajduje się chrzcielnica z XIV w., figura św. Elżbiety Turyńskiej z XV w., krucyfiks z tego samego czasu, gotycka figura Jana Ewangelisty. Obraz Sądu Salomona z 1600 r. i Matki Bożej z Dzieciątkiem z 1629 r.
Rada miasta
Zarządzaniem miastem w czasach krzyżackich zajmowała się rada miejska składająca się z siedmiu-ośmiu osób, na jej czele był burmistrz, a jego zastępcą osoba określana jako kompan. W 1416 r. odnotowano obecność kalmarza, czyli zarządcy skarbu miejskiego. Sądem zarządzał sołtys oraz dziesięcioosobowa ława, z podległości sądownictwa miejskiego wyłączona była ludność pochodzenia polskiego i pruskiego, podlegała ona pod sądownictwo Wielkiego Mistrza.
Sprawy obronności miasta były zorganizowane tak jak w innych miastach podległych Krzyżakom, arsenał znajdował się w ratuszu, a broń mieszkańcom wydawano w razie potrzeby. Sam Malbork określano wówczas powiedzeniem „Mediolan jest z marmuru, Buda z kamienia, a Malbork z błota (cegły)”.
Walka o zamek
Po bitwie 15 lipca 1410 r pod Grunwaldem i klęsce wojsk krzyżackich do Malborka przybył komtur ze Świecia Henryk von Plauen (1370-1429), który to nie zdążył na bitwę i zajął się obroną malborskiego zamku.
To jego imię nosiło elbląskie Gimnazjum Realne dla Chłopców, obecny gmach Urzędu Miejskiego. Na marginesie dodam, że z bitwy grunwaldzkiej ocalał jeden z członków rady wojennej – wielki szpitalnik i komtur elbląski Werner von Tettingen, okryty był po tym niesławą.
25 lipca 1410 ro. zaczęło się oblężenie zamku przez wojska polskie i litewskie. W mieście król Władysław Jagiełło przyjął hołd złożony przez czterech biskupów pruskich. Oblężenie bez powodzenia zakończono w dniach 18-19 wrześniai, kiedy to pierwsze odeszły wojska litewskie, a następnie polskie.
Warto dodać, że w celach obronnych w 1422 r. założone zostało w Malborku bractwo św. Jerzego, szkoliło ono młodzież w rzemiośle wojennym.
Pod polskim zarządem
Po inkorporacji terenów określanych Prusami Królewskimi Malbork początkowo pozostawał we władaniu Zakonu, jednak gospodarcza zapaść tego państwa spowodowała, że zamek został wykupiony przez Polskę w 1457 r. z rąk zaciężnych za zaległy żołd.
Już jednak kilka lat wcześniej, bo w 1454 r., doszło do kolejnej próby zajęcia miasta i zamku przez Polaków. Wtedy polscy stronnicy zostali utopieni w Nogacie, a w trakcie oblężenia miasta w harcach (pojedynkach rycerzy przed bitwą) poległ kasztelan lądzki Jan Kot.
Ciąg dalszy za tydzień
