W poprzednim odcinku „Historii okolic Elbląga” streściliśmy historię Pasłęka do 1525 roku, kiedy to miasto po wojnie z Krzyżakami zdobyli Polacy. Dzisiaj ciąg dalszy historycznej wędrówki, którą prowadzi Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK.
Okupacja szwedzka
Wojny Polski ze Szwecją miały wpływ również na Pasłęk. Zanim jednak omówię ten wątek, spróbuję przybliżyć historię i powody tych wojen, związane z przynależnością Inflant (rejon obecnej Estonii i Łotwy).
W 1587 roku w ramach wolnej elekcji na króla Polski został wybrany Zygmunt III Waza (1566-1632). Był synem króla szwedzkiego Jana III Wazy i królewny polskiej Katarzyny Jagiellonki, po kądzieli wnukiem króla Zygmunta Starego i królowej Bony. Jednocześnie zabiegał o dziedzictwo korony szwedzkiej po swym ojcu, jednak objęcie tej korony wymagało rezygnacji z ponownej katolicyzacji Szwecji, a Zygmunt III Waza był wychowany w tej religii. Opozycja wywołała bunt i z królem wygrała.
Kiedy w 1600 r. Zygmunt III Waza przyłączył do Polski Estonię, wojska szwedzkie wkroczyły do Inflant. Był to początek wojen Polski ze Szwedami, toczyły się one w latach 1601 – 1629. Walki przeniosły się na teren Prus z niekorzystnym dla Polski rozejmem w Starym Targu (Altmarku) w 1629 r. Tę pierwszą wojnę zakończył dopiero pokój zawarty w Sztumskiej Wsi (Stumsdorf) w 1635 r.
W trakcie działań wojennych w 1626 r. Pasłęk zajęty został przez wojska Gustawa II Adolfa (1584-1632). Po otrzymaniu wysokiej kontrybucji, którą poprzedziły rabunki żołnierzy szwedzkich na mieszkańcach, wojska szwedzkie opuściły - na krótko zresztą - miasto. Do Pasłęka za to wkroczyły na czas tej przerwy wojska elektora brandenburskiego Jerzego Wilhelma (1595-1640).
Okupacja szwedzka Pasłęka trwała do 1627 r. Polskie wojska, które zaatakowały miasto, nie osiągnąwszy zwycięstwa spaliły okoliczne wsie i wycofały się.
Zakończenie terminu rozejmu zawartego w Starym Targu na 6 lat spowodowało, że to w Pasłęku w styczniu 1635 r. rozpoczęły się pokojowe rokowania pomiędzy Polską a Szwecją. Miejscem rokowań był kościół pw. św. Bartłomieja. Odbyły się dwa spotkania. Ze względu na odległy termin trzeciego spotkania, który określiła delegacja szwedzka, Polacy zerwali rokowania. Następne spotkania odbywały się już w Sztumskiej Wsi.
W trakcie kolejnej wojny polsko-szwedzkiej (1655-60) w 1656 r. na zamku w Pasłęku doszło do spotkania króla Szwecji Karola X Gustawa (1622-1660) z elektorem brandenburskim i księciem Prus Fryderykiem Wilhelmem (1620-1688). W tym czasie książę Prus był lennikiem króla polskiego. Obaj władcy uzgodnili wspólne działania zbrojne przeciw Polsce. Po czym wojska szwedzkie opuściły Pasłęk, zwracając go elektorowi.
Pod koniec 1657 r. Fryderyk Wilhelm powrócił jako sojusznik korony polskiej, zażądał za to jednak od króla polskiego Jana II Kazimierza (1609-1672) zwolnienia z przysięgi lennej. (Nasz król zrzekł się w 1669 r. praw do korony polskiej i wyjechał do Francji).
W marcu 1659 r. niemal 5000 żołnierzy szwedzkich przystąpiło do oblężenia Pasłęka. By poprawić warunki do odparcia ataku, obrońcy spalili południowe przedmieścia miasta. Pasłęk obronił się przy czynnym udziale jego mieszkańców, poniesiono jednak znaczne straty.
Okupacja rosyjska
Pasłęk dotknęła także wojna siedmioletnia (1756-1763). W styczniu 1758 r. do Prus Książęcych wkroczyły wojska rosyjskie dowodzone przez gen. Wilhelma Fermora (1702-1771). Książę Prus Książęcych Fryderyk II Wielki (1712-1786) wycofał swych żołnierzy na teren Pomorza Zachodniego. Tak więc między innymi Pasłęk został zajęty przez Rosjan bez bitwy w 1758 r.
Okupacja Pasłęka i Prus tak Książęcych jak i Królewskich trwała do końca tej wojny. W międzyczasie cesarzowa Elżbieta I Piotrowna Romanowna (1709-1762) w grudniu 1757 r. ogłosiła ukaz, uznający Prusy za prowincję Rosji. W lipcu 1762 r. ukaz ten został zniesiony przez carycę Elżbietę II (1779-1826). Pasłęk jak i pozostałe tereny Prus zostały obciążone kosztami utrzymania garnizonów rosyjskich i znacznymi kontrybucjami. Dla Pasłęka było to 30 procent sum kontrybucji, jakimi obciążono Prusy Górne. Po skończonej okupacji na tych terenach powróciły rządy króla Prus.
Wojny Polski ze Szwecją miały wpływ również na Pasłęk. Zanim jednak omówię ten wątek, spróbuję przybliżyć historię i powody tych wojen, związane z przynależnością Inflant (rejon obecnej Estonii i Łotwy).
W 1587 roku w ramach wolnej elekcji na króla Polski został wybrany Zygmunt III Waza (1566-1632). Był synem króla szwedzkiego Jana III Wazy i królewny polskiej Katarzyny Jagiellonki, po kądzieli wnukiem króla Zygmunta Starego i królowej Bony. Jednocześnie zabiegał o dziedzictwo korony szwedzkiej po swym ojcu, jednak objęcie tej korony wymagało rezygnacji z ponownej katolicyzacji Szwecji, a Zygmunt III Waza był wychowany w tej religii. Opozycja wywołała bunt i z królem wygrała.
Kiedy w 1600 r. Zygmunt III Waza przyłączył do Polski Estonię, wojska szwedzkie wkroczyły do Inflant. Był to początek wojen Polski ze Szwedami, toczyły się one w latach 1601 – 1629. Walki przeniosły się na teren Prus z niekorzystnym dla Polski rozejmem w Starym Targu (Altmarku) w 1629 r. Tę pierwszą wojnę zakończył dopiero pokój zawarty w Sztumskiej Wsi (Stumsdorf) w 1635 r.
W trakcie działań wojennych w 1626 r. Pasłęk zajęty został przez wojska Gustawa II Adolfa (1584-1632). Po otrzymaniu wysokiej kontrybucji, którą poprzedziły rabunki żołnierzy szwedzkich na mieszkańcach, wojska szwedzkie opuściły - na krótko zresztą - miasto. Do Pasłęka za to wkroczyły na czas tej przerwy wojska elektora brandenburskiego Jerzego Wilhelma (1595-1640).
Okupacja szwedzka Pasłęka trwała do 1627 r. Polskie wojska, które zaatakowały miasto, nie osiągnąwszy zwycięstwa spaliły okoliczne wsie i wycofały się.
Zakończenie terminu rozejmu zawartego w Starym Targu na 6 lat spowodowało, że to w Pasłęku w styczniu 1635 r. rozpoczęły się pokojowe rokowania pomiędzy Polską a Szwecją. Miejscem rokowań był kościół pw. św. Bartłomieja. Odbyły się dwa spotkania. Ze względu na odległy termin trzeciego spotkania, który określiła delegacja szwedzka, Polacy zerwali rokowania. Następne spotkania odbywały się już w Sztumskiej Wsi.
W trakcie kolejnej wojny polsko-szwedzkiej (1655-60) w 1656 r. na zamku w Pasłęku doszło do spotkania króla Szwecji Karola X Gustawa (1622-1660) z elektorem brandenburskim i księciem Prus Fryderykiem Wilhelmem (1620-1688). W tym czasie książę Prus był lennikiem króla polskiego. Obaj władcy uzgodnili wspólne działania zbrojne przeciw Polsce. Po czym wojska szwedzkie opuściły Pasłęk, zwracając go elektorowi.
Pod koniec 1657 r. Fryderyk Wilhelm powrócił jako sojusznik korony polskiej, zażądał za to jednak od króla polskiego Jana II Kazimierza (1609-1672) zwolnienia z przysięgi lennej. (Nasz król zrzekł się w 1669 r. praw do korony polskiej i wyjechał do Francji).
W marcu 1659 r. niemal 5000 żołnierzy szwedzkich przystąpiło do oblężenia Pasłęka. By poprawić warunki do odparcia ataku, obrońcy spalili południowe przedmieścia miasta. Pasłęk obronił się przy czynnym udziale jego mieszkańców, poniesiono jednak znaczne straty.
Okupacja rosyjska
Pasłęk dotknęła także wojna siedmioletnia (1756-1763). W styczniu 1758 r. do Prus Książęcych wkroczyły wojska rosyjskie dowodzone przez gen. Wilhelma Fermora (1702-1771). Książę Prus Książęcych Fryderyk II Wielki (1712-1786) wycofał swych żołnierzy na teren Pomorza Zachodniego. Tak więc między innymi Pasłęk został zajęty przez Rosjan bez bitwy w 1758 r.
Okupacja Pasłęka i Prus tak Książęcych jak i Królewskich trwała do końca tej wojny. W międzyczasie cesarzowa Elżbieta I Piotrowna Romanowna (1709-1762) w grudniu 1757 r. ogłosiła ukaz, uznający Prusy za prowincję Rosji. W lipcu 1762 r. ukaz ten został zniesiony przez carycę Elżbietę II (1779-1826). Pasłęk jak i pozostałe tereny Prus zostały obciążone kosztami utrzymania garnizonów rosyjskich i znacznymi kontrybucjami. Dla Pasłęka było to 30 procent sum kontrybucji, jakimi obciążono Prusy Górne. Po skończonej okupacji na tych terenach powróciły rządy króla Prus.
WyKa