W dzisiejszym odcinku „Historii okolic Elbląga” odwiedzamy Kępiny – i te Wielkie, i te Małe i kilka innych okolicznych miejscowości. Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK przypomina także, jak powstały Żuławy Wiślane.
To wieś położona nad Nogatem, w powiecie i gminie Elbląg na terenie Żuław Elbląskich. Do 1945 r. nosiła nazwę Zayerniederkampen. Powstała na terenie, na którym istniały wcześniej mokradła. W 1741r. pruski intendent Jacob Heinrich Poehlin osuszył je i zagospodarował. W 1945 roku wycofujące się wojska niemieckie wysadziły wały i Kępiny Wielkie oraz okolice ponownie znalazły się pod wodą. Kolejny proces osuszania trwał do 1950 r.
To właśnie w Kępinach Wielkich funkcjonował do 2012 roku prom Wacław II, który transportował mieszkańców i turystów przez Nogat. Starostwo zrezygnowało z jego eksploatacji ze względu na wysokie koszty utrzymania. Prom przekazano gminie Nieszawa, gdzie działa do dzisiaj. Jednostka została zbudowana w 2000 r. w stoczni elbląskiej, prom „wystąpił” też w filmie „Świadek koronny”.
Batorowo i Cieplicówka
Do 1945 r. częścią Kępin Wielkich były obecne wsie: Nowe Batorowo i Batorowo, leżące nad rzeczką Cieplicówką, wschodnim ramieniem ujściowym Nogatu. Jej długość to nieco ponad 7 km, nie jest niestety to ramię żeglowne. Rzeczka oraz przyległy do niej rejon należy do obszaru chronionego krajobrazu rzeki Nogat, jednocześnie graniczy z rezerwatem przyrody „Ujście Nogatu”.
Kępiny Małe
Znajdują się już na terenie województwa pomorskiego, w gminie Nowy Dwór Gdański. Do 1945 r. również nosiły nazwę Zayerniederkampen (tak jak Kępiny Wielkie). W latach 1920-1939 wchodziły w skład Wolnego Miasta Gdańska (Freie Stadt Danzig). Do niewątpliwych zabytków wsi należy zaliczyć dawny menonicki cmentarz i znajdujący się w pobliżu jeden z największych jesionów na Żuławach.
Wyjątkowe Żuławy
Wszystkie wspomniane dzisiaj miejscowości znajdują się na Żuławach Elbląskich, które są częścią Żuław Wiślanych, powstałych wskutek stopniowych nanosów zamulających ujście Wisły i deltę o podstawie zwróconej w kierunku Zatoki Gdańskiej. Znajdowane tu ślady osadnictwa sięgają czasów do 2500 lat p.n.e. Później stopniowo człowiek wydzierał wodzie powstałe tu pola zwane polderami. Do rozwoju tych terenów przyczynili się najbardziej osadnicy z terenów obecnej Holandii (XVI wiek), których zwano olendrami albo mennonitami. Przyniesione przez nich stamtąd doświadczenia oraz technika odwadniania terenów depresyjnych (położonych poniżej poziomu morza) spowodowała, że na Żuławach powstały bogate ziemie uprawne.
Żuławy można podzielić na: Gdańskie (zwane kiedyś Danziger Werder) - rozciągają się od Mierzei Wiślanej do Pojezierza Starogardzkiego i Pojezierza Kaszubskiego; Żuławy Wielkie (Gross Werder) podzielone na Żuławy Malborskie (Gross Marienburger Werder) leżące w granicach Wisły i Nogatu, Małe Żuławy Malborskie (Kleine Marienburger Werder)w granicach miejscowości Oleśno, Ząbrowo, Kukułka do Pojezierza Iławskiego. I w końcu Żuławy Elbląskie, położone powyżej Małych Żuław Malborskich i na wschód od Nogatu do Wysoczyzny Elbląskiej i Równiny Warmińskiej. Granice pomiędzy Żuławami należy traktować jako umowne.
