UWAGA!

Historia okolic Elbląga: Od Brachlewa do wsi Bystrzec (odc. 106)

 Elbląg, Dworzec w Brachlewie przed wojną
Dworzec w Brachlewie przed wojną (fot. archiwum autora)

Dzisiaj w wędrówce po historii okolic Elbląga przenosimy się z gminy Prabuty do gminy Kwidzyn. Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK, opowiada o ciekawostkach związanych z takimi miejscowościami jak Baldram, Brachlewo czy Bystrzec, które w latach 1975-1998 leżały w województwie elbląskim.

Baldram
       To wieś założona na obszarze dawnego grodu oraz osady, mającej mieć korzenie słowiańskie. Gród miał zostać zniszczony w X w. W źródłach pisanych Baldram pojawia się po raz pierwszy w 1233 r., występuje pod mianem Hospital. Nazwa zapewne wiąże się istniejącym tu wówczas folwarkiem, który był na uposażeniu krzyżackiego szpitala z Kwidzyna. Śladów istnienia szpitala w Baldramie nie odnaleziono.
       W 1285 r. folwark przeszedł na własność Kapituły Pomezańskiej, w 1333 r. kapituła ulokowała tu wieś i nadała jej nazwę Marienthal (Solina Marii), istniała tu m.in. karczma należąca do sołtysa. Pod koniec XIV w. wieś zmienił nazwę na Baldrap, prawdopodobnie nawiązywała ona do słownictwa pruskiego.
       Wieś była niszczona przez wojny: tak polsko-krzyżacką (1519-1521), polsko-szwedzką (1626-1629), siedmioletnią (1756-1763) oraz podczas stacjonowania tu wojsk francuskich w latach 1806-1807.
       W okresie międzywojennym w Baldramie zamieszkiwał polski działacz Tadeusz König, rolnik a także jeden z założycieli Banku Ludowego w Kwidzynie.W czasie PRL-u istniał tu PGR. W 1938 r. wsi nadano nazwę Mergental, po 1945 r. nazywano ją Bedrony, a w 1948 r. nadano jej obecne miano.
      
       Brachlewo
      
Według zapisków jej najstarszym właścicielem był ród von Stangów, posiadający jednocześnie sąsiedni Biały Dwór i to począwszy od 1236 r. Krzyżacy zasiedlali wieś i jej okolice niemieckimi osadnikami, ale po 1466 r. pojawili się i polscy przybysze.
       W XVI w. jako właściciel pojawił się tu Jerzy Sokołowski. Brachlewo i Biały Dwór stały się się od tego czasu własnością polskiej szlachty. W 1777 r, Biały Dwór kupił król Prus Fryderyk II Wielki. Urzędował w nim Johann August Rachels pełniący funkcję podleśniczego i rachmistrza.

  Elbląg, Gospoda w Brachlewie przed wojną
Gospoda w Brachlewie przed wojną (fot. archiwum autora)


       Pod koniec XVIII w. w Brachlewie powstała szkoła, pobudowano bitą drogę oraz poprowadzono tory kolei Kwidzyn – Malbork, stacja powstała na początku XX w.
       Brachlewo do 1946 r. nazywało się Rachelshof, ale w okresie plebiscytu 1920 r. oficjalnie używano miana Jerzewo. W 1920 r. do Brachlewa włączono sąsiednie Jerzewo (nazywane także wcześniej m.in. Derszewem, Gewrszewem), Jerzewskie Pole (dawne nazwy to m.in. Jerzewoefelde, Jerzewskie) i Zajezierze (dawniej Hintersee, zwane też była jako Ostrów - od wyspy, Zaliwce).
      
       Bystrzec
      
Od 1236 r. również należał do rodu von Stangów. W latach 1528-1777 był częścią majątku polskiej szlachty (Sokołowskich, Trzebuchskich, Kretkowskich, Dziewianowskich). Powstała tu siedziba Biały Dwór.
       To tutaj w końcu XVI w. Tomasz Bielawski napisał po polsku utwór „Myśliwiec”, a na początku lat 20. XX w. Józefa Biegaczówna uczyła dzieci po polsku. Do 1945 roku Bystrzec nosił nazwę Weisshof.
       Budynek Białego Dworu zachował się i obecnie stanowi własność prywatną.

WyKa

Najnowsze artykuły w dziale Dawno temu

Artykuły powiązane tematycznie

Zamieszczenie następnej opinii do tego artykułu wymaga zalogowania

W formularzu stwierdzono błędy!

Ok
Dodawanie opinii
Aby zamieścić swoje zdjęcie lub avatar przy opiniach proszę dokonać wpisu do galerii Czytelników.
Dołącz zdjęcie:

Podpis:

Jeśli chcesz mieć unikalny i zastrzeżony podpis
zarejestruj się.
E-mail:(opcjonalnie)
A moim zdaniem...
  • Dobrze byøo bylo województwem elbláskim, oj dobrze. Pozdrowienia dla Pana Przewodnika :)
  • Czy ja dobrze widzę, jedna linia kolejowa na zdjęciu? Ażurowe ozdoby poczekalni i słup znacznikowy, tutaj nie widać ale domyślam się, że w biało - czerwone ukośne pasy. Urzekają mnie takie fotografie jednak nie chciałabym żyć w tamtych czasach.
Reklama