W dzisiejszym odcinku „Historii okolic Elbląga” wędrujemy po miejscowościach powiatu braniewskiego. O ciekawostkach, które wiążą się z tymi terenami, opowiada Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK.
Jest osadą w obecnym powiecie i gminie Braniewo. Po raz pierwszy wymieniona w dokumentach w 1339 r. W 1739 r. jej właścicielem został Albrecht Zygmunt von Zeigut-Stanisławski (1688-1768). Był synem warmińskiego wójta krajowego Wacława Stanisławskiego, ale uważany był w tamtym czasie za syna elektora saskiego Augusta II, nam znanego bardziej jako Augusta II Mocnego (1670-1733) – elekcyjnego króla polskiego. Albrecht Zygmunt von Zeigut-Stanisławski pełnił urząd generalnego poczmistrza Prus Królewskich.
Kolejnymi właścicielami dóbr byli: brat żony wspomnianego poczmistrza – książę Karol Ludwik Holstein-Beck, a od lat 30 XIX w. ród Dohna-Lauck, a po nich majątkiem zarządzała rodzina von Restorff. Do 1945 r. miejscowość nosiła miano Lindenau, po czym otrzymała obecną nazwę.
W miejscowości znajduje się dawny pałac pochodzący z 1739 r. Po 1945 r. w pałacu mieściła się Stacja Hodowli Roślin. Budowla spłonęła pod koniec lat 70. Obok pałacu, który stopniowo jest odbudowywany, znajdują się pozostałości parku, a w nim staw z wyspą.
Żelazna Góra
Również znajduje się powiecie i gminie Braniewo. Miejscowość lokowana w 1308 r. przez komtura z Bałgi (obecnie Balga w obwodzie kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej) Henryka von Eisenburga (Eisenberga) i stąd miejscowość do 1945 r. nosiła nazwę Eisenberg. Początkowo znajdował się tu urząd leśny. W pierwszej połowie XIV w. powstał kościół z kamienia i cegły, górna część wieży była drewniana. Zarówno kościół jak i wieś zostały zniszczone w wyniku walk w 1945 r. Żelazną Górę odbudowano po przejęciu jej przez polskie władze.
Gronowo
Dużo jest miejscowości o tej nazwie i to w całej Polsce. To Gronowo położone jest w powiecie i gminie Braniewo. Do 1945 r. miejscowość nazywano Grunau. W jej pobliżu znajduje się przejście graniczne Gronowo-Mamonowo. W 2012 r. dopuszczono do ruchu samochody ciężarowe o masie 6 ton oraz mały ruch graniczny, który jednak decyzją polskiego rządu został zawieszony w 2016 r.
W okresie istnienia ZSRR (do 1991 r.) istniał tu ruch graniczny w ograniczonym zakresie i dotyczył raczej wymiany delegacji społeczno-politycznych, kulturalnych, sportowych itp.
Nowa Pasłęka
Wieś również znajdująca się w powiecie i gminie Braniewo, kiedyś miejscowość rybacka. Położona nad rzeką Pasłęką u jej ujścia do Zalewu Wiślanego. Do 1945 r. nosiła miano Neu Passarge.
Obecnie we wsi znajduje się przystań żeglarska umożliwiająca tu pobyt większych jednostek. Z zabytków należy wymienić kościół pw. Matki Boskiej Miłosierdzia, pochodzący z 1926 r. W jego wnętrzu oprócz wyposażenia z okresu jego powstania są też elementy pochodzące z innych okolicznych kościołów.