Z czego oprócz aniołów słynie Aniołowo? Jakie ciekawostki kryje historia kościoła w Pomorskiej Wsi. Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziecie w dzisiejszym odcinku „Historii okolic Elbląga”. Oprowadza, jak co tydzień, Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK.
Wieś położona w gminie Milejewo, na uroczej Wysoczyźnie Elbląskiej. Teren ten przed przybyciem Krzyżaków zamieszkiwali Prusowie z plemienia Pogezan, najprawdopodobniej istniała tu ich osada.
Pomorska Wieś (Pomehrendorf) została lokowana wraz z pobliską miejscowością Wilkowo w latach 90. XIII wieku na mocy przywileju komtura elbląskiego Ludwiga von Schüpfa (Schippe). Przywilej lokacyjny odnowił pół wieku później kolejny komtur Aleksander von Körner i na prośbę dwóch braci, ówczesnych właścicieli, rozdzielił Pomorską Wieś i Wilkowo (Wolfsdorf).
Do czasu powstania Prus Królewskich (II Pokój Toruński w 1466 r.) wieś należała do krzyżackiego urzędnika , urzędującego w pobliskich Młynarach, po 1466 r. król Kazimierz Jagiellończyk nadał ją jako posiadłość ziemską Elblągowi. Nazwę Pomehrendorf nosiła do 1945 r., po wojnie początkowo nazywano ją… Bierutowem, ale w 1948 r. spolszczono niemieckie określenie i tak już zostało do dzisiaj.
Najstarszą budowlą we wsi jest kościół z prezbiterium pochodzącym z XIV w. Ciekawymi zabytkami z okresu baroku są prospekt organowy i ołtarz. W 1688 r. strop pokryto kolorowym obrazem przedstawiającym Sąd Ostateczny, obraz zdobi świątynię do dziś. Najstarszym elementem jest granitowa kropielnica.
Do 1945 roku, od czasów reformacji, była to świątynia ewangelicka, po dotarciu na te tereny nowych mieszkańców stała się kościołem katolickim, dzisiaj pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii .
Pierwotny kościół, wówczas p.w. św. Katarzyny, w znacznej jego części oraz kilka budynków w miejscowości strawił pożar w 1671 r. Spaleniu uległa też szkoła istniejąca tu już od czasów przynależności wsi do Krzyżaków. W trakcie pożogi spadł zegar i dwa dzwony umieszczone w dzwonnicy, które uległy zniszczeniu. W pożarze zginęła żona karczmarza wraz z dwójką swoich dzieci.
Wkrótce naprawiono zniszczenia, wraz z dzwonnicą. Umieszczono też nowy dzwon z ludwisarni Dawida Jonasa, na którym jest napis „Jonas mich in Elbing umgegossen”. Na dachu dzwonnicy umieszczono dwie chorągiewki. Kościół otrzymał też nową ambonę i chrzcielnicę.
Na murze ogrodzenia świątyni zachowały się tablice z nazwiskami poległych parafian w czasie I wojny światowej, symbole pruskie zostały po 1945 r. skute. Odbudowano też szkołę, którą po II wojnie uruchomiono w 1946 r. Istniała do 2012 r., nosiła imię Obrońców Poczty Polskiej w Gdańsku.
Aniołowo
Wieś położona w gminie Pasłęk, założona na dawnym grodzisku Prusów. Ślady pruskiego cmentarzyska odkryto w 1932 r., a jest ono datowane na okres 150-350 r.
Wieś została lokowana przez komtura, a zarazem Wielkiego Szpitalnika Fridricha Wildenberga z Elbląga, założona w 1315 r. Miejscowość do 1945 r. występowała pod nazwą Rapendorf. Przez wieś przepływa potok Aniołowo. Oprócz paru gospodarstw zajmujących się produkcją mleka istnieją też tutaj gospodarstwa agroturystyczne.
Do ciekawych zabytków należy kilka domów z XIX w. i obelisk poświęcony poległym mieszkańcom w czasie I wojny światowej.
Corocznie od 2014 r. obywają się we wsi Zloty Aniołów. Wioska słynie też kulinarne ze specjalnych dań - ruchańców”, czyli racuchów, które same się ruszają podczas smażenia. Druga charakterystyczną potrawą, z której słynie Aniołowo jest „parzybroda”, czyli rodzaj kapuśniaka.