W naszym cyklu kontynuujemy naszą wędrówkę po miejscowościach gminy Pasłęk. Dzisiaj Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK, opowiada o ciekawostkach związanych ze wsiami Stegny i Zielonka Pasłęcka.
Po raz pierwszy wieś lokowana była pod koniec XIII w. przez komtura z Elbląga Ludwika von Schippena (?-1300). Pierwsza pisemna wzmianka pochodzi z 1328 r., kiedy to również komtur z Elbląga – Herman von Öttingen - wystawił dokument lokacyjny.
Kolejna lokacja wsi nastąpiła 20 sierpnia 1547 r. po znacznych zniszczeniach miejscowości i okolicy spowodowanych wojnami polsko-krzyżackimi, było to odnowienie lokacji na prawie chełmińskim. Zniszczenia i wyludnienia wsi miały jeszcze swe konsekwencje w XVII w., kiedy to mniej niż połowa roli była obsadzona i uprawiana jak wcześniej.
Już pod koniec XIII w. we wsi funkcjonował młyn i karczma. Rozwój miejscowości nastąpił na przełomie XIX i XX w. Do 1939 r. pobudowano tu 56 nowych domów, a 20 wyremontowano. Na początku XX w. powstał przystanek kolejowy, a w latach 20. tego wieku mleczarnia i to dzięki niej wieś w kilka lat później została zelektryfikowana. W miejscowości powstała gospoda, boisko sportowe i takaż strzelnica. W szkole nauczał między innymi nauczyciel o polskobrzmiącym nazwisku Juliusz Kuczewski. Szkoła działała tu też po 1945 r., a swoją działalność zakończyła w latach 70.
Nowi osadnicy pochodzący z Wileńszczyzny i Polski centralnej przybyli tu w listopadzie 1945r. We wsi działała placówka pocztowa, powstało też Państwowe Gospodarstwo Rolne, obecnie ziemie po tym przedsiębiorstwie zajmują rolnicy indywidualni.
Do obiektów zabytkowych należą: dom podcieniowy, budynek przedwojennej kuźni (obecnie mieszkanie), budynek dawnej szkoły, pozostałości cmentarza ewangelickiego.
Nazwa wsi, obowiązująca do 1945 r, Stegeen została spolszczona.
Zielonka Pasłęcka
Wieś była lokowana ok. 1483 r. przez pasłęckiego komtura Filipa von Angelbacha. Doznała znacznych zniszczeń w 1658 r. podczas przemarszu wojsk szwedzkich, ale szybko się z nich podniosła. W XVIII w. wśród mieszkańców odnotowano wielu Polaków.
W pierwszej połowie XIX w. pobudowano drogę do Pasłęka, w 1882 r. miejscowość uzyskała połączenie kolejowe wraz z dworcem. W 1905 r. powstała placówka pocztowa, poczta działa tu i obecnie.
Do 1945 r. w Zielonce Pasłęckiej działały zakłady produkcyjne i usługowe, do 1934 r. były dwie mleczanie (po tym czasie działała jedna), były dwie gospody (jedna zakończyła działalność również w 1934 r)., stacje paliwowe, było 6 stolarzy, 4 krawców, 2 kowali, tyle samo cieśli, piekarzy, był też rzeźnik i zegarmistrz. Działała trzyklasowa szkoła podstawowa, szkoła rolnicza, księgarnia. Na 787 mieszkańców obok ewangelików był 22 katolików.
W 1910 r. w rejonie miejscowości odbyły się manewry wojsk cesarskich. W okresie II wojny światowej znajdował się tu zbiorowy obóz pracowników przymusowych, głównie Polaków.
Pierwsi polscy osadnicy przybyli tu między czerwcem na sierpniem 1945 r. z terenu Wołynia. Uruchomiono szkołę, która nowy budynek uzyskała w 1966 r. oraz restaurację, której budynek przejęła później Spółdzielnia Samopomoc Chłopska. Budynek jednej z gospód został przejęty na posterunek Milicji Obywatelskiej.
Do obiektów zabytkowych należą: kościół barokowy z 1792 r., ze starszą wieżą, bo z 1778 r. r. (świątynia posiada wystrój sięgający XV w.), wiatrak holenderski z XIX w., budynek dawnej szkoły i dwa domy z początku XIX.
Obecne miano wieś uzyskała po 1945 r. W początkach istnienia określana była jako Grunehayn, następnie do 1945 r. jako Grünhagen.