Od 1 maja w Elblągu rozpoczną pracę asystenci osób niepełnosprawnych. Na czym będzie polegać ich praca, komu konkretnie będą pomagać? O tym rozmawiamy ze Zbigniewem Puchalskim, prezesem Elbląskiej Rady Konsultacyjnej Osób Niepełnosprawnych, która wygrała konkurs ogłoszony przez ratusz.
Marta Kowalczyk: - Wygraliście konkurs na prowadzenie usług asystenckich dla mieszkańców Elbląga. W jaki sposób osoby niepełnosprawne będą mogły korzystać z pomocy asystentów?
Zbigniew Puchalski: - Po pierwsze trzeba zaznaczyć, że według przepisów dotyczących zawodu asystenta, nie jest to osoba, która ma za kogoś robić zakupy, pilnować dziecka czy załatwiać sprawy urzędowe. Asystent ma być kompanem, towarzyszem – takim życzliwym „wspieraczem” dla osób, którym potrzeba pomóc np. w przemieszczaniu się do kina, urzędu czy sklepu. Trzeba mieć świadomość, że to nie są usługi pielęgnacyjne, o których mowa w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, bo chodzi o to, by tak jak w innych miastach, umożliwić niepełnosprawnym mieszkańcom Elbląga np. kontakt z kulturą, sztuką itp.
- A co dokładnie wchodzi w zakres pomocy asystentów?
- Usługi asystenckie obejmują pomoc asystenta w wyjściu, powrocie oraz dojazdach w wybrane przez klienta miejsce (np. dom, praca, szkoła, kościół, lekarz, urzędy, znajomi, rodzina, itp.), na rehabilitację i zajęcia terapeutyczne, kursy i szkolenia zawodowe, pomoc w zakupach. Asystent może pomóc przynieść zakupy o wadze jednorazowo do 5 kg.
Jednocześnie warunkiem takiej usługi jest czynne uczestnictwo osoby niepełnosprawnej. Dodatkowo w przypadku osób przyjeżdżających do Elbląga, możliwy jest odbiór takiej osoby z dworca i pomoc w dotarciu w wybrane miejsce. Możliwa jest też pomoc w załatwieniu spraw urzędowych (np. usługi tłumaczy języka migowego, o ile urząd ich nie zapewnia, dotarcie z podopiecznym do urzędu i dyskretna pomoc w kontaktach z urzędem); pomoc i towarzyszenie w korzystaniu z dóbr kultury, towarzyszenie w spotkaniach rodzinnych lub towarzyskich; czytanie prasy, książek lub korespondencji osobom niezdolnym do samodzielnego czytania; pomoc w pisaniu pism, listów osobom niewidomym, bądź niezdolnym do samodzielnego pisania ręcznego czy komputerowego, jak również pomoc osobie niepełnosprawnej w korzystaniu z zajęć sportowych i obiektów sportowych: basen, siłownia i inne sporty. Udział asystenta w treningach i zajęciach sportowych możliwy jest tylko po uzgodnieniu z trenerem. Nadmienię, że dojazdy w wybrane przez klienta miejsca na terenie Elbląga odbywają się środkami komunikacji miejskiej lub przez przewoźnika posiadającego uprawnienia do przewozu osób.
- Czy duże jest zapotrzebowanie na tego typu usługi?
- Według danych w naszym mieście jest około 20 tys. osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Jedni potrzebują większej pomocy w przemieszczaniu się, inni mniejszej. Jest dużo osób starszych, które mają problem z załatwianiem codziennych spraw. Na razie musimy wszystko zorganizować, by ruszyć od 1 maja z pomocą. Trzeba pamiętać, że miasto zarezerwowało w tym roku na ten cel 50 tys. zł, co pozwoli zatrudnić czterech asystentów. Będą oni mieli do wypracowania 80 godzin miesięcznie – dwie osoby będą dyżurowały przed południem, a dwie popołudniu. Pamiętajmy, że dysponujemy dwoma etatami, a na przykład Warszawa ma takich asystenckich pełnych etatów 17. Osobiście uważam, że wszystko wyjdzie w praniu. W mieście nikt jeszcze tego nie robił, więc czekamy też na wszelkie uwagi ze strony mieszkańców.
- Jak szybko trzeba zgłaszać zapotrzebowanie na asystenta?
- Zgłoszenia przyjmowane są w dni robocze w godzinach 8-14. Za wiedzą i zgodą osoby niepełnosprawnej zgłoszenia przyjmowane będą także za pośrednictwem innych podmiotów (np. rodzina, znajomi, instytucje pomocy społecznej, organizacje pozarządowe). Zgłoszenie pisemne powinno zawierać następujące informacje: imię i nazwisko, adres zamieszkania, dane kontaktowe (telefon, e-mail), w tym ewentualnie dane osoby upoważnionej do kontaktu, rodzaj niepełnosprawności oraz inne ograniczenia osoby niepełnosprawnej w zakresie komunikowania się lub poruszania się oraz oczekiwania dotyczące usług asystenckich (np. zakres, czas, częstotliwość, miejsce). Do zgłoszenia należy dołączyć kopię orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, potwierdzające zaliczenie do niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym lub znacznym, lub orzeczenie równoważne – choć dopuszcza się też możliwość okazania orzeczenia o niepełnosprawności asystentowi osoby niepełnosprawnej podczas pierwszego kontaktu z asystentem. Zgłoszenia będą podlegać weryfikacji przez koordynatora zatrudnionego w ERKON.
- W jakich godzinach asystenci pomagać osobom niepełnosprawnym?
- Usługi będą realizowane 7 dni w tygodniu w godz. 8-20, w szczególnych przypadkach czas realizacji zadań może być zmieniony. W przypadku braku możliwości zrealizowania zgłoszenia ze względu na brak wolnego asystenta, koordynator powiadamia osobę niepełnosprawną i uzgadnia z nią inny termin realizacji usługi. Trzeba tu zaznaczyć, że usługi nie są realizowane w święta określone w przepisach o dniach wolnych od pracy. Na razie zgłoszenia będą przyjmowane pod naszym numerem telefonu (55) 232 69 35. W przyszłości mamy nadzieję zorganizować dodatkowy numer, stronę internetową, przez którą będzie można wysyłać zgłoszenia, ale trzeba pamiętać, że to znowu są koszty. Na razie musimy zatrudnić, ubezpieczyć i przeszkolić asystentów z zakresu świadczonych usług.
- W innych miastach trzeba do usług asystenta dopłacać, jak będzie w Elblągu?
- Opłata za usługę wynosi 1 zł za godzinę. Opłata pobierana jest przez asystenta z góry za pokwitowaniem. W przypadku niewniesienia opłaty usługa nie będzie realizowana. Poza tym wszelkie dodatkowe koszty związane z wykonywaniem usługi przez asystenta (np. bilety wstępu do muzeów, kin, teatrów itp.), z wyjątkiem opłat za korzystanie przez asystenta z komunikacji miejskiej, ponosi osoba korzystająca z usługi. Według regulaminu świadczenia usług asystenta opłata za usługi nie jest zwracana w przypadku skrócenia pierwotnie planowanego czasu usługi.
- A jeśli ktoś się rozmyśli?
- Odwołanie przez klienta usług następuje u koordynatora, co najmniej w przeddzień zaplanowanej usługi zlecenia. Trzeba pamiętać, że usługa rozpoczyna się wniesieniem przez klienta opłaty i wypisaniem przez asystenta pokwitowania, a kończy się potwierdzeniem pracy asystenta, czyli podpisaniem karty zlecenia.
- Czego asystent zrobić nie może?
- Po wcześniejszej konsultacji z koordynatorem asystent może przerwać pracę i przerwać realizację usługi jeżeli: zastana sytuacja bądź wykonanie danego zadania zagraża zdrowiu lub życiu asystenta, podopiecznego czy osób trzecich; kiedy agresja lub oczekiwania podopiecznego nie pozwalają na kontynuowanie usługi, zgodnie z zasadami regulaminu; kiedy zachodzi podejrzenie, że działania podejmowane przez osobę niepełnosprawną zmierzają do łamania prawa oraz gdy pomoc i potrzeby klienta zostają zabezpieczone przez inne służby.
- A jak rozpoznamy asystentów?
- Asystent wylegitymuje się identyfikatorem wydanym przez ERKON, zawierającym co najmniej: imię i nazwisko asystenta, zdjęcie asystenta, logo programu Świadczenie Usług Asystenckich dla Osób Niepełnosprawnych, adres i telefon ERKON oraz numer i datę ważności identyfikatora. Mamy nadzieję, że regulamin usług się sprawdzi i wszystko będzie dobrze funkcjonować.
- Dziękuję za rozmowę.
Zbigniew Puchalski: - Po pierwsze trzeba zaznaczyć, że według przepisów dotyczących zawodu asystenta, nie jest to osoba, która ma za kogoś robić zakupy, pilnować dziecka czy załatwiać sprawy urzędowe. Asystent ma być kompanem, towarzyszem – takim życzliwym „wspieraczem” dla osób, którym potrzeba pomóc np. w przemieszczaniu się do kina, urzędu czy sklepu. Trzeba mieć świadomość, że to nie są usługi pielęgnacyjne, o których mowa w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, bo chodzi o to, by tak jak w innych miastach, umożliwić niepełnosprawnym mieszkańcom Elbląga np. kontakt z kulturą, sztuką itp.
- A co dokładnie wchodzi w zakres pomocy asystentów?
- Usługi asystenckie obejmują pomoc asystenta w wyjściu, powrocie oraz dojazdach w wybrane przez klienta miejsce (np. dom, praca, szkoła, kościół, lekarz, urzędy, znajomi, rodzina, itp.), na rehabilitację i zajęcia terapeutyczne, kursy i szkolenia zawodowe, pomoc w zakupach. Asystent może pomóc przynieść zakupy o wadze jednorazowo do 5 kg.
Jednocześnie warunkiem takiej usługi jest czynne uczestnictwo osoby niepełnosprawnej. Dodatkowo w przypadku osób przyjeżdżających do Elbląga, możliwy jest odbiór takiej osoby z dworca i pomoc w dotarciu w wybrane miejsce. Możliwa jest też pomoc w załatwieniu spraw urzędowych (np. usługi tłumaczy języka migowego, o ile urząd ich nie zapewnia, dotarcie z podopiecznym do urzędu i dyskretna pomoc w kontaktach z urzędem); pomoc i towarzyszenie w korzystaniu z dóbr kultury, towarzyszenie w spotkaniach rodzinnych lub towarzyskich; czytanie prasy, książek lub korespondencji osobom niezdolnym do samodzielnego czytania; pomoc w pisaniu pism, listów osobom niewidomym, bądź niezdolnym do samodzielnego pisania ręcznego czy komputerowego, jak również pomoc osobie niepełnosprawnej w korzystaniu z zajęć sportowych i obiektów sportowych: basen, siłownia i inne sporty. Udział asystenta w treningach i zajęciach sportowych możliwy jest tylko po uzgodnieniu z trenerem. Nadmienię, że dojazdy w wybrane przez klienta miejsca na terenie Elbląga odbywają się środkami komunikacji miejskiej lub przez przewoźnika posiadającego uprawnienia do przewozu osób.
- Czy duże jest zapotrzebowanie na tego typu usługi?
- Według danych w naszym mieście jest około 20 tys. osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Jedni potrzebują większej pomocy w przemieszczaniu się, inni mniejszej. Jest dużo osób starszych, które mają problem z załatwianiem codziennych spraw. Na razie musimy wszystko zorganizować, by ruszyć od 1 maja z pomocą. Trzeba pamiętać, że miasto zarezerwowało w tym roku na ten cel 50 tys. zł, co pozwoli zatrudnić czterech asystentów. Będą oni mieli do wypracowania 80 godzin miesięcznie – dwie osoby będą dyżurowały przed południem, a dwie popołudniu. Pamiętajmy, że dysponujemy dwoma etatami, a na przykład Warszawa ma takich asystenckich pełnych etatów 17. Osobiście uważam, że wszystko wyjdzie w praniu. W mieście nikt jeszcze tego nie robił, więc czekamy też na wszelkie uwagi ze strony mieszkańców.
- Jak szybko trzeba zgłaszać zapotrzebowanie na asystenta?
- Zgłoszenia przyjmowane są w dni robocze w godzinach 8-14. Za wiedzą i zgodą osoby niepełnosprawnej zgłoszenia przyjmowane będą także za pośrednictwem innych podmiotów (np. rodzina, znajomi, instytucje pomocy społecznej, organizacje pozarządowe). Zgłoszenie pisemne powinno zawierać następujące informacje: imię i nazwisko, adres zamieszkania, dane kontaktowe (telefon, e-mail), w tym ewentualnie dane osoby upoważnionej do kontaktu, rodzaj niepełnosprawności oraz inne ograniczenia osoby niepełnosprawnej w zakresie komunikowania się lub poruszania się oraz oczekiwania dotyczące usług asystenckich (np. zakres, czas, częstotliwość, miejsce). Do zgłoszenia należy dołączyć kopię orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, potwierdzające zaliczenie do niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym lub znacznym, lub orzeczenie równoważne – choć dopuszcza się też możliwość okazania orzeczenia o niepełnosprawności asystentowi osoby niepełnosprawnej podczas pierwszego kontaktu z asystentem. Zgłoszenia będą podlegać weryfikacji przez koordynatora zatrudnionego w ERKON.
- W jakich godzinach asystenci pomagać osobom niepełnosprawnym?
- Usługi będą realizowane 7 dni w tygodniu w godz. 8-20, w szczególnych przypadkach czas realizacji zadań może być zmieniony. W przypadku braku możliwości zrealizowania zgłoszenia ze względu na brak wolnego asystenta, koordynator powiadamia osobę niepełnosprawną i uzgadnia z nią inny termin realizacji usługi. Trzeba tu zaznaczyć, że usługi nie są realizowane w święta określone w przepisach o dniach wolnych od pracy. Na razie zgłoszenia będą przyjmowane pod naszym numerem telefonu (55) 232 69 35. W przyszłości mamy nadzieję zorganizować dodatkowy numer, stronę internetową, przez którą będzie można wysyłać zgłoszenia, ale trzeba pamiętać, że to znowu są koszty. Na razie musimy zatrudnić, ubezpieczyć i przeszkolić asystentów z zakresu świadczonych usług.
- W innych miastach trzeba do usług asystenta dopłacać, jak będzie w Elblągu?
- Opłata za usługę wynosi 1 zł za godzinę. Opłata pobierana jest przez asystenta z góry za pokwitowaniem. W przypadku niewniesienia opłaty usługa nie będzie realizowana. Poza tym wszelkie dodatkowe koszty związane z wykonywaniem usługi przez asystenta (np. bilety wstępu do muzeów, kin, teatrów itp.), z wyjątkiem opłat za korzystanie przez asystenta z komunikacji miejskiej, ponosi osoba korzystająca z usługi. Według regulaminu świadczenia usług asystenta opłata za usługi nie jest zwracana w przypadku skrócenia pierwotnie planowanego czasu usługi.
- A jeśli ktoś się rozmyśli?
- Odwołanie przez klienta usług następuje u koordynatora, co najmniej w przeddzień zaplanowanej usługi zlecenia. Trzeba pamiętać, że usługa rozpoczyna się wniesieniem przez klienta opłaty i wypisaniem przez asystenta pokwitowania, a kończy się potwierdzeniem pracy asystenta, czyli podpisaniem karty zlecenia.
- Czego asystent zrobić nie może?
- Po wcześniejszej konsultacji z koordynatorem asystent może przerwać pracę i przerwać realizację usługi jeżeli: zastana sytuacja bądź wykonanie danego zadania zagraża zdrowiu lub życiu asystenta, podopiecznego czy osób trzecich; kiedy agresja lub oczekiwania podopiecznego nie pozwalają na kontynuowanie usługi, zgodnie z zasadami regulaminu; kiedy zachodzi podejrzenie, że działania podejmowane przez osobę niepełnosprawną zmierzają do łamania prawa oraz gdy pomoc i potrzeby klienta zostają zabezpieczone przez inne służby.
- A jak rozpoznamy asystentów?
- Asystent wylegitymuje się identyfikatorem wydanym przez ERKON, zawierającym co najmniej: imię i nazwisko asystenta, zdjęcie asystenta, logo programu Świadczenie Usług Asystenckich dla Osób Niepełnosprawnych, adres i telefon ERKON oraz numer i datę ważności identyfikatora. Mamy nadzieję, że regulamin usług się sprawdzi i wszystko będzie dobrze funkcjonować.
- Dziękuję za rozmowę.
mk