Nowy las zazwyczaj rośnie samoistnie, a leśnicy tylko pomagają mu w tym procesie. Czasami jednak trzeba sięgnąć po wyhodowane sadzonki. Nie są to jednak pierwsze lepsze rozsady, ale potomkowie dorodnych i okazałych drzew, nazywanych drzewami matecznymi.
Aby utrzymać ciągłość istnienia lasu leśnicy tak pielęgnują i wycinają las, aby ciągle się od odnawiał. W Nadleśnictwie Elbląg najczęściej wykorzystuje się naturalną metodę odnowienia lasu (więcej przeczytasz w tekście "Kto orze jesienią, ten sieje na wiosnę"), lecz w sytuacji, gdy nie można jej zastosować, leśnicy stosują odnowienie sztuczne, czyli poprzez wyhodowanie młodych sadzonek z zebranych w lesie nasion. Nasion tych nie zbiera się z przypadkowych drzew lecz m.in. z tak zwanych drzew matecznych.
- Są to drzewa, które zostały wybrane ze względu na wyjątkową jakość. Żeby określić, czy dana jednostka może być uznana za matecznika sprawdza się cechy takie jak pokrój, stan zdrowotny czy przystosowanie do otoczenia. Liczy się również odpowiednie ugałęzienie, skręt włókien, prawidłowe ukształtowanie. To wszystko daje szansę na to, że potomstwo takiego drzewa będzie równie ładne, zdrowe i proste. Można powiedzieć, że to tacy " leśni super geniusze" – wyjaśnia Jan Piotrowski z Nadleśnictwa Elbląg. - Takich jednostek nigdy nie ma zbyt wiele, na przykład u nas są 54 drzewa mateczne. W większości są to czereśnie ptasie, bo mamy tu dobre warunki do wzrostu tego gatunku. Są też dęby szypułkowe, buki, jodły, modrzewie.
Dalej, w dużym uproszczeniu odbywa się to tak, że z mateczników pozyskuje się nasiona, z których powstają tzw. plantacje. Z drzew, które urosły na plantacjach, zbiera się nasiona. Wędrują one do szkółki, gdzie powstają sadzonki, a później zostają one przewiezione do lasu.
Każde drzewo mateczne ma swój numer ewidencyjny oraz specjalne oznaczenie, czyli pasek wykonany żółtą farbą. Dzięki temu Lasy Państwowe mogą prowadzić specjalny rejestr, w którym można sprawdzić, skąd dokładnie pochodzą nasiona. Jeżeli jest taka możliwość drzewo mateczne powinno posiadać także cztery drzewa porównawcze, które znajdują się w ich najbliższym sąsiedztwie.
- Są to drzewa, które zostały wybrane ze względu na wyjątkową jakość. Żeby określić, czy dana jednostka może być uznana za matecznika sprawdza się cechy takie jak pokrój, stan zdrowotny czy przystosowanie do otoczenia. Liczy się również odpowiednie ugałęzienie, skręt włókien, prawidłowe ukształtowanie. To wszystko daje szansę na to, że potomstwo takiego drzewa będzie równie ładne, zdrowe i proste. Można powiedzieć, że to tacy " leśni super geniusze" – wyjaśnia Jan Piotrowski z Nadleśnictwa Elbląg. - Takich jednostek nigdy nie ma zbyt wiele, na przykład u nas są 54 drzewa mateczne. W większości są to czereśnie ptasie, bo mamy tu dobre warunki do wzrostu tego gatunku. Są też dęby szypułkowe, buki, jodły, modrzewie.
Dalej, w dużym uproszczeniu odbywa się to tak, że z mateczników pozyskuje się nasiona, z których powstają tzw. plantacje. Z drzew, które urosły na plantacjach, zbiera się nasiona. Wędrują one do szkółki, gdzie powstają sadzonki, a później zostają one przewiezione do lasu.
Każde drzewo mateczne ma swój numer ewidencyjny oraz specjalne oznaczenie, czyli pasek wykonany żółtą farbą. Dzięki temu Lasy Państwowe mogą prowadzić specjalny rejestr, w którym można sprawdzić, skąd dokładnie pochodzą nasiona. Jeżeli jest taka możliwość drzewo mateczne powinno posiadać także cztery drzewa porównawcze, które znajdują się w ich najbliższym sąsiedztwie.
Marta Wiloch