Narodowe Czytanie „Trylogii” w I Liceum Ogólnokształcącym w Elblągu

Akcja Narodowego Czytania „Trylogii”, zainicjowana przez prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego w elbląskim Zespole Szkół Ogólnokształcących odbyła się 14 listopada 2014 r., w przeddzień 98. rocznicy śmierci Henryka Sienkiewicza. Powrót do przedsięwzięcia wspólnej lektury fundamentalnego dla polskiej kultury dzieła w listopadzie, w kontekście kolejnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, wynika z intencji przypomnienia o tym, że autor „Trylogii” jest duchowym ojcem wolności, że jego twórczość, jak i działania publicystyczne i organizacyjne na arenie międzynarodowej dały wymierny efekt polityczny, którego pisarz nie doczekał, lecz z jakiego korzysta od 1918 roku długi już szereg pokoleń Polaków. Jednym z tych przedsięwzięć był założony przed prawie stu laty Szwajcarski Komitet Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce, który niósł ratunek ludności ziem dawnej Rzeczpospolitej. Temu dziełu materialnego wsparcia ofiar Sienkiewicz poświęcił dwa ostatnie lata życia, ale nie mniejszą rolę w dziejach walki narodowowyzwoleńczej odegrał cykl jego powieści historycznych.
       Uczestnicy spotkania mieli okazję wysłuchać również interpretacji głosowych fragmentów wybranych przez panią dyrektor szkoły - Zofię Ostrówkę, nauczyciela historii - Piotra Ciacha oraz polonistkę, inicjatorkę szkolnej akcji – Adriannę Adamek-Świechowską. Były to otwarcia i zamknięcia powieściowych światów Sienkiewicza, w których uwidacznia się zawarta w nich idea maksymalizmu etycznego. Nauczycielskie prezentacje były wstępem do prezentacji trzynastu scenek, w jakich wystąpili uczniowie liceum, wcielając się w role głównych figur „Trylogii” oraz opowiadając o nich słowami narratora powieści. Na scenie w auli pojawiły się aktorskie kreacje między innymi Skrzetuskiego, Kmicica, Wołodyjowskiego, Heleny Kurcewiczówny, Oleńki Billewiczówny, Anusi Borzobohatej-Krasieńskiej, Basi Wołodyjowskiej, Krzysi Drohojowskiej, Longinusa Podbipięty, Rzędziana i oczywiście najważniejszej postaci „Trylogii” – imć Onufrego Zagłoby. Postacie i ich światy ożywiło swoim głosem i urodą czterdziestu siedmiu uczniów, z powodzeniem kreując sceny, które intrygują, wzruszają, bawią, a nade wszystko wydobywają z pomroki dziejów żywych ludzi. Dzięki zaangażowaniu młodzieży postacie z kart powieści otrzymały podczas prezentacji nowe oblicza i dodatkowe znaczenia.
       Nad przebiegiem akcji rzetelnie sprawowały pieczę uczennice: Natasza Bazylczyk i Magdalena Folwarczna, które wraz z Dagmarą Orzechowską i Pauliną Trochowską zaprezentowały uczestnikom spotkania szereg maksym, pochodzących z „Trylogii”, drogowskazów, które nie straciły swej aktualności. Odczytania przekonywały, że przestrogi o ponadczasowym charakterze wciąż stanowią o tym, że „Trylogia” Sienkiewicza jest traktatem o mechanizmach władzy, kształtowaniu racji stanu i etyki rządzenia, jak i procesach wzrostu i upadku potęgi państwa. Część maksym przypominała, że szereg książek pisanych „dla pokrzepienia serc” apeluje o świat ogólnoludzkich, humanitarnych wartości, ujawniając bezsens nienawiści oraz potrzebę jedności w każdym przedsięwzięciu. W słowie wiążącym dziewczęta prowadzące spotkanie przedstawiły zasadniczą myśl, która wywołała akcję Narodowego Czytania. Pozostaje ona w związku z licznymi apelami polskich pisarzy, poetów, upominających się o wykorzystywanie cennego dorobku myślowego wybitnych twórców kultury. Wskazywali oni tę zależność, że ustąpienie z placu starań o polską kulturę, z placu pielęgnowania dziedzictwa narodowego doprowadza do zobojętnienia powszechnego na najcenniejsze osiągnięcia twórcze i postulowane w nich wartości.
       W programie spotkania znalazł się quiz na rozpoznawanie „skrzydlatych słów”, pochodzących z „Potopu”. Wzięli w nim udział, dając dowód poczytności „Trylogii” w kulturze polskiej ubiegłego wieku, chętni uczniowie, którzy zostali nagrodzeni tomami powieści Sienkiewicza: Damian Pawłowski, Natalia Strzelecka oraz Patryk Lange i Julia Borowik. Jury w składzie: Agnieszka Błaszczyk, Piotr Ciach, Adrianna Adamek-Świechowska, Monika Marcinkowska i Angelika Konieczna cierpliwie oceniało nie tylko prawidłowość odpowiedzi uczestników quizu, ale także konkursowe scenki teatralne. W finale spotkania szereg wytrwałych uczniów pięciogodzinnego maratonu czytelniczego zaprezentowało wybrane liryki Juliusza Słowackiego, patrona liceum, a zarazem ulubionego poety Henryka Sienkiewicza. To właśnie tego twórcę autor „Trylogii” uznawał za swego literackiego przewodnika, często przypominając jego słowa, że nigdy ojczyźnie nie można za wiele ofiarować. Tej myśli podporządkowane są światy „Ogniem i mieczem”, „Potopu” i „Pana Wołodyjowskiego”, kreowane pod wpływem poetyckiej wyobraźni romantycznego poety z Krzemieńca.
       Akcja Narodowego Czytania w elbląskim liceum była jedną z kolejnych odpowiedzi na Sienkiewiczowski apel, że należy dbać o „polską ideę”, by zapobiec jej zaginięciu wskutek „samobójstwa lub choroby wewnętrznej”. Pisarz rozróżniał tradycję zamkniętą – bierną, która nie ginie, ale też nie oddziałuje, od patriotyzmu czynnego, potrzebnego zawsze, ale szczególnie wtedy, gdy następują objawy rozkładu wewnętrznego, czyli wtedy, gdy ideały pracy, cnót publicznych ulegają degradacji. Praca nad aktywnym pielęgnowaniem tradycji nigdy nie ustaje, najczęściej przebiega w szarzyźnie codzienności, mimo pospolitych trudności, ale niekiedy przybiera świąteczne blaski. Uczniom, którzy wzięli udział w akcji Narodowego Czytania w I Liceum Ogólnokształcącym, udało się ów promienny blask wywołać. Przekonali się o tym ci uczestnicy, którzy poprzez aktywność dali wyraz rzadkiej na ogół postawy obywatelskiej.