Albrecht Dürer, wybitny niemiecki malarz i grafik, przedstawił go tak, że do tej pory jego portret uchodzi za wybitne studium realizmu. Jest nie tylko bohaterem bajek, ale i licznych wierzeń oraz przysłów. Zając szarak to także ssak, który zimą nie zapada w sen, lecz pozostaje aktywny. O tej porze roku rozpoczyna się jego okres godowy nazywany parkotami.
Jego charakterystyczne cechy – nieustanna czujność, ostrożność oraz szybka ucieczka w razie zagrożenia – mocno zakorzeniły się w ludzkiej świadomości i sposobie opisywania własnych zachowań. "Spać jak zając pod miedzą", "Praca nie zając, nie ucieknie" czy "Ni to pies, ni zając" to tylko kilka przykładów określeń używanych w odniesieniu do konkretnych sytuacji. Zając szarak jest również bohaterem wielu wierzeń.
"Wiele kultur przedstawia zająca na tarczy księżyca – tak jest u Hindusów i Japończyków, ale również na Słowiańszczyźnie" – opowiada Zuzanna Grębecka na łamach czasopisma Wróżka (nr 4/2010). - "W mitologii greckiej zając towarzyszył związanej z księżycem Artemidzie, a także Hekate, opiekunce czarów i magii. Nie tylko w starożytnej Grecji zając, obok czarnego kota, jest typowym atrybutem czarownicy, a nawet diabła – na Huculszczyźnie wierzono, że jest jego wcieleniem".
Z przyrodniczego punktu widzenia zając szarak jest po prostu ssakiem osiągającym długość ciała do 65 centymetrów (takie wymiary podaje Encyklopedia PWN), ważącym od 3 do 5,5 kg, żyjącym na polach uprawnych, łąkach czy skrajach lasu. Spotkać go można w całym kraju, w tym na Wysoczyźnie Elbląskiej, na przykład w okolicach Łęcza. Wyróżniają go czarne na końcach, długie uszy, nazywane słuchami, a także silne, tylne nogi, które pomagają w szybkiej ucieczce w razie zagrożenia i gwałtownych zmianach kierunku. Określane są mianem skoków. Jego futro – rdzawo-brązowe, na spodzie białe lub kremowe - zimą staje się jaśniejsze i grubsze.
"Zające szaraki są wyłącznie roślinożerne. Sporadycznie piją wodę, najczęściej wystarcza im rosa oraz woda zawarta w roślinach, którymi się żywią" – wyjaśnia Urszula Olejnicka z Nadleśnictwa Browsk. - "Zwierzęta te nie kopią nor. Śpią w nieckach wyciśniętych podczas leżenia zwanymi kotlinkami. Odżywiają się zarówno w dzień jak i w nocy. Wzrok mają raczej kiepski. Na ruch reagują doskonale, nawet ze sporej odległości, lecz nieruchome przedmioty rozróżniają słabo".
Ten ssak jest również dobrym pływakiem, ale umiejętność tę wykorzystuje tylko w razie potrzeby.
Zając szarak z reguły żyje samotnie, wyjątkiem jest okres godowy, który rozpoczyna się zimą, a także czas wychowywania młodych. Jak podaje Encyklopedia Leśna parkoty rozpoczynają się w styczniu i trwają, z przerwami, do czerwca (inne źródła wskazują, że mogą się one wydłużyć nawet i do września). Co ciekawe zając szarak o swoją wybrankę musi zawalczyć.
"[Zające - red.] Stają na tylnych łapach, a przednimi z całych sił okładają konkurenta by zdobyć serce pani zającowej. Przy okazji drapią się dotkliwie, używając ostrych pazurków" – tak opisuje to Urszula Olejnicka.
W trakcie parkotów samica rodzi młode trzy, cztery razy.
"Ciąża trwa 42 dni, a każdy miot liczy 2 do 5 młodych. Na miejsce rodzenia samica wybiera suche, dobrze osłonięte miejsce. Młode po urodzeniu widzą, ich sierść jest wykształcona i natychmiast opuszczają gniazdo. W każdym roku samica rzuca średnio 7 do 9 młodych" – wyjaśnia Katarzyna Zwirska w swoim artykule na łamach portalu przyroda.mazury.pl - "Maksymalna długość życia zajęcy wynosi 12- 14 lat, ale niewiele osobników przeżywa kilka lat".
"Wiele kultur przedstawia zająca na tarczy księżyca – tak jest u Hindusów i Japończyków, ale również na Słowiańszczyźnie" – opowiada Zuzanna Grębecka na łamach czasopisma Wróżka (nr 4/2010). - "W mitologii greckiej zając towarzyszył związanej z księżycem Artemidzie, a także Hekate, opiekunce czarów i magii. Nie tylko w starożytnej Grecji zając, obok czarnego kota, jest typowym atrybutem czarownicy, a nawet diabła – na Huculszczyźnie wierzono, że jest jego wcieleniem".
Z przyrodniczego punktu widzenia zając szarak jest po prostu ssakiem osiągającym długość ciała do 65 centymetrów (takie wymiary podaje Encyklopedia PWN), ważącym od 3 do 5,5 kg, żyjącym na polach uprawnych, łąkach czy skrajach lasu. Spotkać go można w całym kraju, w tym na Wysoczyźnie Elbląskiej, na przykład w okolicach Łęcza. Wyróżniają go czarne na końcach, długie uszy, nazywane słuchami, a także silne, tylne nogi, które pomagają w szybkiej ucieczce w razie zagrożenia i gwałtownych zmianach kierunku. Określane są mianem skoków. Jego futro – rdzawo-brązowe, na spodzie białe lub kremowe - zimą staje się jaśniejsze i grubsze.
"Zające szaraki są wyłącznie roślinożerne. Sporadycznie piją wodę, najczęściej wystarcza im rosa oraz woda zawarta w roślinach, którymi się żywią" – wyjaśnia Urszula Olejnicka z Nadleśnictwa Browsk. - "Zwierzęta te nie kopią nor. Śpią w nieckach wyciśniętych podczas leżenia zwanymi kotlinkami. Odżywiają się zarówno w dzień jak i w nocy. Wzrok mają raczej kiepski. Na ruch reagują doskonale, nawet ze sporej odległości, lecz nieruchome przedmioty rozróżniają słabo".
Ten ssak jest również dobrym pływakiem, ale umiejętność tę wykorzystuje tylko w razie potrzeby.
Zając szarak z reguły żyje samotnie, wyjątkiem jest okres godowy, który rozpoczyna się zimą, a także czas wychowywania młodych. Jak podaje Encyklopedia Leśna parkoty rozpoczynają się w styczniu i trwają, z przerwami, do czerwca (inne źródła wskazują, że mogą się one wydłużyć nawet i do września). Co ciekawe zając szarak o swoją wybrankę musi zawalczyć.
"[Zające - red.] Stają na tylnych łapach, a przednimi z całych sił okładają konkurenta by zdobyć serce pani zającowej. Przy okazji drapią się dotkliwie, używając ostrych pazurków" – tak opisuje to Urszula Olejnicka.
W trakcie parkotów samica rodzi młode trzy, cztery razy.
"Ciąża trwa 42 dni, a każdy miot liczy 2 do 5 młodych. Na miejsce rodzenia samica wybiera suche, dobrze osłonięte miejsce. Młode po urodzeniu widzą, ich sierść jest wykształcona i natychmiast opuszczają gniazdo. W każdym roku samica rzuca średnio 7 do 9 młodych" – wyjaśnia Katarzyna Zwirska w swoim artykule na łamach portalu przyroda.mazury.pl - "Maksymalna długość życia zajęcy wynosi 12- 14 lat, ale niewiele osobników przeżywa kilka lat".
oprac. mw