W Urzędzie Miejskim w Elblągu podpisana została umowa na odbudowę Ratusza Staromiejskiego. Inwestycję zrealizuje polsko - hiszpańskie konsorcjum, którego liderem jest firma Mostostal Warszawa. Wartość projektu wynosi 16,3 mln zł, w tym samych robót prawie 14,5 mln złotych.
- W obiekcie funkcjonować będzie: Regionalne centrum konferencyjno-kongresowe wraz z salą koncertowo-konferencyjną na 150 miejsc z własnym zapleczem oraz czterema salami wielofunkcyjnymi - każda dla 40 osób, Elbląska Orkiestra Kameralna, Informacja Turystyczna, Euroregion Bałtyk – wymienia Joanna Urbaniak, rzecznik prasowy UM w Elblągu. - Inwestycja realizowana jest w ramach
Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury na lata 2007-2013. Jej zakończenie planowane jest na koniec września 2010 roku.
A mieliśmy już swoje ratusze...
I. Ratusz Starego Miasta Elbląga
Symbolem niezależności rady miejskiej była własna siedziba. Początkowo zebrania rady odbywały się w domu wójta. Zgodnie się przyjmuje, że w chwili rozmierzania miasta wyznaczono kwartał ratuszowy naprzeciwko kościoła parafialnego. W k. XIII wieku zapewne powstał pierwszy murowany budynek, który mógł mieć formę wieży ( archeolodzy odkryli w l. 1993-1994 potężne, kamienne fundamenty budynku o nieznanej formie wyższych kondygnacji). W 1 poł. XIV wieku do tego obiektu dostawiono od strony południowej budynek przeznaczony do handlu suknem (sukiennice). Z 1385 r. pochodzi wiadomość o rozbudowie ratusza, znaleziono także znaczne ilości detalu z wapienia gotlandzkiego o bogatych formach zdobniczych, odpowiadających temu okresowi. Zapewne dotyczyło to obiektu w formie szczytowej kamienicy z podcieniem, który w następnych wiekach uchodził za „właściwy” budynek ratuszowy. Wzniesiono także nową okazałą wieżę ratuszową z zegarem. W tym samym czasie rozbudowano ratusz od strony południowej o dom pisarza i jatki rzeźnicze.
W istocie ratusz stanowił kompleks budynków, spełniających różnorodne funkcje związane z działalnością rady, w tym bardzo ważne: sądownicze. Przed ratuszem stał pręgierz. Tu znajdowało się archiwum wszystkich ważnych dokumentów miejskich powstałych od początku istnienia Elbląga oraz jego pieczęcie. Piwnice ratuszowe były wynajmowane pod wyszynk piwa i wina. W podcieniach ratuszowych znajdowała się tzw. mała waga. W siedzibie władz miasta przechowywano także wzorce miar: długości, objętości, wagi. W ratuszu staromiejskim odbywały się także sejmiki stanów pruskich (w Elblągu przechowywano pieczęć stanów pruskich), przyjęcia o charakterze dyplomatycznym, uczty. Stąd płynęła dbałość o odpowiednią formę budynku.
W latach 1550-1556 przebudowano fasadę ratusza w duchu manieryzmu niderlandzkiego. Budynek od strony zachodniej otrzymał kamienną elewację z bogatym wystrojem rzeźbiarskim. W końcu XVI wieku ratusz otrzymał także nowy hełm z galerią, posadowiony na sukiennicach. Niewiele wiadomo o pierwotnym wystroju sal ratuszowych (poza informacjami o galerii portretów królów polskich, tworzonych od k. XVI w., obrazach gotyckich zdobiących dawną salę rady: jeden z nich z przedstawieniem „Sądu Ostatecznego” zachował się w zbiorach Ermitażu w Petersburgu).
II. Ratusz Nowego Miasta Elbląg
Także Nowe Miasto, lokowane w 1347 roku posiadało własny ratusz, przy dziedzińcu kościelnym, od zach. budynek graniczył z ul. Ślusarską. Pierwotnie był to niewielki piętrowy budynek, częściowo wykonany w konstrukcji szachulcowej, w którym część pomieszczeń dzierżawiono na potrzeby ław. W 1624 roku otrzymał nową elewację z podcieniem, w stylu manieryzmu niderlandzkiego. Ratusz poważnie ucierpiał podczas pożaru w 1806 r. Stracił już wtedy swoją dawną funkcję (nowy ratusz przy Pl. Słowiańskim). Po pożarze zachowały się gotyckie ściany obwodowe, ostatecznie został rozebrany w k. XIX w.
III. Nowy, „wspólny” ratusz.
Po II rozbiorze polski, kiedy Elbląg został włączony do Królestwa Prus, zniesione zostały resztki odrębności dawnych miast Starego i Nowego Miasta (Nowe Miasto już w 1478 r. zostało przyłączone do Starego, ale dawna rada nowomiejska zachowała część uprawnień dotyczących jego obszaru). Od tego momentu miastem miały jednolicie zarządzać nowe władze administracyjne. Ratusz staromiejski został zniszczony podczas pożaru w 1777 roku. Nie wiadomo, jaka była naprawdę skala zniszczeń. Przyspieszyło to jednak decyzję o budowie nowej siedziby władz miasta. Niezależnie od skutków pożaru, większość dużych ośrodków miejskich w warunkach rozbudowanej administracji pruskiej, a szerzej w administracji XIX-wiecznej przystępowało do rozbudowy starych siedzib lub, co częstsze, wznoszono nowe okazałe obiekty poza centrami staromiejskimi. Ostateczne połączenie Starego i Nowego Miasta, zburzenie fortyfikacji średniowiecznych i nowożytnych (w pierwszej fazie te działania objęły rejon między tymi dwoma ośrodkami) spowodowały pozyskanie nowego cennego obszaru, który przeznaczono pod lokalizację nowego centrum. Symbolicznie znalazł się on pomiędzy dawnymi miastami. Wytyczono Nowy Rynek (od 1815 r. Friedrich-Wilhelm Platz, po 1945 r. Plac Słowiański). Przy nim stanęły obiekty o charakterze komunalnym i rządowym, w tym nowy ratusz. Plac stał się także najbardziej prestiżowym miejscem dla budowy domów mieszkalnych najzamożniejszych obywateli elbląskich.
Projekt nowego budynku ratusza przygotował krajowy mistrz budowlany z Malborka I. C. F. Müller, budowę prowadzono w latach 1779-1782. Ratusz otrzymał formę dwupiętrowego gmachu z wieżą pośrodku (od strony płd. jednopiętrowego), elewacje dekorację architektoniczną w duchu klasycyzmu. Od strony południowej do ratusza pierwotnie przylegały kramy. Pod koniec XIX wieku także ten budynek okazał się niewystarczającym. W 1891 - 1894 przystąpiono do jego przebudowy, która spowodowała wybudowanie okazałego skrzydła południowego, ciągnącego się wzdłuż obecnej ulicy Rycerskiej. Prace budowlane prowadził Otto Depmeyer (nie jest pewne, czy był autorem projektu przebudowy). Całość otrzymała imponującą dekorację architektoniczną w stylu neomanieryzmu niderlandzkiego. W tej formie budynek przetrwał do lutego 1945 r. Poważnie uszkodzony podczas działań wojennych: spalona wieża i dachy- decyzję o jego rozbiórce podjęto w 1948 roku.
IV. Po 1945 r.
Po objęciu miasta przez władze polskie w maju 1945 r. siedzibę Zarządu Miejskiego początkowo ulokowano w budynku obecnego Zespołu Szkół Gospodarczych, Gimnazjum nr 5. W 1947 roku na cele siedziby władz miejskich oddano wyremontowany gmach dawnego Realnego Liceum przy ul. Ratuszowej. Ten dawny gmach szkolny wzniesiono w latach 1910-1912 - według projektu firmy architektonicznej Rang & Silbersdorf z Berlina. Prace wykończeniowe trwały do 1915 r. Przygotowany projekt zakładał nie tylko spełnienie określonych wymogów związanych z funkcjonowaniem szkoły, ale miała być to także „szkoła w ogrodzie”. Istotna część kompozycji całej bryły budynku znalazła swój wyraz w założeniu części parkowej przylegającej od północy i zachodu oraz wybudowania części rekreacyjnej z salą gimnastyczną z zielonym dziedzińcem (od strony ul. Kosynierów Gdyńskich.
/oprac. Muzeum Archeologiczno-Historyczne/