Dzisiaj w naszym cyklu odwiedzamy miejscowości z gminy Gronowo Elbląskie i Stare Pole. O ciekawostkach związanych z wsiami Nowy Dwór Elbląski, Ząbrowo i Mojkowo opowiada Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK.
Nowy Dwór Elbląski
To wieś obecnie położona w powiecie elbląskim i gminie Gronowo Elbląskie, na terenie Żuław Fiszewskich, w pobliżu Nogatu, przy drodze krajowej 22.
Rejon ten został podbity przez zakon krzyżacki już w 1236 r. Podlegał on komturii w Fiszewie, następnie komturii malborskiej. Najpierw pobudowano tu dwór drewniano-ziemny, a na początku XIV w. zastąpiono go murowanym. Nie wiadomo, jak wyglądał, bo nie zachowały się żadne szkice czy opisy na ten temat. Pierwszy raz wspomniano o nim w 1398 r. Urzędowali tu wójtowie, z zapisów wiemy, że byli to: Konrad, Henryk von Kittlitz, Johanes Fusch, Jam von Masemonster.
W 1449 r. przy dworze lokowano wieś. W czasie buntu mieszkańców państwa krzyżackiego przeciw zakonowi w 1454 r. dwór zdobyli elblążanie, nie zniszczyli go jednak, tak jak to uczynili z zamkiem w Elblągu.
W sierpniu 1457 r. posiadłość w Nowym Dworze Elbląskim Kazimierz Jagiellończyk nadal Elblągowi w uznaniu zasług, jakie mieszkańcy włożyli w walkę z Zakonem. W XVII w. elblążanie pobudowali tu rozległy szaniec, zachowały się jeszcze pozostałości po jego wałach. Dwór został zniszczony podczas działań wojennych, ale nie znana jest dokładna data.
We wsi na przełomie XIX-XX w. działała gospoda należąca do Niessena oraz mleczarnia będąca własnością K. Ballula.
Przy drodze stoi stary drewniany budynek,ostatnio remontowany przez nowego właściciela przy wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Budynek ten liczy sobie ponad 220 lat i był niegdyś karczmą.
Drugim zabytkowym budynkiem jest dom z 1795 r., na nadprożu widnieje napis informujący że: właścicielem był Heinrich Fechter, a pobudował go Jacob Glandt - Baumeister.
Przez wieś przebiega pomorski odcinek międzynarodowego szlaku św. Jakuba.
Do 1945 r. wieś nosiła miano Neuhof, po tym czasie została spolszczona i dodano jej w uzupełnieniu miano "Elbląski".
Mojkowo
Wieś w gminie Gronowo Elbląskie, w której miejscu przed wiekami znajdowało się jezioro. Najpierw przekształciło się w bagno, a następnie zostało zagospodarowane. Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z przełomu XVI-XVII w. W miejscowości jest kilka zachowanych budynków z XIX w.
Obecną nazwą wieś obdarzono po 1945 r., do tego czasu określano ją jako Moskenberg.
Ząbrowo
To wieś obecnie położona w województwie pomorskim, powiecie malborskim i gminie Stare Pole, na obszarze Żuław Elbląskich, w pobliżu Nogatu. Jest wsią rozwlekłą, położoną wzdłuż drogi, będącą traktem równoległym do szosy Elbląg – Malbork.
Lokowana ok. 1300 r., początkowo przypisana komturii dzierzgońskiej, po 1405 r. elbląskiej, a od 1457 r. - malborskiej.
We wsi istnieje kościół pw. Zesłania Ducha Świętego, który pochodzi z 1701 r. Wcześniej też istniała tu świątynia, zbudowana w 1375 r.
Poprzednio Ząbrowo nosiło miano Sommerau, obecną nazwę nadano jej po 1945 r.