Jak minęły w Malborku pierwsze lata po zakończeniu drugiej wojny światowej? O tym oraz o pozazamkowych atrakcjach turystycznych tego miasta opowiada Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK. Zapraszamy na 154. odcinek cyklu „Historia okolic Elbląga”.
W wyniku działań wojennych w 1945 roku zniszczenia w Malborku obejmowały około 80 procent budynków. Po oficjalnym przekazaniu miasta polskim władzom przez władze wojskowe Armii Czerwonej do miasta zaczęli przybywać polscy osadnicy, jednocześnie wysiedlano ludność niemiecką.
Polskie władze powiatowe zostały powołane w marcu 1945 r. W tym czasie praca i poruszanie się po mieście były niebezpieczne. Zagrażały niewypały, ich usuwaniem zajęto się dopiero w listopadzie. Gazownia i wodociągi zostały przejęte w kwietniu 1945 r. W maju powstał inspektorat szkolny i pierwsza polska szkoła, w tym samym miesiącu zaczął urzędowanie starosta, przejęto urząd pocztowy. W grudniu przywrócono oświetlenie elektryczne.
W czerwcu 1945 r.powstała Powiatowa Stacja Traktorów i Maszyn Rolniczych „Pemal”, która zajmowała się remontem maszyn rolniczych. Cukrownię ponownie uruchomiono w 1946 r., działa ona do dzisiaj. W styczniu 1946 r. uruchomiono połączenie kolejowe z Prabutami, w lipcu ze Sztumem. W 1954 r. powstał dworzec PKS.
W 1948 r . w dawnych zakładach gumowych powstała Państwowa Roszarnia Lnu i Konopi „Makop”. Powstały też zakłady elektroniczne produkujące wentylatory i nagrzewnice.
W 1962 r. w byłych budynkach koszarowych założono Wytwórnię Makaronów „Malma”, która została sprywatyzowana w 1991 r. przyjęła nazwę „Danuta”.
Nie tylko zamek
Największą atrakcją turystyczną Malborka jest oczywiście zamek krzyżacki, ale jemu poświęcimy oddzielny odcinek cyklu. Dzisiaj skupimy się na pozostałych, równie wartych odwiedzenia miejscach.
Jednym z nich jest ratusz, o którym wspomnieliśmy w jednym z poprzednich odcinków. Podczas II wojny światowej, gdy siedzibę w nim miała niemiecka policja, był miejscem eksterminacji Polaków w tym członków polskiej organizacji podziemnej „Młody las”, co upamiętnia stosowna tablica.
W mieście można podziwiać pozostałości po twierdzy Malbork, znajdujące się na łuku Nogatu i pochodzące z przełomu XIX i XX wieku. Są też również pozostałości po murach obronnych z XIV wieku, a także zachowane do dzisiaj bramy: św. Ducha, Mariacka i Gancarska.
Warto również odwiedzić kościół Matki Bożej Nieustającej Pomocy z XVIII w.. To budowla w stylu barokowym powstała jako świątynia ewangelicka, obecnie katolicka. Nie została zniszczona w czasie wojny. W jej wnętrzu znajduje się chrzcielnica z końca XVII w, rzeźba Pasji (męka Chrystusa) z tego samego okresu, ambona z XVIII w., epitafium z XVII w. Jana i Gerharda Denhoffów. Cennym zabytkiem jest również kościół św. Jana Chrzciciela z XIII wieku, o którym pisałem kilka tygodni temu.
Niestety, do dzisiejszych czasów nie przetrwała malborska starówka, która została zabudowana w latach 60. nowymi budynkami. Zachowała się za to część zabudowy z przełomu XIX i XX wieku oraz dworzec kolejowy, gruntownie odrestaurowany kilka lat temu.
W 2010 r. w pobliżu ul. Kościuszki stanął pomnik króla Kazimierza Jagiellończyka na koniu, dzieło Mariusza Białeckiego.