Dziś chrześcijanie zachodni wspominają Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Wydarzenie to było czczone przez wspólnotę apostolską od samego początku. Obecnie świętowanie rozpoczyna się poranną rezurekcją, po której następuje uroczyste śniadanie składające się ze święconki i przygotowanych wcześniej potraw.
Niedziela zmartwychwstania i lany poniedziałek to dwa dni, które w tradycji polskiej składają się na obchody Wielkanocy. Na początku obchodzono ją w dzień Paschy, przypadający według kalendarza żydowskiego, 14. dnia miesiąca nisan. Jednak już w IV wieku ustalono, że Wielkanoc przypadać będzie w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni księżyca, w związku z czym data święta jest zmienna i przypada między 21 marca a 25 kwietnia. W roku 1583 po wprowadzeniu kalendarza gregoriańskiego pojawiły się rozbieżności pomiędzy datą Wielkanocy obchodzoną w Kościele prawosławnym, a datą w Kościele katolickim. W Kościele prawosławnym Wielkanoc (Pascha) obchodzona jest nadal według dat kalendarza juliańskiego i w tym roku wypada za tydzień.
Wierność tradycji
O wydarzeniach sprzed dwóch tysięcy lat opowiada m.in. czytana w kościołach podczas świątecznej liturgii ewangelia według św. Jana (20, 1-9). O zmartwychwstaniu przypomina także niesiona podczas procesji rezurekcyjnej figura Jezusa Chrystusa oraz radosne „Alleluja!” rozbrzmiewające nie tylko w świątyniach.
Zgodnie z tradycją śniadanie wielkanocne mogło się rozpocząć dopiero po zakończonej rezurekcji, czyli obecnie około godz. 9. W wielu domach do dnia dzisiejszego śniadanie wielkanocne rozpoczyna się od dzielenia się poświęconym jajkiem i spożycia po cząstce każdego z poświęconych pokarmów. Poza święconką na świątecznych stołach w Polsce pojawiały się znane do dziś potrawy takie jak żurek na kiełbasie, biały barszcz z jajkiem, czy biała kiełbasa z chrzanem oraz pieczone mięsa, mazurki i baby wielkanocne. Za najważniejszy pokarm wielkanocny tak kiedyś, jak i dziś uważano jaja. Stąd na stołach nie mogło zabraknąć kolorowych kraszanek i pisanek występujących często w towarzystwie ozdobnych kurcząt i zajączków, które według tradycji odpowiadają za „dostarczenie” wielkanocnych prezentów.
Po śniadaniu wiele osób decyduje się na spacery lub pisankowe zabawy w gronie rodzinnym, czemu sprzyja dzisiejsza data 1 kwietnia, czyli prima aprilis. Tego dnia można sobie bowiem pozwolić na więcej żartów i psikusów. Pamiętajmy jednak, że jak mówi przysłowie dobry żart jest tymfa wart, ale pod warunkiem, że nikomu nie szkodzi, a przynosi radość… podobnie jak zanikający już w naszej tradycji lany poniedziałek, który ze względu na wybryki chuligańskie, właściwie został ograniczony do symbolicznego oblewania wodą lub skrapiania perfumami w gronie biskich i znajomych.
Wszystkim na ten świąteczny czas życzymy dobra, pogody ducha i miłego spędzenia czasu w gronie bliskich.
Źródła: H. Szymanderska, Polska Wielkanoc, Warszawa 2006; B. Ogrodowska, Witaj dniu uroczysty. Wielkanoc w Polsce. Tradycje, obrzędy i zwyczaje, Warszawa 2007.
Wierność tradycji
O wydarzeniach sprzed dwóch tysięcy lat opowiada m.in. czytana w kościołach podczas świątecznej liturgii ewangelia według św. Jana (20, 1-9). O zmartwychwstaniu przypomina także niesiona podczas procesji rezurekcyjnej figura Jezusa Chrystusa oraz radosne „Alleluja!” rozbrzmiewające nie tylko w świątyniach.
Zgodnie z tradycją śniadanie wielkanocne mogło się rozpocząć dopiero po zakończonej rezurekcji, czyli obecnie około godz. 9. W wielu domach do dnia dzisiejszego śniadanie wielkanocne rozpoczyna się od dzielenia się poświęconym jajkiem i spożycia po cząstce każdego z poświęconych pokarmów. Poza święconką na świątecznych stołach w Polsce pojawiały się znane do dziś potrawy takie jak żurek na kiełbasie, biały barszcz z jajkiem, czy biała kiełbasa z chrzanem oraz pieczone mięsa, mazurki i baby wielkanocne. Za najważniejszy pokarm wielkanocny tak kiedyś, jak i dziś uważano jaja. Stąd na stołach nie mogło zabraknąć kolorowych kraszanek i pisanek występujących często w towarzystwie ozdobnych kurcząt i zajączków, które według tradycji odpowiadają za „dostarczenie” wielkanocnych prezentów.
Po śniadaniu wiele osób decyduje się na spacery lub pisankowe zabawy w gronie rodzinnym, czemu sprzyja dzisiejsza data 1 kwietnia, czyli prima aprilis. Tego dnia można sobie bowiem pozwolić na więcej żartów i psikusów. Pamiętajmy jednak, że jak mówi przysłowie dobry żart jest tymfa wart, ale pod warunkiem, że nikomu nie szkodzi, a przynosi radość… podobnie jak zanikający już w naszej tradycji lany poniedziałek, który ze względu na wybryki chuligańskie, właściwie został ograniczony do symbolicznego oblewania wodą lub skrapiania perfumami w gronie biskich i znajomych.
Wszystkim na ten świąteczny czas życzymy dobra, pogody ducha i miłego spędzenia czasu w gronie bliskich.
Źródła: H. Szymanderska, Polska Wielkanoc, Warszawa 2006; B. Ogrodowska, Witaj dniu uroczysty. Wielkanoc w Polsce. Tradycje, obrzędy i zwyczaje, Warszawa 2007.
mk