Repliki 4. Festiwalu Filmów Rosyjskich

W Warszawie odbyła się 4. edycja Festiwalu Filmów Rosyjskich „Sputnik nad Polską”. Jury za najlepszy film festiwalu uznało „Półtora pokoju" Andrieja Chrżanowskiego. Nagrodę publiczności otrzymał film „Pochowajcie mnie pod podłogą" Siergieja Snieżkina.
      
       Półtora pokoju (sobota, 4 grudnia, godz. 18:00)
       Film inspirowany jest biografią i utworami Josifa Brodskiego. W 1972 r. Brodski został pozbawiony obywatelstwa i wydalony ze Związku Radzieckiego z powodu „pasożytniczego stylu życia”. Nigdy więcej nie odwiedził Rosji ani nie zobaczył swoich rodziców.
       „Półtora pokoju”, na podstawie scenariusza Andrieja Chrżanowskiego i Jurija Arabowa, harmonijnie łączy poezję i wspomnienia Brodskiego (niektóre z nich czytane są przez samego autora) z fragmentami kronik filmowych, zdjęciami i doskonałą animacją, która w subtelny sposób przekazuje istotę poetyckich wizji Brodskiego.
       Podczas wyimaginowanej podróży statkiem do ojczyzny bohater filmu wspomina swoje dzieciństwo i młodość spędzone w kulturalnej stolicy Rosji – Petersburgu. Przeplatają się wspomnienia blokady Leningradu, ewakuacji, powojennych meczów piłkarskich, młodzieńczych randek, pierwszej radzieckiej książki kucharskiej i szalonych prywatek lat sześćdziesiątych. Reżyser, inspirowany Brodskim, tworzy świat, w którym wraz z wysiedlanymi Żydami ulatują po niebie z Petersburga ich skrzypce i wiolonczele, dziecko podczas podróży po książce kucharskiej spotyka Stalina w fartuszku, a jego ojciec dyskutuje z Szostakowiczem w podrzędnym barze piwnym o grze lokalnej drużyny.
       Film o poezji, Petersburgu, miłości do rodziców i kotów.
       Tytuł oryginalny: «Полторы комнаты, или Сентиментальное путешествие на родину»
       Reżyseria: Andriej Chrżanowski
       Scenariusz: Andriej Chrżanowski, Jurij Arabow
       Czas trwania: 130 min.
       Rok produkcji: 2009
       Obsada: Grigorij Ditiakowskij (Josif Brodski), Siergiej Jurskij (ojciec Brodskiego), Alisa Frejndlich (matka Broskiego), Swietłana Kriuczkowa (Anna Achmatowa), Jewgienij Ogandżanjan (Brodski w dzieciństwie), Artiom Smoła (Brodski w młodości)
       NAGRODY:
       2010 r. - Nagroda „Nika” za najlepszy film fabularny, za najlepszą reżyserię (Andriej Chrżanowski), za najlepszy scenariusz (Jurij Arabow, Andriej Chrżanowski),
       2010 r. - Nagroda „Nika” 2009 r. – Nagroda „Kryształowy Globus” w programie konkursowym "Z zachodu na wschód" na 44. MFF w Karlowych Warach (Andriej Chrżanowski),
       2009 r. – Grand Prix „Złota Łódź” na 17. Festiwalu Filmu Rosyjskiego „Okno na Europę” w Wyborgu (Andriej Chrżanowski),
       2009 r. – Nagroda specjalna jury „Srebrna Łódź” za najlepszą rolę żeńską na 17. Festiwalu Filmu Rosyjskiego „Okno na Europę” w Wyborgu (Alisa Frejndlich),
       2009 r. – Nagroda Specjalna Mirona Czernienko Komitetu osyjskiej nagrody krytyków i dziennikarzy filmowych „Biały Słoń” (Andriej Chrżanowski),
       2009 r. – Grand Prix za najlepszy film fabularny – Nagroda Gildii Teoretyków Kina i Krytyków Filmowych (3. MFF „Zwierciadło” imienia Andrieja Tarkowskiego)
      
       Pochowajcie mnie pod podłogą (niedziela, 5 grudnia, godz. 18:00)
       Ośmioletni Sasza Sawieliew mieszka z dziadkiem, słynnym aktorem, Zasłużonym Artystą ZSRR, i babcią. Babcia nie chce oddać chorowitego wnuczka córce Oldze, również aktorce. Olga ponownie wyszła za mąż i jest według swojej matki podstępną zdrajczynią knującą tylko jak wykraść chłopca, którym nie jest w stanie się prawidłowo opiekować. Babcia – domowy tyran, terroryzujący swoich bliskich miłością, której nie sposób odróżnić od nienawiści, za wszelką cenę chce zatrzymać wnuczka przy sobie. Razem z matką niemalże rozrywają chłopczyka między sobą.
       Film jest długo oczekiwaną adaptacją bestsellerowej powieści Pawła Sanajewa pod takim samym tytułem. Powieść, przynajmniej w części autobiograficzna, wzbudziła w Rosji olbrzymie emocje. Pod postaciami stworzonymi przez Sanajewa kryją się rzeczywiste osobistości ze świata rosyjskiej elity kulturalnej – pierwowzorem dziadka ma być aktor, Wsiewołod Sanajew, Olgi – aktorka Jelena Sanajewa, Anatolija, drugiego męża, ojczyma Saszy nazywanego przez Babcię „karłem-krwiopijcą” - Rolan Bykow, aktor i reżyser.
       Opowiadając o kalekiej miłości Babci, reżyser skupił się na krótkim epizodzie z życia chłopca, który marzy o tym, żeby mama przyszła do niego z wizytą w dzień urodzin. Babcia, dla której życie jest nie do zniesienia – ukochany pierworodny syn umarł podczas wojny, mąż okazał się zdrajcą pozwalając niegdyś na jej zamknięcie w szpitalu psychiatrycznym, córka jest zwykłą szmatą, która podrzuciła jej niechciane dziecko, wyrywa kartki z kalendarza, żeby Sasza nie zorientował się, kiedy są jego urodziny i nie czekał na wizytę mamy. Tłem dla rodzinnego dramatu jest Moskwa lat osiemdziesiątych i realia radzieckiego dzieciństwa z cisnącymi rajtuzkami, nocnikami, kolejkami do specjalistów i powracającymi jak mantra słowami matek i babć: „Ja sobie tu żyły dla Ciebie wypruwam, a ty nic sobie z tego nie robisz, niewdzięczna gadzino”.
       Reżyseria: Siergiej Snieżkin
       Czas trwania: 110 min.
       Rok produkcji: 2009
       Obsada: Aleksandr Drobitko (Sasza Sawieliew), Swietłana Kriuczkowa (Nina Antonowna -babcia), Aleksiej Petrenko (Semen Michałowicz - dziadek), Marija Szukszyna (Olga – matka)
       NAGRODY:
       2009 r. – Nagroda „Wielka siódemka” za najlepszy film na VII Moskiewskim Festiwalu Kina Rosyjskiego "Moskiewska Premiera" (Siergiej Snieżkin),
       2009 r. – Nagroda „Wielka siódemka” za najlepszą rolę żeńską na VII Moskiewskim Festiwalu Kina Rosyjskiego "Moskiewska Premiera" (Swietłana Kriuczkowa),
       2010 r.- Nagroda "Nika" za najlepszą rolę żeńską (Swietłana Kriuczkowa),
       2010 r.- Nagroda "Nika" za najlepszą drugoplanową rolę żeńską (Marija Szukszyna).
      
       Godne polecenia są także dwa obrazy rosyjskich reżyserek – Mariny Razbieżkiny oraz Lidii Bobrowej, które zobaczyć można będzie w środę, 1 grudnia: „Czas żniw” i „Babunia”
      
       Czas żniw
       „Czas żniw” przywołuje odlegle echa twórczości Franza Kafki. To fabularny debiut słynnej rosyjskiej dokumentalistki.
       Akcja rozgrywa się w czuwszskiej wsi w połowie lat czterdziestych XX w. Młoda kołchoźnica mieszka w tradycyjnej chacie z dwoma synkami i mężem – inwalidą, który z wojny wrócił bez nóg. Wiejską idyllę przerywa zwycięstwo Tosi w socjalistycznych zawodach, w których biorą udział najbardziej ambitni kołchoźnicy powiatu. Pierwszą nagrodą jest, ku zgrozie kobiety, aksamitna chorągiew. Trofeum burzy spokojny rytm rodzinnego życia – Tosia musi odtąd strzec ją przed harcującymi w jej gospodarstwie myszami. Wstydząc się przyznać przed pracownikami kołchozu, że radziecką relikwię zjadły myszy, Tosia z błyskiem szaleństwa w oku przemierza całymi dniami swoim kombajnem spalone słońcem pola, żeby wygrywać w corocznych konkursach. Zostaje uwięziona w bezlitosnej logice walki o przewodnictwo pracy.
       Razbieżkinie udało się z naturalną dla niej dokumentalną dokładnością odtworzyć życie czuwaszskiej wsi, niewiele się ono zmieniło od wojny. Chata, która staje się świadkiem obłędu Tosi, jest autentycznym budynkiem, znalezionym przez reżyserkę podczas robienia dokumentacji do filmu (do zdjęć wystarczyło tylko usunąć z drewnianych ścian farbę olejną). Główny bohater, niepełnosprawny mąż Tosi, jest amatorem i mieszkańcem czuwaszskiej Republiki Autonomicznej. Stracił nogi w wieku 7 lat.
       Film łączy przeciwieństwa – dokumentalny minimalizm i kino fabularne, nostalgię za minioną harmonią wsi, gdzie wszystko jest, jak było i to co zniknęło, musi powrócić z przerażającym światem totalitaryzmu.
       O reżyserce:„Film dokumentalny nauczył ją odnosić się z uwagą do każdego przejawu życia, kochać każdy drobiazg (…). Nauczyła się polować na ulotne chwile i nie tyle konstruować swoje kadry, co cierpliwie oczekiwać na nie” (W. Kuczin, „Rossijskaja Gazeta”)
       Tytuł oryginalny: «Время жатвы»
       Reżyser: Marina Razbieżkina
       Scenariusz: Marina Razbieżkina
       Rok produkcji: 2004
       Czas trwania: 65 min.
       Obsada: Ludmiła Motornaja, Wiaczesław Batrakow, Dima Jermakow
       NAGRODY:
       2004 r. - Grand Prix Festiwalu „Okno na Europę” w Wyborgu,
       2004 r. – Nagroda FIPRESCI na MFF w Moskwie,
       2004 r.- dyplom Gildii Filmoznawców i Krytyków Filmowych Rosji za „Artystyczne przedstawienie pogańskiego aspektu totalitarnego mitu” na MFF
      

       Babunia
       Babunia żyła niegdyś szczęśliwie ze swoimi dziećmi i wnukami we własnym domu na wsi. Wszyscy otaczali ją szacunkiem i miłością. Dla wnuków, których rodzice byli cały czas w rozjazdach, była najważniejszym człowiekiem na całym świecie. Wnuki dorosły, a babcia sprzedała swój dom i rozdała pieniądze wnukom. Sama zamieszkała ze swoją córką i jej mężem.
       I tu dosięgła Babunię wielka bieda. Córka zachorowała i umarła, a zięć postanowił zacząć nowe życie, w którym nie było miejsca dla teściowej. Babunia stała się babą Tosią, nikomu niepotrzebnym balastem. Niespodziewanie jedyną osobą, która decyduje się pomóc jest siostrzenica Babuni z Moskwy. Próbuje po kolei zachęcić tak kochających niegdyś wnuków do przygarnięcia starej kobiety. Każdy ma jednak swój powód, żeby odmówić. Babunia czuje, że sama powinna odejść. Wychodzi w ciemną i mroźną noc. Chce przenieść się choć na chwilę do swojej rodzinnej wsi, do własnego domu, pełnego radosnych głosów wnuków, gdzie wiatr przynosi z oddali czule wymówione słowa: „Babuniu, babusiu…”.
       Film, w przeciwieństwie do wielu rosyjskich produkcji ostatnich lat opowiadających o życiu prowincji i prostego rosyjskiego ludu, unika typowych dla podejmowanej tematyki klisz. Nie ma tu taniego, „rustykalnego” sentymentalizmu. Bobrowa, niegdyś dokumentalistka, pokazując historię bardzo filmową i bardzo banalną jednocześnie, nie waha się zadać najbardziej bolesnych pytań. I skierować tych pytania, jak oskarżenia, do widzów.
       Reżyserka o filmie:„Wszystko wzięto z życia, to prawdziwa historia, nic nie wymyślałam. To historia związana z moim życiem. Już powiedziałam, że jestem jedną z nich, jedną z tych kobiet. Nie mogłam spokojnie żyć, dopóki nie nakręciłam tego filmu, dopóki nie odnalazłam siebie w tej chwili pokuty. Każdy z nas jest w jakiś sposób winny przed swoimi bliskimi, każdy ma przecież swoje sumienie. Kiedy bliscy odchodzą, odczuwasz, że wiele rzeczy zaniedbałeś, z różnych przyczyn. I ze swoją winą będziesz musiał dalej żyć”.
       Tytuł oryginalny: «Бабуся»
       Reżyser: Lidia Bobrowa
       Scenariusz: Lidia Bobrowa
       Zdjęcia: Walerij Riewicz
       Rok prod.: 2003
       Czas: 96 min
       Obsada: Nina Szubina, Olga Oniszczenko, Anna Owsiannikowa, Jurij Owsianko, Władimir Kułakow
       NAGRODY:
       2003 r. - Grand Prix MKF Rencontre w Paryżu,
       2003 r. - Nagroda ARTE Grand Prix 5. Europejskiego Festiwalu Filmowego w Paryżu,
       2003 r. - Grand Prix i Nagroda Publiczności na MKF w Cottbus ,
       2003 r. – Specjalna Nagroda Jury na MKF w Karlowych Warach
       Nagroda Jury Ekumenicznego,
       Nagroda Don Kichote,
       2003 r. – Grand Prix Festiwalu Festiwali (Sankt Petersburg)
       2003 r. – Nagroda za najlepszą rolę żeńską na Festiwalu „Kinotawr” w Soczi.
      
      
       Ramowy program replik 4. Festiwalu Filmów Rosyjskich SPUTNIK w Elblągu:
       29 listopada, poniedziałek
       Z retrospektywy Paradżanowa:
       godz. 18:00 „Barwy Granatu” Siergiej Paradżanow, 1968, 79 min.
       godz. 20:00 „Cienie zapomnianych przodków” Siergiej Paradżanow, 1965, 97 min.
       30 listopada, wtorek
       Z retrospektywy Bałabanowa:
       godz. 18:00 „Brat” Aleksiej Bałabanow, 2007, 97 min.
       godz. 20:00 „To nie boli” Aleksiej Bałabanow, 2006, 104 min.
       1 grudnia, środa
       Kobiety reżyserki:
       godz. 18:00 „Babunia” Lidia Bobrowa, 2003, 96 min.
       godz. 20:00 „Czas żniw” Marina Razbieżkina, 2004, 65 min.
       2 grudnia, czwartek
       Czechowskie motywy:
       godz. 18:00 „Sala numer 6” Karen Szachnazarow, 2009, 83 min.
       godz. 20:00 „Dama z pieskiem” Iosif Kheifits,1959, 89 min.
       3 grudnia, piątek
       Wielki ekran/Panorama kina rosyjskiego:
       godz. 18:00 „Człowiek obok okna” Dmitrij Mieschijew, 2010, 96 min.
       godz. 20:00 „Ja” Igor Wołoszyn, 2009, 89 min.
       4 grudnia, sobota
       Bajka dla dzieci:
       godz. 14:00 „Czeburaszek” Roman Kaczanow, 1971, 66 min.
       Kino konkursowe:
       godz. 18:00 „Półtora pokoju” Andriej Chrzanowski, 2009, 130 min.
       godz. 20:00 „Krótkie spięcie” Boris Chliebnikow, 2009, 95 min.
       5 grudnia, niedziela
       Bajka dla dzieci:
       godz. 14:00 „Dwanaście miesięcy” - Iwan Iwanow - Wano, 1956.
       Kino konkursowe:
       godz. 18:00 „Pochowajcie mnie pod podłogą” Siergiej Snieżki, 2009, 110 min.
       godz. 20:00 „Akt natury” Aleksandr Łungin, 2010, 75 min.
      
       Bilet na pojedynczy film kosztuje 10 zł, na bajkę - 8 zł.