Dzień Edukacji Narodowej

Autorami wybranych myśli są publicyści, pisarze, filozof. Z jednymi się zgadzamy, z innymi przeciwnie, choć słowa jednych i drugich zmuszają do chwili zastanowienia lub uśmiechu, podobnie jak stwierdzenie Henryka Jogodzińskiego – „To prawda, że nauka nie odpowiada na wszystkie pytania, ale przynajmniej pozwala stwierdzić ich bezsensowność”.
       Niektóre aforyzmy odnoszące się do edukacji zawierają w sobie szczyptę goryczy, podkreślając za Aleksandrem Małachowskim, że „Nauka nie lubi pochlebców, ale życie ich lubi. Często zwycięża życie.” – I aż się prosi dodanie pełnego zadumy sława „niestety”...
       Są i takie, których interpretacja niemal żartobliwa narzuca jednak spojrzenie przez filtr pewnej ironii i historii PRL. Chodzi o słowa Jerzego Urbana, że „Nie jest dobrze, gdy nauczycielami są ludzie uformowani przez epoki będące przedmiotem nauczania”. Fakt, nie jest dobrze, choć może czasem szkoda… wszakże „Nauka to zaminowane pola wszechświata, po których się poruszamy z mapą wyobraźni” (Jerzy Kuncewicz).
       Wracając jednak do nauczycieli i dzisiejszego święta. Według Jana Kurczaka, „Jest jedna forma wyrażania sympatii nauczycielowi: uczenie się”. Forma ta zazwyczaj jednak nie przypada do gustu uczniom tak bardzo, jak chcieliby tego z kolei rodzice. I tak oto powoli, majestatycznym krokiem wkraczamy w chocholi taniec rodem z Wyspiańskiego, choć biorąc pod uwagę obecną kondycję polskiej oświaty, nie bardzo jest się z czego „weselić”. Tu też w naszej przewrotnej opowiastce pojawia się miejsce dla krytyka. Problem w tym, że od wieków wpaja się nauczycielom, że mają misję – misję niesienia oświaty. A jak jest misja, to trzeba nauczać tego, co nakazuje program. Krytykować więc nie wolno. Zresztą, nie ma na to czasu, bo trzeba gnać z programem…
       Tym samym nieubłaganie objawia się nam smutna prawda słów pisarza Adolfa Rudnickiego, że „Krytyk może zmieniać sądy co trzy miesiące, nauczyciel traci twarz”. Toteż współczesnych nauczycieli, od których wciąż wymaga się więcej kreatywności, dokształcania, poświęcenia itd., bardziej chyba charakteryzują słowa Ludwika Hirszfelda – „Prawdziwy człowiek nauki jest poetą skazanym na wieczne niezaspokojenie. W nauce trzeba jednocześnie wierzyć i wątpić. Ale w życiu zwątpienie nieraz znaczy przegraną lub brak postawy. Dlatego łatwiej jest złamać uczonego niż go zwyciężyć”.
       Czego więc życzyć dziś nauczycielom? Może nieugiętości w postawach i ładu podczas prowadzonych procesów edukacyjnych? Wszak, jak mawiał Władysław Tatarkiewicz, „Nie trzeba oczekiwać od uczonego genialnych pomysłów, ale można i trzeba oczekiwać i domagać się ładu. Ładu w myśleniu i pisaniu. Ładu i jasności. Inteligencja i smak są dezyderatami, ale ład jest obowiązkiem uczonego”.
       Ład zatem jest pewnym kluczem. Kluczem, zdaje się przez wielu ludzi dziś zapomnianym, do którego dostęp mają – będący po trosze w swoich specjalnościach też uczonymi – nauczyciele. Ich wkład w wychowanie młodych, w przekazywanie polskich wartości kulturalnych, historycznych i naukowych pozostaje wciąż niedoceniony, o czym świadczą marne zarobki i brak zrozumienia dla specyfiki zawodu w społeczeństwie.
       Przełamując stereotypy, życzmy więc pracownikom oświaty, aby funkcjonujące od lat życzenie „obyś cudze dzieci uczył!” stało się przyjemnym realizowaniem zawodu z pożytkiem dla wszystkich.