Czasami to tylko zwykła infekcja bakteryjna albo wirusowa, a czasami coś bardziej poważnego. O tym, kiedy powinna nas zaniepokoić chrypka, jak wiele zależy od stomatologów i dlaczego tak ważne jest to, aby młodych ludzi przekonać do świadomego stylu życia opowiada dr Andrzej Badzio, dyrektor medyczny Centrum Radioterapii i Usprawniania w Elblągu.
- Kwiecień jest miesiącem świadomości nowotworów głowy i szyi, według kalendarza Polskiej Koalicji Pacjentów Onkologicznych. Jest zatem okazja, żeby powiedzieć coś więcej na ten temat. Jak wielu jest pacjentów, którzy zmagają się z takimi nowotworami? Jakie są pierwsze objawy? Kiedy powinniśmy udać się do lekarza?
- dr Andrzej Badzio, dyrektor medyczny Centrum Radioterapii i Usprawniania w Elblągu: To cały zestaw nowotworów: gardła, krtani, zatok szczękowych, języka, wargi. Leczy się je nieco inaczej, one również różnie rokują, nie jest to jednorodna grupa. Nie są to często występujące nowotwory, tak jak rak piersi u kobiet czy rak płuca czy jelita, jednak ze względu na swoją lokalizację dają wiele dolegliwości, a leczenie powoduje zaburzenie bardzo istotnych funkcji życiowych. Dzieje się tak, ponieważ w obszarze tym mamy skumulowanych większość zmysłów - smaku, powonienia, wzroku – a także takie funkcje jak mowa czy połykanie. Jeżeli mówimy o ryzyku zachorowania, to wzrasta ono szczególnie w przypadku osób palących papierosy. Innym czynnikiem, który zwiększa prawdopodobieństwo choroby jest infekcja wirusem HPV. Istnieje związek pomiędzy nią a zachorowaniem na nowotwory gardła. Również i nadużywanie alkoholu jest powiązane z tymi chorobami. Mimo że jest to okolica dająca wiele dolegliwości, to chorzy często zgłaszają się w bardzo zaawansowanym stadium choroby. Stosunkowo wczesnym objawem jest długotrwała chrypka, nie poddająca się leczeniu, przewlekająca się. Może ona sygnalizować raka krtani, na pewno jest to powód do wizyty u laryngologa. Symptomem może być również i ból podczas przełykania, który nie ustępuje. Bardzo często nowotwór manifestuje się powiększeniem węzła chłonnego na szyi. Wszelkie zgrubienia, zmiany kształtu symetrii szyi powinny nas zaniepokoić, tak samo jak owrzodzenia w jamie ustnej, bolesne miejsca na języku czy też na śluzówce, które nie goją się. Powinny one być powodem wizyty u lekarza i diagnostyki.
- Wynika z tego, że sporo zależy od lekarzy pierwszego kontaktu.
- Zdecydowanie. Bardzo często to stomatolodzy mają kontakt z takimi zmianami i powinni pamiętać, żeby w takiej sytuacji pokierować pacjenta do laryngologa czy do chirurga w celu oceny tych zmian.
- "Radioterapia jako dziedzina onkologii jest nadal niedoceniana" – powiedział Pan podczas jednej z konferencji. Co to właściwie oznacza?
- Myślę, że tak naprawdę wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, jak bardzo istotna jest to metoda leczenia, jaka jest jej rola w onkologii. Podczas konferencji bardzo często pokazuję takie dane, że ze 100 chorych, których można wyleczyć z nowotworu, 40 zawdzięcza to chirurgii, 40 radioterapii, dziesięciu chemioterapii. Rozmawiam z wieloma ludźmi, oglądam i słucham różne programy w mediach i mam wrażenie, że ludzie nie zdają sobie sprawy z tego, że to jedna z podstawowych, zasadniczych metod, która pozwala na wyleczenie wielu chorób nowotworowych. Często sami lekarze nie zdają sobie sprawy z tego, jakie są wskazania do radioterapii w onkologii, jak bardzo ta metoda może ludziom pomóc. W tej chwili w wielu przypadkach zastępuje ona chirurgię, czasami całkowicie, a bardzo często pozwala ograniczyć leczenie operacyjne, co z kolei minimalizuje okaleczenie pacjenta. Wracając do rejonu głowy i szyi: obecnie w nowotworach krtani, w tych wczesnych i średnio zaawansowanych, jeśli węzły chłonne nie są zajęte, radioterapia daje równie dobre efekty jak chirurgia. Natomiast pacjent nie jest pozbawiany krtani, czyli ma zachowaną możliwość mówienia. Podobnie można leczyć też inne choroby nowotworowe np. raka piersi, prostaty czy odbytu, gdzie ograniczenie lub zaniechanie chirurgii i leczenie radioterapią, czasem skojarzoną z chemioterapią, pozwala wyleczyć bardzo wielu pacjentów bez okaleczania ich.
- Centrum Radioterapii i Usprawniania ma już pięć lat, od początku działalności z jego pomocy skorzystało około pięciu tysięcy pacjentów, nie tylko z Elbląga, ale i z regionu. W trakcie jubileuszu prezes grupy Nu-Med – Henryk Niewadzioł - powiedział, że elbląskie Centrum będzie rozwijane, pojawi się nowy sprzęt i kolejne nowoczesne metody leczenia. Jakie są plany? Czy coś już więcej można na ten temat powiedzieć?
- Rzeczywiście, są takie plany, aby tu, w Elblągu, rozpocząć stosowanie brachyterapii [jak podaje Portal Onkologiczny Zwrotnik Raka jest to "wyjątkowa, zabiegowa forma radioterapii polegająca na umieszczaniu źródeł promieniotwórczych w obrębie guza nowotworowego w jego bezpośrednim sąsiedztwie lub w miejscu, z którego został on chirurgicznie usunięty – red.]. Nie ma tu jeszcze decyzji ostatecznej, ponieważ zależy to przede wszystkim od tego, czy Narodowy Fundusz Zdrowia zechce takie usługi finansować, jest to warunek konieczny żeby taką inwestycję przeprowadzić. Ponadto powoli przymierzamy się do wymiany aparatów, które ciągle są w bardzo dobrym stanie, ale postęp technologiczny idzie do przodu i już teraz musimy o tym myśleć.
- W piątek, 13 kwietnia, zaczęliście cykl wykładów i warsztatów dla elbląskiej młodzieży. O czym na nich mówicie?
- Trzeba mieć świadomość że właśnie młodzież jest najlepszym adresatem takich wykładów i że jest to właściwy moment, aby mówić o profilaktyce, wykształcić nawyki, które zaprocentują za 10, 20, 30 lat. Jeżeli opowiadamy o niej palaczowi, który ma 50 lat i pali papierosy od wielu lat, to oczywiście, jeśli on rzuci palenie, to ma to znaczenie, ale on tę korzyść odniesie dopiero za kilkanaście lat, bo tak długo ryzyko palacza wraca do poziomu osoby, która nigdy nie paliła. Dlatego to jest właśnie pora na to, żeby młodego człowieka przekonać do aktywności fizycznej, do tego, żeby nie palił papierosów, pił alkohol z umiarem, rozsądnie się opalał, zwracał uwagę na to, co je. Te nawyki będą procentować w momencie, gdy będziemy w średnim wieku. Właśnie o tym wszystkim będziemy mówić, jak żyć, by zmniejszyć ryzyko zachorowania, bo bardzo wiele możemy zrobić w tym kierunku. Oczywiście, nie możemy zmienić wszystkiego wokół nas, istnieją uwarunkowania cywilizacyjne, ale są pewne zachowania, na przykład palenie papierosów, które zależą wyłącznie od nas.
- dr Andrzej Badzio, dyrektor medyczny Centrum Radioterapii i Usprawniania w Elblągu: To cały zestaw nowotworów: gardła, krtani, zatok szczękowych, języka, wargi. Leczy się je nieco inaczej, one również różnie rokują, nie jest to jednorodna grupa. Nie są to często występujące nowotwory, tak jak rak piersi u kobiet czy rak płuca czy jelita, jednak ze względu na swoją lokalizację dają wiele dolegliwości, a leczenie powoduje zaburzenie bardzo istotnych funkcji życiowych. Dzieje się tak, ponieważ w obszarze tym mamy skumulowanych większość zmysłów - smaku, powonienia, wzroku – a także takie funkcje jak mowa czy połykanie. Jeżeli mówimy o ryzyku zachorowania, to wzrasta ono szczególnie w przypadku osób palących papierosy. Innym czynnikiem, który zwiększa prawdopodobieństwo choroby jest infekcja wirusem HPV. Istnieje związek pomiędzy nią a zachorowaniem na nowotwory gardła. Również i nadużywanie alkoholu jest powiązane z tymi chorobami. Mimo że jest to okolica dająca wiele dolegliwości, to chorzy często zgłaszają się w bardzo zaawansowanym stadium choroby. Stosunkowo wczesnym objawem jest długotrwała chrypka, nie poddająca się leczeniu, przewlekająca się. Może ona sygnalizować raka krtani, na pewno jest to powód do wizyty u laryngologa. Symptomem może być również i ból podczas przełykania, który nie ustępuje. Bardzo często nowotwór manifestuje się powiększeniem węzła chłonnego na szyi. Wszelkie zgrubienia, zmiany kształtu symetrii szyi powinny nas zaniepokoić, tak samo jak owrzodzenia w jamie ustnej, bolesne miejsca na języku czy też na śluzówce, które nie goją się. Powinny one być powodem wizyty u lekarza i diagnostyki.
- Wynika z tego, że sporo zależy od lekarzy pierwszego kontaktu.
- Zdecydowanie. Bardzo często to stomatolodzy mają kontakt z takimi zmianami i powinni pamiętać, żeby w takiej sytuacji pokierować pacjenta do laryngologa czy do chirurga w celu oceny tych zmian.
- "Radioterapia jako dziedzina onkologii jest nadal niedoceniana" – powiedział Pan podczas jednej z konferencji. Co to właściwie oznacza?
- Myślę, że tak naprawdę wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, jak bardzo istotna jest to metoda leczenia, jaka jest jej rola w onkologii. Podczas konferencji bardzo często pokazuję takie dane, że ze 100 chorych, których można wyleczyć z nowotworu, 40 zawdzięcza to chirurgii, 40 radioterapii, dziesięciu chemioterapii. Rozmawiam z wieloma ludźmi, oglądam i słucham różne programy w mediach i mam wrażenie, że ludzie nie zdają sobie sprawy z tego, że to jedna z podstawowych, zasadniczych metod, która pozwala na wyleczenie wielu chorób nowotworowych. Często sami lekarze nie zdają sobie sprawy z tego, jakie są wskazania do radioterapii w onkologii, jak bardzo ta metoda może ludziom pomóc. W tej chwili w wielu przypadkach zastępuje ona chirurgię, czasami całkowicie, a bardzo często pozwala ograniczyć leczenie operacyjne, co z kolei minimalizuje okaleczenie pacjenta. Wracając do rejonu głowy i szyi: obecnie w nowotworach krtani, w tych wczesnych i średnio zaawansowanych, jeśli węzły chłonne nie są zajęte, radioterapia daje równie dobre efekty jak chirurgia. Natomiast pacjent nie jest pozbawiany krtani, czyli ma zachowaną możliwość mówienia. Podobnie można leczyć też inne choroby nowotworowe np. raka piersi, prostaty czy odbytu, gdzie ograniczenie lub zaniechanie chirurgii i leczenie radioterapią, czasem skojarzoną z chemioterapią, pozwala wyleczyć bardzo wielu pacjentów bez okaleczania ich.
- Centrum Radioterapii i Usprawniania ma już pięć lat, od początku działalności z jego pomocy skorzystało około pięciu tysięcy pacjentów, nie tylko z Elbląga, ale i z regionu. W trakcie jubileuszu prezes grupy Nu-Med – Henryk Niewadzioł - powiedział, że elbląskie Centrum będzie rozwijane, pojawi się nowy sprzęt i kolejne nowoczesne metody leczenia. Jakie są plany? Czy coś już więcej można na ten temat powiedzieć?
- Rzeczywiście, są takie plany, aby tu, w Elblągu, rozpocząć stosowanie brachyterapii [jak podaje Portal Onkologiczny Zwrotnik Raka jest to "wyjątkowa, zabiegowa forma radioterapii polegająca na umieszczaniu źródeł promieniotwórczych w obrębie guza nowotworowego w jego bezpośrednim sąsiedztwie lub w miejscu, z którego został on chirurgicznie usunięty – red.]. Nie ma tu jeszcze decyzji ostatecznej, ponieważ zależy to przede wszystkim od tego, czy Narodowy Fundusz Zdrowia zechce takie usługi finansować, jest to warunek konieczny żeby taką inwestycję przeprowadzić. Ponadto powoli przymierzamy się do wymiany aparatów, które ciągle są w bardzo dobrym stanie, ale postęp technologiczny idzie do przodu i już teraz musimy o tym myśleć.
- W piątek, 13 kwietnia, zaczęliście cykl wykładów i warsztatów dla elbląskiej młodzieży. O czym na nich mówicie?
- Trzeba mieć świadomość że właśnie młodzież jest najlepszym adresatem takich wykładów i że jest to właściwy moment, aby mówić o profilaktyce, wykształcić nawyki, które zaprocentują za 10, 20, 30 lat. Jeżeli opowiadamy o niej palaczowi, który ma 50 lat i pali papierosy od wielu lat, to oczywiście, jeśli on rzuci palenie, to ma to znaczenie, ale on tę korzyść odniesie dopiero za kilkanaście lat, bo tak długo ryzyko palacza wraca do poziomu osoby, która nigdy nie paliła. Dlatego to jest właśnie pora na to, żeby młodego człowieka przekonać do aktywności fizycznej, do tego, żeby nie palił papierosów, pił alkohol z umiarem, rozsądnie się opalał, zwracał uwagę na to, co je. Te nawyki będą procentować w momencie, gdy będziemy w średnim wieku. Właśnie o tym wszystkim będziemy mówić, jak żyć, by zmniejszyć ryzyko zachorowania, bo bardzo wiele możemy zrobić w tym kierunku. Oczywiście, nie możemy zmienić wszystkiego wokół nas, istnieją uwarunkowania cywilizacyjne, ale są pewne zachowania, na przykład palenie papierosów, które zależą wyłącznie od nas.
rozmawiała Marta Wiloch