Świętowanie zaczynają prawosławni i grekokatolicy

Zarówno cerkiew prawosławna, jak i grekokatolicka na stałe wpisały się w krajobraz architektoniczny i duchowy naszego miasta. Pamiętając o świętujących w tych dniach Boże Narodzenie chrześcijanach Kościołów Wschodnich i życząc im czasu radosnego w gronie rodziny, przedstawiamy wszystkim wierzącym i niewierzącym miłośnikom historii i kultury krótki opis towarzyszących uroczystościom tradycji.
      
       Jak wygląda wigilia
       Świąteczne nabożeństwa Kościołów Wschodnich nie tylko podziwiają i wychwalają tajemnicę Wcielenia, ale także wzywają wiernych, aby oddali Chrystusowi pokłon, przynoszać mu w darze swoją wiarę i miłość.  
       Święto Bożego Narodzenia w Kościele greckokatolickim nazywa się „Rizdwo Hospoda Naszoho Isusa Chrysta”, a w skrócie „Rizdwo Chrystowe” lub po prostu „Rizdwo”.
       W przeddzień Bożego Narodzenia obchodzona jest wigilia, która po ukraińsku nazywa się, Swjat-Weczir, czyli „Święty Wieczór”. W dzień wigilijny grekokatolików obowiązuje ścisły post. Podobnie jak u staroobrzędowców, grekokatolicy w dzień samej wigilii zwanej u staroobrzędowców „kutienikiem” przeważnie starają się pościć i nic nie jeść.
       Wieczerza wigilijna składa się z dwunastu dań. Najważniejszą potrawą jest kutia, czyli pszenica gotowana, przyrządzana z makiem i miodem. Sianko umieszcza się na stole, a słomę na podłodze. Wieczerza wigilijna rozpoczyna się, gdy na niebie ukaże się pierwsza gwiazda. Ojciec rodziny lub najstarszy członek zapala świecę, następnie ma miejsce wspólna albo indywidualna modlitwa każdego z członków rodziny, życzenia i dzielenie się prosforą z miodem i czosnkiem (prosfora jest to odpowiednik łacińskiego chleba eucharystycznego tzw. opłatka, z tą różnicą, że prosfora to chleb na zakwasie). Na stole pozostaje jedno nakrycie wolne, a wieczerza bywa też noszona do bliższej rodziny, a szczególnie do dziadków, jeśli mieszkają oddzielnie. Po wieczerzy domownicy rozpoczynają radosne kolędowanie, po czym udają się do świątyń na liturgię o północy. Przy czym greckokatolickie nabożeństwo rozpoczyna się o godz. 23 tzw. nabożeństwem „powecziria”, które modlitewnie odwołuje się do nocnego czuwania Jezusa w ogrodzie oliwnym, przed wydaniem Go oprawcom.
      
       Kolędnicy i szopka
       W pierwszy dzień świąt tradycją jest jeszcze tu i ówdzie zwyczaj chodzenia z gwiazdą i po kolędzie. Kolędnicy śpiewają pieśni bożonarodzeniowe i życzeniowe na po­myślność nawiedzanego domu. Otrzymane datki, przeznaczane są zwyczajowo np. na jakiś cel społeczny, charytatywny. W okresie Bożego Narodzenia pokazywana była i jest nadal tzw. szopka, zwana po ukraińsku wertep - czyli nieruchomy teatr lalek ukazujący sceny związane z ewangeliczną i ludową tradycją Bożego Narodzenia.
       Drugi dzień Bożego Narodzenia obchodzony jest przez chrześcijan wschodnich jako święto maryjne. Zwane jest ono po grecku synaksis, w języku starocerkiewno-słowiańskim – Sobór Bogarodzicy, czyli świąteczne zgromadzenie się ludzi, by uczcić Bożą Rodzicielkę. Syryjczycy określają to święto jako gratulacje składane Maryi. Jest to nawiązanie do zwyczaju składania przez krewnych i znajomych gratulacji matce nazajutrz po urodzeniu dziecka. Zwyczaj ten powszechny jest u ludów semickich na Bliskim Wschodzie. Obchody ku czci Matki Bożej w dzień po Bożym Narodzeniu są najstarszym świętem maryjnym w całym chrześcijaństwie.
      
       Źródło: KAI, grekokatolicy.pl oraz orthodox.pl