W nocy z 16 na 17 lipca wybuchł pożar hali zamechowskiej. O jej podpalenie oskarżono ok. 100 osób, były wyroki śmierci, a także długoletnie kary więzienia, a cała sprawa miała tak naprawdę wymiar polityczny. Dokładnie 64 lata temu w Elblągu miał miejsce najbardziej odczuwalny akt stalinowskiego terroru.
- Około godz. 2 w nocy uczestniczących w zabawie powiadomiono, że w stoczni coś się pali. Wyszedłem na dwór, widoczna była łuna, ale nic nie było wiadomo. Zabawa się zakończyła i z kolegami z zespołu przyszliśmy zobaczyć, co się stało. Było bardzo dużo ludzi i nikogo nie dopuszczano do tego miejsca. Wróciłem do domu, a w poniedziałek poszedłem do pracy. W tamtym czasie prowadziłem kontrolę czasu, trochę to inaczej wyglądało niż obecnie. Były to kartoteki czasowe, mówiące ile osób było w pracy, one ze wszystkich wydziałów wracały do mnie. Doliczyłem się, że wtedy nie przyszło do pracy 90 osób. Powiedziano mi, że to, co wiem mam zachować dla siebie, a osoby, które nie przyszły do pracy oznaczyć literą "S" - mówił Józef Olejniczak podczas dzisiejszych (17 lipca) obchodów upamiętniających te wydarzenia. - Tak było mniej więcej przez dwa tygodnie, później wezwano mnie na przesłuchania. Trwały one ponad 12 godzin, później dano mi spokój.
Jednakże później pana Józefa nagle wezwano do wojska. Mimo że miał 23 lata, a w czasie wojny służył już jako ochotnik w amerykańskim wojsku.
- Powiedzieli mi tylko na komisji "Zobaczysz, jaka jest różnica między wojskiem polskim, a zachodnim" - mówił pan Józef, którego pół roku później zaczęto przesłuchiwać. - To był widocznie pretekst do tego, że zostałem aresztowany, mimo że miałem alibi. Niestety nic to nie dało i zaczęło się śledztwo. Z Cytadeli w Warszawie przewieziono mnie do Gdańska i rozpoczęły się przesłuchania.
W dzisiejszych uroczystościach wziął udział m.in. prezydent Elbląga.
- To ostatnia osoba, która miała wyrok. Dostał 11 lat, odsiedział sześć w więzieniu, właściwie za niewinność. Był emigrantem, przyjechał odbudowywać Elbląg, a zamiast życzliwości spotkało go więzienie. To na pewno była prowokacja służb, które chciały wyeliminować emigrantów, bo byli to patrioci, którzy niekoniecznie akceptowali władzę przybyłą z Moskwy. To nie było na rękę władzom - mówił Jerzy Wilk. - Smutne jest również to, że minęły 64 lata, a te sprawy nie zostały wyjaśnione do końca. Te rzeczy są tylko ogólnie znane, a odpowiedzialni za nie wciąż nie są publicznie znani, a także nie ponieśli żadnych konsekwencji z tego tytułu.
Jak powiedział Jerzy Wilk, pan Józef Olejniczak dostał zaproszenie do ratusza, a także od Komisji Oświaty, Kultury i Sportu, aby przedstawił wydarzenia tamtych lat. Następny rok przyniesie okrągłą rocznicę, 65-lecie "Sprawy Elbląskiej".
- Jednym z inicjatorów powstania tego pomnika był Marian Dąbrowski, były zamechowiec. Dba o tę sprawę, o swoich starszych kolegów, których dotknęły tamte wydarzenia - mówił prezydent. - Obecnie budowana jest tutaj droga, ale ten teren zmieni się w przyszłości. Rozmawiałem już z dyrektorem Departamentu Kultury o tym, żeby o to zadbać, zostanie zrobiona porządna tablica oraz poprawimy otoczenie, ale lokalizacja pozostanie bez zmian.
