Nowa stała rubryka pt. "Trybunalska 23" zastąpi dotychczasowego "Gościa Tygodnia". Już od dzisiaj dzięki współpracy z TV Vectra El Czytelnicy Elbląskiej Gazety Internetowej "portEl" mogą zadawać pytania gościom zaproszonym do telewizyjnego programu, a potem usłyszeć odpowiedzi w "Vectrze", albo przyczytać je w "portElu". Pytania do następnego gościa "Trybunalskiej..." możemy zadawać wpisując je w rubryce ",... a moim zdaniem" lub wysyłając mailem na adres Redakcji "portElu". Dzisiejszym gościem "Trybunalaskiej..." jest Marek Jagodziński, odkrywca i badacz osady Truso. Informacje na temat następnego gościa znajdują się pod wywiadem.
NIE PRUSOWIE, NIE SŁOWIANIE, ALE WIKINGOWIE
Rozmowa z Markiem Jagodzińskim, archeologiem, odkrywcą osady Truso:
Joanna Ułanowska-Horn: Czyżby dobra wiadomość dla archeologów? Są pieniądze na wznowienie badań w osadzie Truso?...
Marek Jagodziński: Tak, w tym roku udało nam się pozyskać pieniądze na prowadzenie badań w osadzie. To już drugi sezon po dłuższej przerwie, kiedy znów zaczynamy "poszukiwania skarbów". Prace archeologiczne zaczynamy w sierpniu i prawdopodobnie będą trwały do połowy września.
J.U.: Skąd udało się uzyskać pieniądze?
M.J. Dwa ostatnie lata badań były finansowane przez elbląskie muzeum, Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i przez Zarząd Miasta Elbląga. To trzy podstawowe źródła finansowania. Cieszy nas, że mamy zapewnienie o finansowaniu przyszłych badań przez Komitet Badań Naukowych i przez Fundację Współpracy Polsko-Niemieckiej.
J.U.: Osada Truso leży w gminie Elbląg... Czy gmina wspomina coś o pieniądzach?
M.J.: Byłoby na pewno bardzo dobrze, gdyby gmina chciała partycypować w kosztach, ale z tego co wiem, nie posiada takich, nazwijmy to specjalnych środków na ten cel.
J.U.: Ile pozostało do odkrycia w Truso, a może spytam inaczej; co już odkryto?
M.J.: Po pierwszych dziesięciu latach badań mogliśmy określić obszar, jaki zajmowała osada. Właściwie to było wczesne miasto. Ówczesna aglomeracja zajmowała ponad 10 ha powierzchni łącznie z przypuszczalnym wałem, który ją otaczał. Przez te lata udało się nam rozpoznać jedynie 11 arów powierzchni. To stanowi niecały procent, ale niemniej uzyskaliśmy bardzo dużo informacji o Truso.
J.U.: Jaki teren uda się zbadać w tym sezonie archeologicznym?
M.J.: Oczywiście występując o zgodę na prowadzenie wykopalisk musieliśmy określić w przybliżeniu obszar, który chcemy przebadać. Przypuszczam, że będzie to półtora ara powierzchni. Spodziewamy się jednak, że nawet z takiego małego wykopu możemy uzyskać bardzo dużo, nawet ponad 1000, 1500 zabytków wydzielonych i masowych. Pozostaje natomiast kwestia kosztownej konserwacji i opracowania wydobytego materiału, a mamy niestety tylko ograniczone środki finansowe.
J.U.: Czy można określić liczbę przedmiotów, które do tej pory znaleziono w Truso?
M.J.: Wszystkie znaleziska są dokładnie policzone, przekazane do muzeum, duża ich część jest eksponowana na wystawach. To olbrzymi zespół zabytków, kilkanaście tysiący przedmiotów wydzielonych i kilkaset tysięcy masowych. Są zabytki m.in ze szkła, kości, są narzędzia, ozdoby, półwytwory. Przypomnę, że w osadzie Truso działały różne warsztaty rzemieślnicze: szklarski, który wytwarzał np. piękne paciorki szklane, bursztyniarski z ozdobami i bursztynowymi pionkami, grzebienniczy, był też warsztat garncarski, złotniczy... Truso, jak się okazało, było jednym z ważniejszych punktów handlowych basenu Morza Bałtyckiego. Tu przecież docierali kupcy z różnych części Europy, z południa, a więc są wagi, monety srebrne, odważniki...
J.U.: A kto zamieszkiwał tę osadę? Niektóre źródła podają, że prusowie pomezańscy...
M.J.: To są informacje sprzed odkrycia osady. Nie wiedziano, kto tak naprawdę zamieszkiwał tę osadę, tym bardziej, że Wulfstan - kronikarz angielski z IX wieku, nie napisał w swej relacji z podróży nic poza wymienieniem nazwy osady. Dopiero po 10 latach badań okazało się, że jest to osada skandynawska, którą założyli prawdopodobnie wikingowie duńscy. Wskazują na to znaczące powiązania np. do budownictwa z Hedeby na Półwyspie Jutlandzkim. Samo rozplanowanie osady nie przypomina ani pruskiego ani słowiańskiego. Tak więc jest to ślad osadnictwa duńskiego w rejonie ujścia Wisły. To duża rewelacja: nie Prusowie, nie Słowianie, ale właśnie Wikingowie. Ale co ciekawe, była to osada otwarta, do której przyjeżdżali przedstawiciele tych plemion. Tu można było przypłynąć, pohandlować i zarobić. Był to bardzo ważny handlowy i portowy punkt na mapie óczesnej Europy.
J.U.: Jak pan trafił w 1982 roku na tak bogatą osadę, nie było to z pewnością łatwe...
M.J.: Osady tej poszukiwano od setek lat - od czasu, gdy ujawniono zapis kronikarza Wulfstana, więc w połowie XVI wieku. Różne były koncepcje lokalizacji Truso. Ale jakoś bardzo szybko wykluczno tereny nisko położone, niemal depresyjne, gdzie, jak sądzono, nie powinno być miejsca na takie osadnictwo. Okazało się jednak, że właśnie w tym rejonie leżała osada. Szczęśliwym trafem było również to, że prowadzono tam orkę. Przez długie dziesięciolecia teren porastała łąka. Chociaż zniszczono przy okazji wierzchnie warstwy kulturowe, spod ziemi wydostała się masa zabytków.
J.U.: Czy fakt, że są pieniądze na kontyuuację badań oznacza, że coraz bardziej realna staje się realizacja pomysłu utworzenia w Truso skansenu na wzór Biskupina?
M.J.: Jest to pomysł dosyć długo już realizowany. Powstało nawet stowarzyszenie, którego celem jest budowa repliki osady. Opracowano wstępną koncepcję parku archeologicznego, pozyskano 46 ha ziemi pod przyszłą osadę...
J.U.: Ile może trwać realizacja tego pomysłu?
M.J.: Gdyby tylko znalazł się zainteresowany inwestor, pieniądze szybko by się zwróciły. Osada leży przecież przy trasie nr 7, w pobliżu jest rezerwat Jeziora Drużno... To przecież raj dla turystów.
Od kilkunastu tygodni we wtorki i piątki o 17.30 Telewizja Vectra El emituje program publicystyczny pt. Trybunalska 23. Gośćmi piątkowego (6.07) programu będą policjanci z Wydziału Prewencji Komendy Miejskiej Policji w Elblągu.
Zapraszamy do zadawania pytań na temat bezpieczeństwa dzieci i młodzieży podczas wakacji. Co to są bezpieczne wakacje?
Rozmowa z Markiem Jagodzińskim, archeologiem, odkrywcą osady Truso:
Joanna Ułanowska-Horn: Czyżby dobra wiadomość dla archeologów? Są pieniądze na wznowienie badań w osadzie Truso?...
Marek Jagodziński: Tak, w tym roku udało nam się pozyskać pieniądze na prowadzenie badań w osadzie. To już drugi sezon po dłuższej przerwie, kiedy znów zaczynamy "poszukiwania skarbów". Prace archeologiczne zaczynamy w sierpniu i prawdopodobnie będą trwały do połowy września.
J.U.: Skąd udało się uzyskać pieniądze?
M.J. Dwa ostatnie lata badań były finansowane przez elbląskie muzeum, Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i przez Zarząd Miasta Elbląga. To trzy podstawowe źródła finansowania. Cieszy nas, że mamy zapewnienie o finansowaniu przyszłych badań przez Komitet Badań Naukowych i przez Fundację Współpracy Polsko-Niemieckiej.
J.U.: Osada Truso leży w gminie Elbląg... Czy gmina wspomina coś o pieniądzach?
M.J.: Byłoby na pewno bardzo dobrze, gdyby gmina chciała partycypować w kosztach, ale z tego co wiem, nie posiada takich, nazwijmy to specjalnych środków na ten cel.
J.U.: Ile pozostało do odkrycia w Truso, a może spytam inaczej; co już odkryto?
M.J.: Po pierwszych dziesięciu latach badań mogliśmy określić obszar, jaki zajmowała osada. Właściwie to było wczesne miasto. Ówczesna aglomeracja zajmowała ponad 10 ha powierzchni łącznie z przypuszczalnym wałem, który ją otaczał. Przez te lata udało się nam rozpoznać jedynie 11 arów powierzchni. To stanowi niecały procent, ale niemniej uzyskaliśmy bardzo dużo informacji o Truso.
J.U.: Jaki teren uda się zbadać w tym sezonie archeologicznym?
M.J.: Oczywiście występując o zgodę na prowadzenie wykopalisk musieliśmy określić w przybliżeniu obszar, który chcemy przebadać. Przypuszczam, że będzie to półtora ara powierzchni. Spodziewamy się jednak, że nawet z takiego małego wykopu możemy uzyskać bardzo dużo, nawet ponad 1000, 1500 zabytków wydzielonych i masowych. Pozostaje natomiast kwestia kosztownej konserwacji i opracowania wydobytego materiału, a mamy niestety tylko ograniczone środki finansowe.
J.U.: Czy można określić liczbę przedmiotów, które do tej pory znaleziono w Truso?
M.J.: Wszystkie znaleziska są dokładnie policzone, przekazane do muzeum, duża ich część jest eksponowana na wystawach. To olbrzymi zespół zabytków, kilkanaście tysiący przedmiotów wydzielonych i kilkaset tysięcy masowych. Są zabytki m.in ze szkła, kości, są narzędzia, ozdoby, półwytwory. Przypomnę, że w osadzie Truso działały różne warsztaty rzemieślnicze: szklarski, który wytwarzał np. piękne paciorki szklane, bursztyniarski z ozdobami i bursztynowymi pionkami, grzebienniczy, był też warsztat garncarski, złotniczy... Truso, jak się okazało, było jednym z ważniejszych punktów handlowych basenu Morza Bałtyckiego. Tu przecież docierali kupcy z różnych części Europy, z południa, a więc są wagi, monety srebrne, odważniki...
J.U.: A kto zamieszkiwał tę osadę? Niektóre źródła podają, że prusowie pomezańscy...
M.J.: To są informacje sprzed odkrycia osady. Nie wiedziano, kto tak naprawdę zamieszkiwał tę osadę, tym bardziej, że Wulfstan - kronikarz angielski z IX wieku, nie napisał w swej relacji z podróży nic poza wymienieniem nazwy osady. Dopiero po 10 latach badań okazało się, że jest to osada skandynawska, którą założyli prawdopodobnie wikingowie duńscy. Wskazują na to znaczące powiązania np. do budownictwa z Hedeby na Półwyspie Jutlandzkim. Samo rozplanowanie osady nie przypomina ani pruskiego ani słowiańskiego. Tak więc jest to ślad osadnictwa duńskiego w rejonie ujścia Wisły. To duża rewelacja: nie Prusowie, nie Słowianie, ale właśnie Wikingowie. Ale co ciekawe, była to osada otwarta, do której przyjeżdżali przedstawiciele tych plemion. Tu można było przypłynąć, pohandlować i zarobić. Był to bardzo ważny handlowy i portowy punkt na mapie óczesnej Europy.
J.U.: Jak pan trafił w 1982 roku na tak bogatą osadę, nie było to z pewnością łatwe...
M.J.: Osady tej poszukiwano od setek lat - od czasu, gdy ujawniono zapis kronikarza Wulfstana, więc w połowie XVI wieku. Różne były koncepcje lokalizacji Truso. Ale jakoś bardzo szybko wykluczno tereny nisko położone, niemal depresyjne, gdzie, jak sądzono, nie powinno być miejsca na takie osadnictwo. Okazało się jednak, że właśnie w tym rejonie leżała osada. Szczęśliwym trafem było również to, że prowadzono tam orkę. Przez długie dziesięciolecia teren porastała łąka. Chociaż zniszczono przy okazji wierzchnie warstwy kulturowe, spod ziemi wydostała się masa zabytków.
J.U.: Czy fakt, że są pieniądze na kontyuuację badań oznacza, że coraz bardziej realna staje się realizacja pomysłu utworzenia w Truso skansenu na wzór Biskupina?
M.J.: Jest to pomysł dosyć długo już realizowany. Powstało nawet stowarzyszenie, którego celem jest budowa repliki osady. Opracowano wstępną koncepcję parku archeologicznego, pozyskano 46 ha ziemi pod przyszłą osadę...
J.U.: Ile może trwać realizacja tego pomysłu?
M.J.: Gdyby tylko znalazł się zainteresowany inwestor, pieniądze szybko by się zwróciły. Osada leży przecież przy trasie nr 7, w pobliżu jest rezerwat Jeziora Drużno... To przecież raj dla turystów.
Od kilkunastu tygodni we wtorki i piątki o 17.30 Telewizja Vectra El emituje program publicystyczny pt. Trybunalska 23. Gośćmi piątkowego (6.07) programu będą policjanci z Wydziału Prewencji Komendy Miejskiej Policji w Elblągu.
Zapraszamy do zadawania pytań na temat bezpieczeństwa dzieci i młodzieży podczas wakacji. Co to są bezpieczne wakacje?
J