Dzisiaj zapraszamy Was na wędrówkę po gminie Ostaszewo, która należała do województwa elbląskiego w latach 1975-98. O ciekawostkach związanych m.in. z najważniejszą miejscowością w gminie opowiada Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK.
Nowa Kościelnica
W 1310 r. wielki mistrz Winrich von Kniprode (ok. 1310-1382) wystawił dla miejscowości akt lokacyjny. W drugiej połowie XVI w. przez trzydzieści lat majątek dzierżawił Reiphold Krockow, a następnie Simon Bahr, który w pobliżu wsi założył folwark.
Przez Nową Kościelnicę przebiegał wykopany w 1855 r. Kanał Wiślano-Zalewowy (Weichsel-Haff Kanal), nie wpłynął on jednak zbytnio na rozwój wsi.
Obiektami zabytkowymi we wsi są: dom podcieniowy z 1840 r. będący budowlą drewnianą z wystawką ryglową wypełnioną cegłą, z sześcioma drewnianymi frontowymi kolumnami i czterema bocznymi. Nadproże zdobi data budowy, nazwisko budowniczego oraz pierwszego właściciela.
W samym centrum wsi znajduje się kilka drewnianych domów parterowych jeden z gankiem i laubzegowymi ozdobami. Murowany dom mieszkalny, powstały w 1868 r., oraz zabudowania gospodarcze należały niegdyś do majątku Schroedterów.
Obecną nazwę wieś otrzymała po 1945 r,. do tego czasu nosiła miano Neu-Münsterberg.
Ostaszewo
Wieś jest siedzibą władz gminnych. Do początków XIV w. teren ten był zamieszkałą wyspą. Krzyżacy po zajęciu tego rejonu podjęli prace melioracyjne oraz budowę wałów.
W 1333 r. wielki komtur Konrad Kesselhut wystawił przywilej lokacyjny na prawie chełmińskim dla założonej trzy lata wcześniej osady. Pierwsi chłopi byli zwolnieni przez pięć lat z konieczności opłaty daniny.
W treści przywileju lokacyjnego jest wzmianka świadcząca o tym, że we wsi był już kościół, bo przywilej lokacyjny zabezpieczał mu dochody. W 1409 r. wielki mistrz Ulrich von Jungingen przekazał ten dochód na rzecz szpitala św. Elżbiety w Gdańsku.
Dawny kościół katolicki, który pobudowany został na przełomie XIV-XV w., został zniszczony w 1945 r. na rozkaz oficera SS, dowodzącego obroną wsi oficera. Na pobliskim cmentarzu znajduje się grób nieznanego żołnierza tej jednostki, rozstrzelanego za sprzeciw zniszczenia tej świątyni.
Obecnie funkcję kościoła katolickiego pw. św. Jana Chrzciciela pełni dawny kościół ewangelicki, wzniesiony w 1874 r. Ewangelicy we wsi zaistnieli w drugiej połowie XVI w., a ich pierwszą świątynią była budowla ryglowa kryta strzechą.
Przez Ostaszewi przebiegała kiedyś wąskotorowa linia Żuławskiej Kolei Dojazdowej.
Do zabytków, obok wyżej wymienionych ruin kościoła i kościoła z cmentarzami, zaliczamy: dom z XIX w., były hotel z ozdobnym gankiem, dawną szkołę, w której mieści się „Izba Historii i Tradycji Gminy Ostaszewo”. Resztki dawnego wiatraka, służącego do odwadniania, znajdują się obecnie w Żuławskim Parku Historycznym w Nowym Dworze Gdańskim.
We wsi znajduje się pomnik z tablicą, na której wyryto następujące słowa: „Miejsce poświęcone wszystkim, którzy na tej naszej ziemi ojczystej żyli, pracowali, cierpieli – Ostaszewo 2005”
Ostaszewo do 1945 r. nazywano Schöneberg (po polsku Szymbark). Przez krótki czas po 1945 r. wieś nosiła miano Szymbork.