Dlaczego ulicę 12 Lutego nazywano czerwoną drogą? Gdzie przed wojną znajdowało się kino? Na te i wiele innych pytań odpowiada Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK. Zapraszamy na kolejny odcinek „Historii elbląskich ulic.
Przebiega od skrzyżowania ul. Teatralnej z Królewiecką do ul. 1 Maja. Odcinek od 1 Maja do ul. Słonecznej był zaznaczony na planach miasta już w XVII w., prowadził od Bramy Młyńskiej. Pierwotnie był nazywany Wysoką Blanką (Hohezinnegasse), a przed 1830 r. zaczęto go opisywać jako ulicę Wysokiej Blanki (Hohezinnstrasse). Po 1945 r. zyskał polską nazwę – Halicka, w latach 60. zmieniono ją ul. 12 Lutego dla uczczenia dnia, w którym elbląscy mieszczanie w 1454 r. zdobyli zamek krzyżacki. Do ul. 12 Lutego przypisany jest Areszt Śledczy (poprzednio do ulicy Halickiej). Po wojnie krążyło zabawnie powiedzenie na temat Halickiej- że jest ona najdłuższa w mieście, bo jak cię przez nią zaprowadzą, to powrót trwa kilka lat.
Na wysokości górki w parku Planty, w miejscu gdzie obecnie jest jezdnia, do 1945 r. znajdowało się kino „Film Eck”.
Po 1945 r. wybudowano dalszy odcinek ulicy, od skrzyżowania ul. Słonecznej i Trybunalskiej do ul. Królewieckiej. Nazywano go czerwoną drogą, bo nawierzchnię wykonano z miału uzyskanego z pokruszonych cegieł. Przy 12 Lutego istniał też „czerwony domek”, który w 2010 roku został rozebrany i przeniesiony na Wyspę Spichrzów. Budynek ten to dawna willa, wzniesiona na początku XX w. jako dom mieszkalny dla inż. Eduarda Borgstede, głównego konstruktora w stoczni Schichaua. Następnie w tym domu mieszkała Anna Kolkman z mężem Pulem, była ona córką Borgstede. Po 1945 r. w budynku tym mieściła się jedna z trzech placówek szkoły muzycznej.
Po przeciwnej stronie 12 Lutego w grudniu 1971 r. pobudowano Dom Rzemiosła, siedzibę cechów rzemieślniczych i banku. Dawna zabudowa z małą wstawką „nowoczesności” to prawy odcinek ulicy pomiędzy Domem Rzemiosła a ul. Trybunalską. Pod numerem 14 działała kiedyś kawiarnia „Lotos”, w której chętnie przesiadywała młodzież.
Idąc w górę ulicy, mijamy kwiaciarnię oraz budynek mieszkalny z handlowym pawilonem i szeregiem sklepów. Jeszcze w latach 90. mieścił się tutaj sklep filatelistyczny, cieszący się dużym powodzeniem, bo w Elblągu było wielu kolekcjonerów znaczków. Uwagę przechodniów zwraca też okazały platan, który jest pomnikiem przyrody.
Po przeciwnej stronie ulicy, w miejscu obecnego banku, w latach 70 i 80. znajdowała się Składnica Harcerska, gdzie oprócz rzeczy niezbędnych dla harcerzy można było nabyć elementy modelarskie. Dalej zaś mijamy Świat Dziecka, w którym kiedyś mieściła się największa księgarnia w mieście, przeniesiona potem na al. Grunwaldzką.
Należy też wspomnieć o istniejących przy ulicy 12 Lutego dwóch cmentarzach. Jeden z nich znajdował się w rejonie skrzyżowania z ul. Słoneczną, pochodził z XVII w. i był przeznaczony dla zmarłych na zarazę. Drugi istniał w rejonie skrzyżowania z ul. Armii Krajowej. Jego początki sięgały również XVII w., należał do kościoła św. Mikołaja i został zlikwidowany w latach 50.
Trybunalska
Po raz pierwszy nazwana jako ulica Bismarcka (przed 1924 r.). Po 1945 r. nadano jej obecną nazwę, nawiązując do budynku sądu oddanego do użytku w 1914 r. Budowę gmachu zaczęto w 1912 r., prowadzona była pod nadzorem mistrza budowlanego Schreibera i nadzorcy budowlanego Garbe. Ze względu na niestabilny grunt budynek posadowiono na palach. Początkowo ulica prowadziła od skrzyżowania Królewieckiej, 12 lutego do 1 Maja obecnie kończy się na ul. Grota Roweckiego, a pozostały odcinek przypisano do pl. Konstytucji.
Przy skrzyżowaniu ul. 12 Lutego ze Słoneczną znajduje się willa w stylu modernistycznym, według projektu niemieckiego architekta Hugo Häringga. Willa została zbudowana dla doktora Otto Erwina Frentzla.
