UWAGA!

Historia elbląskich ulic: Wodna (odcinek 44)

 Elbląg, Ulica Wodna przed wojną, nad okolicą góruje dom handlowy Loewenthal
Ulica Wodna przed wojną, nad okolicą góruje dom handlowy Loewenthal (fot. archiwum autora)

Przed wojną ulica Wodna tętniła życiem, tuż przy niej mieściło się wiele kamienic, a w nich małe zakłady i lokale. Nad całością górował dom towarowy Loewenthal. O historii ulicy Wodnej opowiada w dzisiejszym odcinku naszego cyklu Karol Wyszyński, przewodnik PTTK.

Ulica Wodna, a obecnie raczej jej namiastka, przebiega wzdłuż rzeki, ale jest obecnie zabudowana jedynie na odcinku od Świętego Ducha do Mostowej. Zanim powstało imperium przemysłowe Schichaua, ulica dochodziła do Fosy Dworu Popielnego, późniejszego kanału wyposażeniowego stoczni.
       Po raz pierwszy wspomniana jest w źródłach pisanych w 1330 r. jako ulica Koło Wody (platea circa aquam, niemiecki odpowiednik Am Wasser). W 1785 r. funkcjonuje już jako ul. Wodna (Wasserstrasse). Po 1945 r. nazwa została spolszczona. Przed wiekami od rzeki oddzielały ją mury obronne z poszczególnymi bramami.
       W południowym krańcu ulicy miał ujście do rzeki kanał Kumieli, u jego wylotu znajdowała się specjalna zastawka chroniąca ten kanał przed cofkami rzeki Elbląg, znanymi nam i obecnie. Północny koniec ulicy wieńczyła Wielka Baszta Mnisza, do której w drugiej połowie XVI w. dobudowano bastion, następnie przez Szwedów przekształcony w półbastion noszący nazwę Ostrokątny. Budowle te rozebrano w 1785 r. Na ich miejscu wzniesiono spichlerze i Dwór Popielny. Później te tereny wykupił Schichau na swoją stocznię.
       Przed wojną ulica Wodna tętniła życiem, tuż przy niej mieściło się wiele kamienic, a w nich małe zakłady i lokale. Dzisiaj nie został po nich ślad.
      
       Dom towarowy Loewenthal
      
Na rogu Wodnej i Studziennej w pobliżu Mostu Niskiego w 1913 r. został oddany do użytku nowoczesny dom towarowy. Powstał na posesjach Wodna 21-24 w miejscu, gdzie w 1878 r. Dawid Loewenthal założył firmę handlową. Sam dom zbudowali spadkobiercy Dawida. Była to masywna budowla, posiadała drzwi obrotowe, ruchome schody, windę, taras widokowy. Najwyższe piętro zajmowała kawiarnia należąca do E. Starka. Z góry widać było przy korzystnych warunkach atmosferycznych Nowy Dwór Gdański.
       Po dojściu do władzy Hitlera dom handlowy musiał zmienić właściciela, bo dotychczasowi właściciele Alfred i Kurt Loeventhal byli pochodzenia żydowskiego. Dom towarowy kupiła spółka komandytowa Franz Jacobi KG, a obiekt otrzymał nazwę „Kaufhaus am Elbing”. W czasie działań wojennych w 1945 r. budynek został poważnie uszkodzony, a następnie rozebrany, jak większość kamienic.
       Przy Wodnej pod nr 14 działała kawiarnia „Columbus-Cafe” będąca zarazem przybytkiem określanym jako „dom pod czerwoną latarnią”. Pod nr 44 działała założona przez Roberta Maya w 1924 r. hurtownia farmaceutyczna „May & Guhl”. Hurtownia ta cieszyła się dobrą renomą wśród aptek w całym regionie.
      
       Kogucik i fontanna
      
Po wojnie cała starówka została rozebrana, a w pobliżu ulicy Wodnej, na jednym z pustych placów, w latach 60. ustawiono drewnianą formę przestrzenną – Kogucika - autorstwa Waldemara Cichonia. Nie wiadomo dzisiaj, co się z nią stało. Do jej wykonania autor wykorzystał stare drewniane elementy służące do wykonania form odlewniczych. W pobliżu Kogucika znajdowała się też fontanna, wykonana z rur ułożonych w kształcie prostokątów. Również po niej nie ma śladu.
WyKa

Najnowsze artykuły w dziale Dawno temu

Artykuły powiązane tematycznie

Zamieszczenie następnej opinii do tego artykułu wymaga zalogowania

W formularzu stwierdzono błędy!

Ok
Dodawanie opinii
Aby zamieścić swoje zdjęcie lub avatar przy opiniach proszę dokonać wpisu do galerii Czytelników.
Dołącz zdjęcie:

Podpis:

Jeśli chcesz mieć unikalny i zastrzeżony podpis
zarejestruj się.
E-mail:(opcjonalnie)
A moim zdaniem...
  • Bardzo lubię czytac ciekawie opowiadane historie elbląskich ulic autorstwa p. Karola. Czekam na ich książkowe ilustrowane wydanie. Jednak autorowi czasami zdarza się rozminąc z faktami, co nie przesądza o wartości wykładu ale czasem wymaga sprostowania. Tym razem chodzi mi o formę przestrzenną "kogucik" stworzona jakoby przez Waldemara Cichonia w latach 60.Otóż Waldek, jak pamiętam, urodzony w 1955 roku, w latach 60 był dopiero uczniem szkoły podstawowej nr 21,którą jako 15 latek ukończył w 1970 r. Jest zatem wątpliwe aby mógł w tym czasie stworzyc rzeźbę, wyeksponowaną następnie w publicznej przestrzeni Starego Miasta. A zatem albo nie on jest autorem tej formy, albo powstała ona w innym czasie. Czekam na kolejne odcinki Historii elbląskich ulic, pozdrawiam p. Karola Wyszyńskiego.
    Zgłoś do moderacji     Odpowiedz
    7
    0
    Ob.Servator(2015-03-08)
  • Dom handlowy Loewenthal wybudowano w latach 1914-1915
  • Taka piękna ulica a Ruscy to wszystko rozp...li.
    Zgłoś do moderacji     Odpowiedz
    2
    2
    Boloztaczką(2015-03-08)
  • Wodna w niemieckim języku Wasserstrasse a w staropruskim pewnie Powundam ? Po = przy a Wundam było w tym zaginionym języku Woda. Tam była na tej Strasse też gospoda gdzie fundowano królewieckie flaki - ale dlaczego w pierwszym mianie ta ulica nazywała się uf dem Muckenberg to już opisujący nie daje wyjaśnienia i to jest szkoda.
  • foto ulica wodna obecnie mogłaby być bardziej aktualna ( to nie wiele kosztuje )
    Zgłoś do moderacji     Odpowiedz
    1
    0
    elblążankazakanalaczka(2015-03-09)
  • Dom handlowy a także znaczną część Targu Rybnego / Nabrzeża Balka/ ulicy Wodnej przetrwała walki w stanie nadającym się do odbudowy. Budynek spłonął podpalony przez bolszewików ( inscenizacja na potrzeby filmu propagandowego)
Reklama