UWAGA!

Historia okolic Elbląga: Frombork (odcinek 40)

 Elbląg, Zdjęcie panoramy Fromborka przed wojną
Zdjęcie panoramy Fromborka przed wojną (fot. archiwum autora)

Skąd się wzięła nazwa Frombork? Ile lat liczy sobie to miasto i jakie były jego losy na przestrzeni wieków? O tym w najnowszym odcinku „Historii okolic Elbląga” opowiada Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK.

W pierwszym tysiącleciu naszej ery ziemię, na której obecnie istnieje Frombork, podbili Prusowie. Istniało dziesięć pruskich plemion, które posiadały własny język, kulturę i wierzenia religijne. Prusowie osiedlili się w grodach i osadach obronnych, żyli głównie z rolnictwa, rybołówstwa i łowiectwa. Należące do nich ziemie zaczął podbijać Zakon Krzyżacki, sprowadzony w 1226 roku przez księcia Konrada Mazowieckiego (żył w latach ok. 1187-1247). Po opanowaniu pruskiego grodu Bałgi (obecnie tereny w obwodzie kaliningradzkim) opanowali tereny plemienia Warmów, w tym rejony obecnego Fromborka.
      
       Gród Naszej Pani
      
Suponia, wdowa po pruskim kunigasie (odpowiedniku księcia), przyjmując chrzest i imię Gertruda, podarowała tereny obecnego Fromborka pierwszemu biskupowi warmińskiemu Anzelmowi. Już wówczas herb Fromborka przedstawiał Madonnę z Dzieciątkiem, a gród nosił łacińską nazwę Castrum Dominae Nostrae, czyli Gród Naszej Pani. Przybyli tutaj później osadnicy, głównie z Lubeki, nadali jej niemiecki odpowiednik nazwy, czyli Frauenburg.
       Pierwsza pisemna wzmianka do Fromborku pochodzi z 1278 r. Podaje, że gród należy do kapituły przy katedrze w Braniewie. Pierwszy drewniany jeszcze gródek i katedrę pw. Najświętszej Marii Panny wzniósł bp Henryk Fleming (? – 1300).
       Tu trzeba dodać, że we Fromborku rozróżnia się dwa byty, jedno to miasteczko położone pomiędzy Zalewem Wiślanym i Wzniesieniem Wysoczyzny drugie to tzw. Wzgórze Katedralne. Funkcjonowały one jako odrębne, choć miasteczko było zależne od wzgórza. Połączono je w jedno po pierwszym rozbiorze Polski.
      
       Wyjątkowa katedra
      
Wzgórze Katedralne i jego zabudowa nabrały znaczenia po 1284 r., kiedy to bp Henryk I Fleming przeniósł tu stolicę biskupstwa po zniszczenia Braniewa w czasie II powstania pruskiego. Początkowo gród i katedra były drewniane, obwarowane drewnianą palisadą, otoczone szerokim sześciometrowym wałem oraz z innych stron głębokimi jarami oraz wysoką skarpą od strony Zalewu.

  Elbląg, Brama Południowa  na Wzgórzu Katedralnym
Brama Południowa na Wzgórzu Katedralnym (fot. autor)


       W 1329 r. zaczęto wznosić katedrę murowaną, przetrwała ona w zmienionych przez przebudowy kształcie do naszych czasów. W 1342 roku ukończono prezbiterium (jest to obszar świątyni przeznaczony dla duchowieństwa, zazwyczaj oddzielony balustradą lub zaznaczony podwyższeniem). Całość katedry ukończono w 1388 r.
       Katedra należy do jednych z największych budowli sakralnych Europy środkowej, jej długość wynosi tyle, ile wysokość katedry św. Mikołaja w Elblągu. Budowla jest wzniesiona w stylu gotyckim, z pięcioprzęsłowym prezbiterium, trójnawowym ośmioprzęsłowym korpusem zachodnim. Nie posiada wieży dzwonniczej.
       Przy południowej ścianie dobudowano kaplicę bp Szembeka (bp Krzysztof Andrzej Szembek żył w latach 1667-1748)). Styl kaplicy psuje nieco gotycki styl całości katedry. Budynek katedry nie przylega do murów obronnych.
       Wnętrze katedry w jednym z kolejnych odcinków. Teraz jeszcze o samym Wzgórzu Katedralnym, na którym do dzisiaj w dobrym stanie zachowały się baszty obronne i mury. To tu w razie zagrożenia mogła się schronić ludność położonego u stóp wzniesienia miasteczka.
       Na wzgórze wiodą dwie bramy – południowa ze śladami przedbramia oraz zachodnia. W północno-zachodnim narożu obwarowań znajduje się baszta zwana basztą Kopernika. Według wizji Jana Matejki to stad Kopernik miał prowadzić swe obserwacje, jednak to tylko wizja i przekłamanie (wieża jest nieco za mała, aby Kopernik mógł umieścić tu swoje instrumenty), podobnie jak umieszczenie przez Matejkę w lewym dolnym rogu obrazu lunety, bo tę wynaleziono dopiero jakieś pół wieku po śmierci astronoma.
       W południowo-zachodnim rogu wznosi się wysoka wieża Radziejowskiego (bp Michał Radziejowski a właściwie Augustyn Michał Stefan Radziejowski, żył w latach 1645-1705). Wieża ma 70 m. wysokości i kiedyś pełniła rolę obserwacyjną oraz funkcję latarni morskiej. Obecnie jest to punkt widokowy.
       Uległa zniszczeniu w czasie II wojny światowej, została odbudowana w latach 70. Wewnątrz zawieszone jest wahadło Foucaulta, które udowadnia, że Ziemia kręci się wokół własnej osi. 
      
       Ciąg dalszy opowieści o Fromborku za tydzień
      

WyKa

Polub portEl.pl
A moim zdaniem...

Najnowsze artykuły w dziale Dawno temu

Artykuły powiązane tematycznie

Zamieszczenie następnej opinii do tego artykułu wymaga zalogowania

W formularzu stwierdzono błędy!

Ok
Dodawanie opinii
Aby zamieścić swoje zdjęcie lub avatar przy opiniach proszę dokonać wpisu do galerii Czytelników.
Dołącz zdjęcie:

Podpis:

Jeśli chcesz mieć unikalny i zastrzeżony podpis
zarejestruj się.
E-mail:(opcjonalnie)
  • Katedrę zaczęto budować w 1329 roku, pewnie to literówka. W polnocno-zachodnim narożniku znajduje się wieża a nie baszta. Baszta to budowla otwarta z jednej strony. Wieża Radziejowskiego pełniła też funkcję dzwonnicy.
  • Zawsze będąc we Fromborku zastanawiam się dlaczego katedry nie wybudowano na wzgórzu na którym obecnie znajduje się szpital psychiatryczny tylko poniżej tego wzgórza. Wiele osób mówi że w czasie budowy katedry wzgórze szpitalne było zabudowane pruską osadą warowną której Krzyżacy nie dali rady wysiedlić i spalić i musieli zadowolić się mniej prestiżowym miejscem, położonym niżej.
  • Wzgórze na którym znajduje się obecnie szpital psychiatryczny na pewno było zbyt rozległe, mniej dogodne i z tego co wiem nie znajdowała się tam żadna osada pruska. Najbliższe osady znajdowały się nad rzeką Baudą przy drodze prowadzącej do Braniewa oraz najbardziej znana przy drodze prowadzącej do Bogdan i ta właśnie osada kojarzona była z wdową Suponą. Wzgórze na którym znajduje się katedra było najbardziej przystosowane do obrony. Z zachodu i wschodu przecinały go głębokie parowy, natomiast od północy chronił duży uskok. Wystarczyło tylko je umocnić a od południa zabezpieczyć fosą oraz palisadą. Należy również wspomnieć, że w czasach budowy katedry, pomiędzy nią a wieża, zwana obecnie Wieżą Kopernika również był głęboki parów, natomiast na potrzeby budowy prezbiterium naniesiono sporo ziemi od strony wschodniej. Zapraszam na mój profil na Facebooku (Frombork dawniej i przed chwilą) gdzie jakiś czas temu to opisałem :)
  • @zet18 - dzięki, zawsze myślałem że zejście drogi po stronie zachodniej wykopano drewnianymi łopatami, tak mi mówiono gdy byłem dzieckiem.
  • Wahadło Foucaulta dowodzi ruchu wirowego Ziemi czyli jej obrotu wokół własnej osi! Nie ma nic wspólnego z ruchem obiegowym naszej planety wokół Słońca i z Kopernikiem ! Do szkoły nieuki!
  • Bo katedra jest na miejscu sraropoganskiej świątyni.
  • Żadne badania archeologiczne nie potwierdziły jakoby na miejscu obecnego Wzgórza Katedralnego znajdowało się jakiekolwiek grodzisko czy też świątynia. Co do wahadła to Dobromir ma rację. :)
  • W/g mnie --- Wieza Radziejowskiego jest w poludniowo-wschodnim narozniku Wzgorza.
  • @zet18 - Długość katedry to wysokość wieży katedry św. Mikołaja w Elblągu.
  • @KERUJ - Nie, w południowo-zachodnim narożniku.
  • @ja. - Z tego ci wiem wieża w Elblągu ma 97 metrów wysokości, długość katedry we Frombork to ok. 96 m.
  • Szkoda tylko że we Fromborku juz nie ma zrabowanych skarbów przez Szwedów m. in. 40 tomów dzieł Kopernika!!!!! Na co czeka nasz rząd????? Minister kultury do roboty!!!!!
Reklama