W tym roku Pasłęk świętuje 720-lecie swojego istnienia. To najlepszy moment, by przedstawić historię tego miasta w naszym cyklu. Oprowadza jak co tydzień Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK.
Początki grodu nad Wąską
Gród został wymieniony w dokumentach po raz pierwszy w 1267 r. jako Pazlok, ale prawa miejskie otrzymał dopiero w 1297 roku, przywilej na prawie chełmińskim nadał Meinhard von Querfurt (?-1299), wówczas mistrz krajowy Prus. W XVI wieku gród zasiedlili osadnicy sprowadzeni z terenu obecnej Holandii, stąd też późniejsza nazwa Pasłęka – Preussisch Holland (a w języku dawnych Prusów - Pāistlauks).
Przez miasto przepływa rzeczka, wbrew skojarzeniom nie Pasłęka, a Wąska. Jej długość wynosi prawie 50 km, wpada do jeziora Druzno (poprawna obecnie pisownia to Druzno, a nie Drużno chociaż w przeszłości też i tak pisano).
Walki o zamek
Pasłęk był siedzibą komtura, a później i prokuratora (w państwie krzyżackim prokurator - pfleger - był związany z sądownictwem oraz administracją okręgu – prokuratorii - a także dowódcą wojskowym).
W 1410 r. Pasłęk zajęły na krótko po bitwie grunwaldzkiej wojska polskie. Podczas buntu mieszkańców zorganizowanego przez Związek Pruski mieszkańcy Pasłęka również wypowiedzieli posłuszeństwo Krzyżakom. Miasto zostało ostrzelane z zamku, którego obroną dowodził elbląski komtur Henryk Reuss von Plauen (uszedł on z Elbląga). Załoga zamku pasłęckiego opuściła go 17 lutego i udała się do Malborka.
Sam zamek został wzniesiony na terenie dawnych drewniano-ziemnych umocnień, pierwsze skrzydło powstało w 1320 r. Był później obsadzony przez czeskich zaciężnych, jednak nieopłacani zagrozili przekazaniem go Krzyżakom, zaczęli też rabunki na okolicznych drogach.
W 1463 r. Pasłęk na skutek zdrady części mieszkańców został zajęty przez Krzyżaków, dowodzonych przez wspomnianego Plauena. Broniącemu się nadal zamkowi z pomocą pospieszyły polskie oddziały pod wodzą Piotra Dunina (1415-1484). Spalili oni miasto i wyparli oddziały krzyżackie. Niepowodzeniem oddziałów krzyżackich skończyła się następna próba zajęcia Pasłęka w 1466 r. W ramach II pokoju toruńskiego miasto zostało przyznane Zakonowi w zamian za Sztum.
W latach 1519-1521 trwała ostania bitwa z Zakonem Krzyżackim. 17 stycznia 1520 r. wojska polskie rozpoczęły oblężenie Pasłęka, ze względu jednak na brak ciężkich dział przerwano je, po czym w kwietniu wznowiono po sprowadzeniu ciężkich dział z Krakowa.
Załoga zamku poddała się 29 kwietnia. Miasto i zamek znacznie ucierpiały w wyniku oblężenia. Polskie wojska pozostały w Pasłęku do 1525 r. Wówczas to wielki mistrz złożył swój urząd, złożył też hołd w Krakowie królowi polskiemu Zygmuntowi I Staremu, jednocześnie nastąpiła sekularyzacja powstałych Prus Książęcych, a Hohenzollern przeszedł na luteranizm.
Ciąg dalszy za tydzień