W naszym cotygodniowym cyklu ponownie zapraszamy do Pasłęka. O ciekawej historii tego miasta, które w tym roku świętuje 720-lecie istnienia, opowiada Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK. Dzisiaj o najnowszych dziejach Pasłęka i jego zabytkach.
Po wspomnianej w poprzednim odcinku okupacji rosyjskiej w mieście aż do końca II wojny światowej nadszedł czas pokoju i rozwoju. W 1818 roku Pasłęk został stolicą powiatu i był nią aż do... 1975 r. Na rozwój miasta wpływ miało wybudowanie drogi do Elbląga w dwóch etapach, pierwszy do Zielonego Grądu w 1829 r. i dalej w 1832 r. Następne połączenia drogowe to do Miłakowa w 1875 r. i do Młynar w 1885 r.
Tak jak i Elbląg Pasłęk uzyskał połączenie kolejowe w 1852 r. Kolejne połączenie to w 1882 r. na linii Morąg – Bogaczewo. Nowoczesny na tamte czasy szpital powstał w 1860 r. O bezpieczeństwo przeciwpożarowe zaczęła dbać ochotnicza straż pożarna zawiązana w 1883 r. Nieco wcześniej, bo w 1879 r., miasto uzyskało połączenie telefoniczne z Zielonką Pasłęcką, a pierwsze telefony miejskie zaistniały w 1898 r.
Wieża ciśnień została pobudowana w 1909 r., powstały więc wodociągi. XIX w. to początek nowoczesnego przemysłu w mieście. W 1827 r. powstał tu nowoczesny wiatrak, a w 1840 r. pobudowano młyn kieratowy, osiem lat później powstała garbarnia i tartak.
W pierwszej wojnie światowej siły zbrojne carskiej Rosji tu nie dotarły, w okolicach pojawili się za to rosyjscy jeńcy. Wspomina o tym artykuł z grudnia 1916 r., zamieszczony w toruńskiej gazecie „Thomer Zeitung”, który opisuje uroczystość odsłonięcia pomnika w Pasłęku, poświęconego zmarłym jeńcom rosyjskim w pobliskim obozie jenieckim. W uroczystości oprócz jeńców wzięli udział: oficerowie pruscy z kadry obozu, kapłani: katolicki, ewangelicki i prawosławny, a także personel medyczny obozu. Jeńcy wystawili wartę honorową. Sam obóz usytuowany był przy drodze do Dzierzgonia, zajmował teren 60 ha, było na nim 118 baraków mieszkalnych, a w obozie mogło przebywać 150 tys. jeńców.
Pasłęk bardzo za to ucierpiał podczas działań wojennych w 1945 roku. Armia Czerwona zdobywała miasto dwukrotnie, zniszczenia były bardzo poważne.
W latach 70. w Pasłęku powstały dwa duże zakłady mleczarskie, istniejące do dzisiaj. A obecnie jedną z największych atrakcji miasta jest pobliskie pole golfowe, powstałe w 2009 roku.
Zabytki
Mimo dużych zniszczeń wojennych w mieście ocalały cenne obiekty zabytkowe. Przede wszystkim mury obronne o długości 1100 metrów, pochodzące z 1320 r., a także Baszta Prochowa (ul. Firleja), Brama Kamienna zwana też Wysoką Wieżą. Odbudowano również Bramę Młyńską. O zamku pisałem już w pierwszym odcinku poświęconym Pasłękowi.
Cennym zabytkiem sakralnym jest Kościół pw. św. Bartłomieja. Powstał około 1350 r. Zniszczony przez pożar w 1543 r. został odbudowany w tym samym stuleciu. Zachowano wówczas poprzedni gotycki styl, ale wnętrze otrzymało wyposażenie barokowe. Główny ołtarz dzieło Riga z Królewca powstał w 1687 r. Przedstawia on ukrzyżowanie Jezusa na tle ówczesnej panoramy Pasłęka, główny motyw uzupełniony scenami biblijnymi. Ambona również barokowa, bogato zdobiona, pochodzi XVII w. Młodsze, bo z XVIII w., są organy będące dziełem Andreasa Hidenbrandta z Gdańska.
Na rynku w pobliżu kościoła stoi ratusz z 1380 r. zniszczony w czasie wojny i odbudowany. Obok wieży ciśnień znajduje się kościół Najświętszej Marii Panny, a przy ul. Westerplatte znajduje się kościół św. Jerzego z 1598 r., który jest obecnie świątynią dla dwóch wyznań : ewangelików i prawosławnych.