UWAGA!

Historia okolic Elbląga: Rozajny i Przęsławek (odc. 127)

 Elbląg, Dworzec kolejowy w Rozajnach przed wojną
Dworzec kolejowy w Rozajnach przed wojną (fot. archiwum autora)

Kontynuujemy naszą wędrówkę po miejscowościach gminy Gardeja, która w latach 1975-98 należała do województwa elbląskiego. Dzisiaj Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK, opowiada o ciekawostkach związanych z wsiami Rozajny i Przęsławek.

Przęsławek
       W czasach plemion pruskich obszar między jeziorami Januszewskie, Solnica i Osa był określany mianem Presla bądź też Presel, Prezla, Prozile. Musiał być już zasiedlony w XIII wieku, bowiem w traktacie pokojowym zawartym w Dzierzgoniu w 1249 r. wymienia się tę miejscowości jako jedną z trzynastu, w których Prusowie zostali zobowiązani do pobudowana kościołów. Nie ma jednak dowodów, że w Przęsławku taki kościół wówczas powstał.
       Wieś włączono wówczas do dóbr biskupa pomezańskiego. Krzyżacki mistrz krajowy Ludwig von Quden, zmarły w 1251 r., rozdzielił dobra pomiędzy właścicieli Resia i Prezla. O kolejnych właścicielach – czterech braciach Achacymo, Matthiazie, Mikołaju i Markusie oraz ich siostrach: Katherinie i Barbarze z Paczkowa - mówią dokumenty z XVI wieku. W 1525 roku sprzedali oni areał 8 łanów Melchiorowi Scholmannowi, który chciał zostać szlachcicem.
       Pod koniec XVI w. wieś przeszła na własność rodu Jonasa, a po nim Georgii von Kaspota. Kolejni właściciele to Michał Heinrich Tessmer, Krzysztof Pilchowski (zwany też Birbensteinem), major Otto Friedrich von Bollsching (radca kamery ziemskiej), od którego wieś kupił Szkot Jakob Blackhall. Następni posiadacze to proboszcz Michael Richter, Joseph Albrecht von Borucki, po którym wdowa Elisabeth poślubiła niejakiego Skalskiego z Warszawy.
       Na liście właścicieli Przęsławka znaleźli się następnie: Chritian Wilhelm von Stangen, Hans Joachim von Brederlow, Otto Ludwig i Heinrich Ernst Beneckendorf und Hindenburgowie i wielu innych.
       Po dawnych zabudowaniach dworskich pozostały obecnie jedynie ślady. Po II wojnie światowej do wsi przybyli nowi osadnicy, głównie z Mazowsza. W latach 50. przez trzy lata działała tu Spółdzielnia Produkcyjna „Pokój”, wieś zelektryfikowano dopiero w 1968 r.. W 1970r. pobudowano studnię głębinową, sieć wodociągowa powstała dopiero w 1996 r., poprowadzona z Czarnego Górnego.
       Obecnym mianem miejscowość została obdarzona w 1950 r., do tego czasu nazywana była jako Prenzlau. Poprzednio używano też takich nazw jak: Prozile, Prezla, Prezle, Prezlam, Presel, Preczlaw, Pretzlaw, Breczlaw, Pretzlau, Prentzlau, Prenzlau, Pręsławek, Prenzalu. Gut Prenzlau.
      
       Rozajny
      
Wieś powstała w XIV w., a założył ją biskup pomezański Rudolf, od początku istniał tu kościół parafialny. W XVI w. właścicielem wsi był niejaki Hiob, który przekazał ją swemu bratu Georgowi von Dobebnneckowi.
       Po reformacji książę Albrecht nadał poważnie zniszczoną wieś Andreasowi von Brandtowi, tenże skutecznie procesował się o ziemie z Jokobem von Dobeneck z Wandowa.
       Andreas nie pozostawił przodków, a dobra dziedziczą dalsi krewni. Następnym dziedzicem został w 1693 r. Otton von der Groben, ten też się procesował ale nie o ziemie, a z Urzędem Kamery w Królewcu o prawo wypalania potażu (czyli rozpuszczalnej w wodzie części popiołu pochodzącego ze spalania węgla drzewnego).
       Po Ottonie właścicielem Rozajn był jego syn Christop Ludwig, który odstąpił wieś matce Luise Julianne. Następnym posiadaczami byli: Melchior Ernst von Creutz, Dietrich Ernst von Rother, Charlotte Helene Luise von Eickstädt, Karolina Julianna Amelia von Schrötter.

  Elbląg, Budynek szkoły w Rozajnach przed wojną
Budynek szkoły w Rozajnach przed wojną (fot. archiwum autora)


       W 1808 r. właścicielem Rozajn został Wilhelm Aleksander Heinrich von Beuquignolle. Ale majątek przegrał... w karty. W wyniku licytacji nabył go hrabia Karl August Lentz, następnie sprzedał go korzystnie w latach 70. XIX w.
       Następnie, do 1930 r., właścicielem majątku był Karl Ernst von Richter, który sprzedał Rozajny Wschodniopruskiej Komisji Osiedleńczej, a ta wydziela 60 działek dla chłopów.
       We wsi istniała szkoła, data jej powstania nie jest znana, ale jej budynek w latach 30. XX w. zamieniono w sklep i gospodę, jednocześnie oddając do użytku nowy budynek szkolny.
       W 1900 r. uruchomiono połączenie kolejowe Kwidzyn – Kisielice, które przebiegało przez Rozajny, a rok wcześniej oddano budynek dworca. W 1945 r. połączenie to zostało zlikwidowane.
       W miejscowości istnieje do dzisiaj zabytkowy podpiwniczony ceglany dwór z II połowy XIX w, szkoła wybudowana w 1939 r., budynki gospodarcze i mieszkalne z przełomu XIX i XX wieku,
       W 1946 r. dotychczas używaną nazwę Gross Rosainen spolszczono na Rozajny Wielkie. Rok później zostały już tylko Rozajny i tak jest do dzisiaj. Na przestrzeni wieków występowały też nazwy: Rosinhayn, Rosenhain, Rosainen.
      

WyKa

Najnowsze artykuły w dziale Dawno temu

Artykuły powiązane tematycznie

Zamieszczenie następnej opinii do tego artykułu wymaga zalogowania

W formularzu stwierdzono błędy!

Ok
Dodawanie opinii
Aby zamieścić swoje zdjęcie lub avatar przy opiniach proszę dokonać wpisu do galerii Czytelników.
Dołącz zdjęcie:

Podpis:

Jeśli chcesz mieć unikalny i zastrzeżony podpis
zarejestruj się.
E-mail:(opcjonalnie)
Reklama