W dzisiejszym odcinku naszego cyklu odwiedzamy dzisiaj miejscowości w gminie Nowy Dwór Gdański, która należała do województwa elbląskiego w latach 1975-98. O ciekawostkach związanych z wsiami: Kmiecin, Marynowy i Jazowa opowiada Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK.
Kmiecin
Po raz pierwszy o miejscowości wspomniano jeszcze jako o niewielkiej osadzie w 1332 r. W 1412 r. mieszkańcy opuścili osadę wskutek zniszczeń po powodzi, ale w tym samym roku zbiegów sprowadzono z powrotem, by usunęli zniszczenia.
Kościół (obecnie katolicki pw. św. Jadwigi Królowej) jako budowla w stylu gotyckim powstał w 1344 r. W wyniku reformacji w 1564 roku został kościołem ewangelickim i takim pozostawał do końca II wojny światowej. Do świątyni w 1697 r. dobudowano drewnianą wieżę z podcieniem. Na zewnętrznych ścianach odsłonięto niedawno inskrypcje upamiętniające parafian poległych w I wojnie światowej.
Bezpośrednio po II wojnie światowej w świątyni mieściło się Regionalne Muzeum Ziemi Żuławskiej, przed nim ustawiono bramę z dworu w Jesiennej. W 1981 r. obiekt przekazano władzom kościelnym. Wewnątrz świątyni znajduje się ołtarz z XVII w., chór z okresu baroku oraz organy z XIX w.
Do 1945 r. wieś nosiła miano Fürstenau.
Marynowy
Jest to wieś lokowana przez wielkiego mistrza Wernera vom Orselna w 1321 r., pierwszym jej właścicielem był niejaki Mergenow. Do niedawna przez miejscowość przebiegało połączenie kolejowe Szymankowo – Nowy Staw – Nowy Dwór Gdański.
Istniejący tutaj kościół pw. św. Anny jest budynkiem murowanym pochodzącym z pierwszej połowy XIV w. Był dwukrotnie przebudowywany w pierwszej połowie XVII w. Drewnianą wieżę na wysokiej murowanej podmurówce kościół uzyskał w 1619 r.
W 1888 r. w Marynowach powstał także kościół ewangelicki, później jednak został rozebrany. W okolicy nieistniejącej świątyni znajdują się pozostałości dawnego cmentarza mennonickiego, założonego w połowie XVIII w.
W Marynowach zachowały się trzy domy podcieniowe. Pierwszy, z 1803 r., dla Johna Jacoba Ziemra wzniósł Poeter Loewen. Pocień wzniesiony jest na 10 drewnianych słupach. W 2012 r. przeszedł kapitalny remont i jest obecnie dostępny dla turystów.
Drugi z domów powstał rok później. Był przeznaczony dla Jacoba Dircksena, a pobudował go Hermann Hekker. Jego podcień wspiera się również na dziesięciu słupach. Trzeci dom pochodzi z 1773 r. W 1939 r. został przebudowany, jego podcień wsparty jest na sześciu slupach
Do 1945 r. wieś nosiła miano Marienau.
Jazowa
Wieś położona na lewym brzegu Nogatu, który w okresie istnienia Wolnego Miasta Gdańsk był rzeką graniczną pomiędzy nim a Rzeszą Niemiecką (Prusy Wschodnie). Miejscowość założona została przez mennonitów w pierwszej połowie XVII w.
Przez Jazową przebiega droga nr 7, po wybudowaniu ekspresowej „siódemki” ruch aut w Jazowej znacznie zmalał. Zanim powstał tutaj most (remontowany ostatnio w 2017 r.), na drugą stronę Nogatu przeprawiano się promem.
Do 1945 r. wieś nosiła miano Einlage.