Czy wiecie, że radiofonia w Elblągu (wówczas Elbingu) zaczęła funkcjonować wcześniej niż w Warszawie? O tych i innych ciekawostkach związanych z historią rozgłośni radiowych w naszym mieście redakcja Muzycznego Elbląga opowiada w drugim odcinku Elbląskich Archiwaliów Muzycznych.
W 1924 roku rozpoczęła nadawanie stacja Ostmarken-Rundfunk AG z Königsberga (dzisiaj Kaliningrad), która zasięgiem obejmowała teren Elbląga. Program radiowy z 1925 r. zawierał m.in. wiadomości targowe, wykłady np. o „Zastosowaniu kar w dzisiejszym wychowaniu” dr Alfreda Romera, emitowano muzykę rozrywkową kameralnej orkiestry radiofonicznej, występy solowe Augusta Nothlinga flecisty orkiestry Królewieckiego Teatru Miejskiego [w Warszawie pierwsza oficjalna stacja radiowa pojawiła się 18 kwietnia 1926 r. - przyp. portEl.pl]. W 1936 r. było w Elblągu zarejestrowanych około 6 tysięcy odbiorników, marki m.in.: Mende, Telefunken, Blaupunkt, Telefunken, Schaub, Saba, które były dostępne np. w zakładzie radiowym Ericha Kolmseego.
Miejski radiowęzeł
Po zakończeniu II wojny światowej rozpoczęto w Polsce radiofonizację z zastosowaniem radiofonii przewodowej. Elbląski radiowęzeł miejski na częstotliwości ogólnopolskiej zainicjował w listopadzie 1947 r. Bolesław Misztal. Według propagandy PRL, w 1948 r. już we wszystkich domach robotniczych w mieście zamontowano głośniki – radioodbiorniki nastawione na jeden zakres fal. W siedzibie Poczty Polskiej przy placu Słowiańskim mieściła się centrala techniczna, skąd poprzez linię napowietrzną nadawano całodobowo pierwszy program ogólnopolskiego radia z Warszawy. Za funkcjonowanie elbląskiego radiowęzła miejskiego odpowiedzialny był Wydział Organizacyjno-Prawny Prezydium Miejskiej Rady Narodowej mieszczący się przy ul. Łączności, gdzie znajdował się komitet radiowęzła podlegający pod sekretarza prezydium.
Audycje lokalne nadawane były ze studia mieszczącego się przy ul. Armii Czerwonej (obecnie Królewieckiej). Programy emitowano dwa, trzy razy w tygodniu po 15 minut. O godz. 16:50 na falach eteru można było usłyszeć: „Halo, halo! Tu Elbląg w programie lokalnym”. W radiowęźle emitowano reportaże z życia miasta, wywiady, zapraszano ludzi z różnych dziedzin życia np. z produkcji zakładowych, ze szkolnictwa, artystów, reklamowano koncerty miejskie. Miejski radiowęzeł przestał nadawać w latach 60. XX wieku.
Od lat 50. w wielu zakładach pracy na terenie kraju zaczęły powstawać zakładowe rozgłośnie. Na zamkniętym obszarze przedsiębiorstw radiowęzły pełniły rolę środków masowego informowania, rozpowszechniając wśród załogi programy informacyjno-publicystyczne. Kierownictwo zakładowe zawiadamiało pracowników o przerwach, urlopach. Emitowano muzykę, życzenia z okazji urodzin. Emisja sygnału odbywała się z centrali zakładowej i była odbierana przez głośniki zawierające jeden potencjometr głośności z opcją włącz/wyłącz. W Elblągu radiowęzły mieściły się w dużych zakładach pracy, np. w Spółdzielni Inwalidów Przemysłu Cukierniczego „Wolność”, Zakładach Armatury Samochodowej „Polmo”, Elbląskiej Spółdzielni Niewidomych „Elsin”, Spółdzielni Pracy Przemysłu Skórzanego „Plastyk” oraz w Zakładach Przemysłu Odzieżowego „Truso”.
Radiowa Agencja Młodych
„Tu Radiowa Agencja Młodych, witamy słuchaczy zapraszając na nasz pierwszy program” – taką zapowiedzią w 1964 r. po raz pierwszy rozpoczęła nadawanie audycja Radiowa Agencja Młodych – organ propagandowy Zarządu Zakładowego Związku Młodzieży Socjalistycznej, wyemitowana z zakładowego radiowęzła Radio Studia w Zakładach Mechanicznych „Zamech” im. Gen. K. Świerczewskiego. Na problematykę RAM składały się informacje z działalności kół ZMS, zarządów wytwórnianych i Zarządu Zakładowego ZMS. Przykładowe audycje: „Popołudnie z młodością”, „Rytm i piosenka”, „Roczny plon-fundusz zakładowy-13 pensja” – audycja piętnująca m.in. błędy i braki w organizacji pracy. Przygotowywano specjalne audycje poświęcone Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej, a także z okazji 1 Maja, Święta Matki, Dnia Kobiet, Dnia Nauczyciela, nowego roku czy też z okazji „prima aprilis”. Od 1990 r. rozgłośnia zakładowa była jednym z podstawowych narzędzi informacji wewnętrznej, wchodząc w skład biura marketingowego ABB Zamech.
Z kolei audycje w radiowęźle Zakładu Telekomunikacji (TP SA) pełniły funkcję informacyjno-publicystyczną, przekazując informacje związane z zakładem, np. sprawy dotyczące sposobów świadczenia usług, kontaktów z klientami czy podłączeń telefonów.
Radiowęzły wewnętrzne funkcjonowały (w niektórych przypadkach nadal działają) także w szkołach np.: w Zespole Szkół Budowlanych, w Szkole Podstawowej nr 1, SP nr 6, w II Liceum Ogólnokształcącym, IV LO.
Od 2010 r. w Zespole Szkół Ogólnokształcących i Gimnazjum nr 8 funkcjonuje radio Veto. Od 2012 r. radiowęzeł działa także w Zespole Szkół nr 1 oraz w Areszcie Śledczym i Hospicjum Elbląskim.
Pamiętasz początki radiofonizacji w Elblągu? Zapraszamy do dyskusji w komentarzach.
To pierwszy odcinek o historii elbląskiej radiofonii. Za tydzień opowiemy o Radiu El i Radiu Bis.
Miejski radiowęzeł
Po zakończeniu II wojny światowej rozpoczęto w Polsce radiofonizację z zastosowaniem radiofonii przewodowej. Elbląski radiowęzeł miejski na częstotliwości ogólnopolskiej zainicjował w listopadzie 1947 r. Bolesław Misztal. Według propagandy PRL, w 1948 r. już we wszystkich domach robotniczych w mieście zamontowano głośniki – radioodbiorniki nastawione na jeden zakres fal. W siedzibie Poczty Polskiej przy placu Słowiańskim mieściła się centrala techniczna, skąd poprzez linię napowietrzną nadawano całodobowo pierwszy program ogólnopolskiego radia z Warszawy. Za funkcjonowanie elbląskiego radiowęzła miejskiego odpowiedzialny był Wydział Organizacyjno-Prawny Prezydium Miejskiej Rady Narodowej mieszczący się przy ul. Łączności, gdzie znajdował się komitet radiowęzła podlegający pod sekretarza prezydium.
Audycje lokalne nadawane były ze studia mieszczącego się przy ul. Armii Czerwonej (obecnie Królewieckiej). Programy emitowano dwa, trzy razy w tygodniu po 15 minut. O godz. 16:50 na falach eteru można było usłyszeć: „Halo, halo! Tu Elbląg w programie lokalnym”. W radiowęźle emitowano reportaże z życia miasta, wywiady, zapraszano ludzi z różnych dziedzin życia np. z produkcji zakładowych, ze szkolnictwa, artystów, reklamowano koncerty miejskie. Miejski radiowęzeł przestał nadawać w latach 60. XX wieku.
Od lat 50. w wielu zakładach pracy na terenie kraju zaczęły powstawać zakładowe rozgłośnie. Na zamkniętym obszarze przedsiębiorstw radiowęzły pełniły rolę środków masowego informowania, rozpowszechniając wśród załogi programy informacyjno-publicystyczne. Kierownictwo zakładowe zawiadamiało pracowników o przerwach, urlopach. Emitowano muzykę, życzenia z okazji urodzin. Emisja sygnału odbywała się z centrali zakładowej i była odbierana przez głośniki zawierające jeden potencjometr głośności z opcją włącz/wyłącz. W Elblągu radiowęzły mieściły się w dużych zakładach pracy, np. w Spółdzielni Inwalidów Przemysłu Cukierniczego „Wolność”, Zakładach Armatury Samochodowej „Polmo”, Elbląskiej Spółdzielni Niewidomych „Elsin”, Spółdzielni Pracy Przemysłu Skórzanego „Plastyk” oraz w Zakładach Przemysłu Odzieżowego „Truso”.
Radiowa Agencja Młodych
„Tu Radiowa Agencja Młodych, witamy słuchaczy zapraszając na nasz pierwszy program” – taką zapowiedzią w 1964 r. po raz pierwszy rozpoczęła nadawanie audycja Radiowa Agencja Młodych – organ propagandowy Zarządu Zakładowego Związku Młodzieży Socjalistycznej, wyemitowana z zakładowego radiowęzła Radio Studia w Zakładach Mechanicznych „Zamech” im. Gen. K. Świerczewskiego. Na problematykę RAM składały się informacje z działalności kół ZMS, zarządów wytwórnianych i Zarządu Zakładowego ZMS. Przykładowe audycje: „Popołudnie z młodością”, „Rytm i piosenka”, „Roczny plon-fundusz zakładowy-13 pensja” – audycja piętnująca m.in. błędy i braki w organizacji pracy. Przygotowywano specjalne audycje poświęcone Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej, a także z okazji 1 Maja, Święta Matki, Dnia Kobiet, Dnia Nauczyciela, nowego roku czy też z okazji „prima aprilis”. Od 1990 r. rozgłośnia zakładowa była jednym z podstawowych narzędzi informacji wewnętrznej, wchodząc w skład biura marketingowego ABB Zamech.
Z kolei audycje w radiowęźle Zakładu Telekomunikacji (TP SA) pełniły funkcję informacyjno-publicystyczną, przekazując informacje związane z zakładem, np. sprawy dotyczące sposobów świadczenia usług, kontaktów z klientami czy podłączeń telefonów.
Radiowęzły wewnętrzne funkcjonowały (w niektórych przypadkach nadal działają) także w szkołach np.: w Zespole Szkół Budowlanych, w Szkole Podstawowej nr 1, SP nr 6, w II Liceum Ogólnokształcącym, IV LO.
Od 2010 r. w Zespole Szkół Ogólnokształcących i Gimnazjum nr 8 funkcjonuje radio Veto. Od 2012 r. radiowęzeł działa także w Zespole Szkół nr 1 oraz w Areszcie Śledczym i Hospicjum Elbląskim.
Pamiętasz początki radiofonizacji w Elblągu? Zapraszamy do dyskusji w komentarzach.
To pierwszy odcinek o historii elbląskiej radiofonii. Za tydzień opowiemy o Radiu El i Radiu Bis.
Redakcja, muzycznyelblag.pl