Kiedy do Krynicy Morskiej przybyli pierwsi letnicy? Kto był jej pierwszym właścicielem? Od kiedy stała się miastem? Odpowiedź na te i wiele innych pytań znajdziecie w dzisiejszym odcinku „Historii okolic Elbląga”. Opowiada Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK.
Prawa miejskie Krynica Morska uzyskała w 1991 r. W granice miasta wchodzi też dawna miejscowość Przebrno.
W przeszłości Krynica Morska nosiła różne nazwy: Łeb, Liep (dawna nazwa słowiańska, Kahlenberge, Kaleberg i wreszcie Kahlberg – to ostatnia nazwa przed przejęciem miejscowości przez administrację polską. Później nazywano ją Łysą Górą (1945-47), Łysicą (1947-58), aż wreszcie stała się Krynicą Morską.
Pierwsi ludzie
Odkryte ślady pobytu człowieka w okolicy Krynicy Morskiej pochodzą z epoki kamiennej, tędy wiódł też Szlak Bursztynowy prowadzący znad basenu Morza Śródziemnego nad Bałtyk, w tym na Półwysep Sambijski. Powstały trakt, prowadzący z Gdańska do Królewca, spowodował, że komtur elbląski Henryk Hold w 1424 r. osadził tu karczmarza. To do Krynicy, za czasów państwa krzyżackiego, panowie tych ziem przywozili chorych umysłowo i pozostawiali ich na pastwę los.
Po wojnie trzynastoletniej król Kazimierz Jagiellończyk całą mierzeję nadał miastu Gdańsk. Przy Polsce Krynica, tak jak i znaczna część Prus Królewskich, pozostawała do 1772 r., po czym przypadła Prusom jako zabór.
Kurort
Zmiana charakteru miejscowości z wioski rybackiej na kurort zaczęła się w 1824 r., kiedy to do pobliskiego Przebrna przybyli pierwsi letnicy. Rok później było ich już ponad 350. Dla ówczesnego Kahlberga dobre czasy zaczęły się w 1845 r., kiedy to spółka elbląskich przedsiębiorców wykupiła od Gdańska pierwszych 5 morgów ziemi.
Jednym z udziałowców był elblążanin Ignacy Grunau i on to w 1843 r. zbudował tu pierwszą willę. Na wykupionym terenie zaczęły powstawać domki, kabiny dla kąpiących i płot dzielący plażę dla mężczyzn i dla kobiet. Ten parkan istniał do 1913 r., a segregacja płci była ściśle przestrzegana.
W 1876 r. powstało Towarzystwo Akcyjne Kąpieliska Łysica. W 1895 r. w miejscowości molo, rok później założono oświetlenie elektryczne i wodociągi. Do kurortu przywożono lenników stateczkami z Gdańska przez morze, a z Elbląga, Królewca, Fromborka i Tolkmicka poprzez Zalew Wiślany. Początkowo stateczki zatrzymywały się na redzie, a rybacy przewozili pasażerów swymi łodziami, po czym przenosili na brzeg. Do Krynicy przybywał też cesarz Wilhelm II, który miał letniskową posiadłość w Kadynach.
Transportem turystów z Elbląga zajmowały się firmy Zedlera i Schichaua, a swoje posiadłości wypoczynkowe mieli w Krynicy Morskiej elbląscy przemysłowcy, w tym Komnick, Schichau wspomniany Grunau i wielu innych.
Krynica Morska w czasie II wojny światowej miała połączenie kolejowe zresztą regionu, które zbudowali saperzy z Wehrmachtu. Zostało zlikwidowane dopiero w 1953 roku, gdy wybudowano szosę na Mierzei.
W 1895 r. w Krynicy powstała latarnia morska, którą w 1945 r. - już po zdobyciu miejscowości przez żołnierzy Armii Czerwonej - wysadzili saperzy niemieccy. Kolejną prowizoryczną latarnię ustawiono w 1948 r., a obecną wybudowano w 1951 r.