Kontynuujemy naszą wędrówkę po historii ulicy Browarnej. Dzisiaj przewodnik elbląskiego PTTK Karol Wyszyński opowiada o tym, gdzie mieścił się kirkut i willa Ziesego, a także jakie były losy elbląskiego browaru.
Przy moście Unii Europejskiej znajduje się most kolejowy, oddany do użytku w kwietniu 1982 r.. Stanowi on część obwodnicy kolejowej łączącej dworzec Elbląg z dworcem Elbląg Zdrój, jeszcze kilka lat temu jeździły tędy pociągi Kolei Nadzalewowej. Obie trasy z mostami planowane były jeszcze przed 1945 r. Jednocześnie z mostem kolejowym oddano budynek dworca Elbląg Zdrój, obecnie stanowi on widok nędzy i rozpaczy. W rejonie dworca odkryto przed laty ślady osadnictwa kultury wielbarskiej.
Skwer po kirkucie i willa Ziesego
Po przeciwnej stronie ulicy Browarnej znajduje się duży skwer, przy okazji ostatniej przebudowy ulicy znacznie okrojony. Był tu kirkut (Friedhof der Judischen Gemeinde), cmentarz wyznawców mojżeszowych, który powstał w pierwszej połowie XIX w.
Od strony obecnej ul. Lubranieckiej wzniesiono pierwszy dom pogrzebowy, ale że był zbyt mały, w tym samym miejscu w 1912 r. wzniesiono drugi. Główna sala mogła pomieścić ok. 100 osób. Dom ten prawdopodobnie uległ zniszczeniu w tym samy czasie co elbląska synagoga. O tym, że był tu kiedyś cmentarz mojżeszowy, przypomina pamiątkowa płyta z napisami w języku polskim i hebrajskim.
Nieco dalej, po tej samej stronie ulicy, znajdowały się kamieniczki z mieszkaniami czynszowymi, wyburzone przy okazji ostatniej modernizacji ulicy.
Za skrzyżowaniem z ul. Lubraniecką stała, aż do czasów ostatniej przebudowy ul. Browarnej, dawna willa Carla H. Ziesego, zięcia Ferdynanda Schichaua i jego następcy. Zamieszkiwał w niej aż do czasu wybudowana pałacyku, który mieścił się w obecnym parku Modrzewie (z siedziby Ziesego pozostała do dzisiaj jedynie zaniedbana wieża widokowa). Na marginesie należy stwierdzić, że do dzisiejszych czasów nie zachował się żaden obiekt mieszkalny rodu Schichaua i jego następców.
Historia browaru w pigułce
Wizytówką ulicy Browarnej jest oczywiście browar, który ma bogatą historię. Powstał w miejscu, gdzie początkowo kupcy z Angielskiej Kompanii Wschodniej odkryli zdrojowe ujęcie wody (stąd nazwa Elbląg-Zdrój) i urządzili punkt wypoczynkowy. Kiedy w 1641 r. dzierżawcą został burmistrz Michael Sieffert, nie czynił on żadnych przeszkód w dostępie do ujęcia wody, zresztą zgodnie z aktem dzierżawy. W miejscu tym istniała też fabryka płótna należąca do Johanna Augusta Konapatzkiego & Co.
W 1872 r. powstał Elbląski Browar Akcyjny. W 1880 r. upadł, ale wkrótce powstało Towarzystwo Akcyjne Browar Angielska Studnia, które dokonało znacznej przebudowy obiektu. Powstała też bocznica kolejowa, a browar dysponował specjalnymi wagonami do transportu piwa, posiadał też własny transport samochodowy.
Po 1945 r. browar odbudowano ze zniszczeń wojennych, a na początku przemian ustrojowych został wykupiony przez australijską spółkę Brewpol PTY Ltd. W ten sposób powstało Elbrewery Company Ltd. i pojawiło się piwo EB, które na początku lat 90. było najpopularniejszym piwem w kraju, dzisiaj wróciło na polski rynek po wielu latach przerwy. W 1999 roku elbląski browar został przejęty przez Grupę Żywiec, której częścią jest do dzisiaj.
Warto dodać, że w pobliżu skrzyżowania Browarnej z ul. Elektryczną znajdował się dwór należący do H. Neumanna - Bürgerhof „Englischer Brunnen”, który połowie XIX w. został przebudowany na restaurację i klub zakładowy. Obecnie w tym miejscu znajduje się nowoczesna butelkownia browaru.