„Niniejszym proszę o przyjęcie mnie Sawickiego Wiesława zamieszkałego w Łodzi przy ulicy Kraszewskiego 6 w poczet pracowników Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa”. Takie zdania zawarł w podaniu do Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Łodzi z 6 maja 1945 roku chorąży Wiesław Sawicki. Prośbę rozpatrzono pozytywnie i młody oficer rozpoczął służbę, którą wiernie i z oddaniem pełnił do chwili zwolnienia go ze służby z Milicji Obywatelskiej 31 grudnia 1968 roku.
Wiesław Sawicki urodził się 1 maja 1926 r. w Łodzi. Przed przeniesieniem do Elbląga pełnił funkcję p.o. Szefa PUBP w Malborku. We wniosku z 29 grudnia 1951 r. do Dyrektora Departamentu Kadr MBP – płk. Orechwy uzasadniającym objecie przez por. Wiesława Sawickiego funkcję szefa PUBP w Elblągu z dniem 1 stycznia 1952 r. stwierdzono: „por. Sawicki w aparacie bezpieczeństwa pracuje od maja 1945 r. jako pracownik operacyjny, od 1947 r. na stanowisku kierowniczym w charakterze kierownika Sekcji, w 1950 r. zatwierdzony na Z-cę Szefa MUBP Gdynia, następnie na p.o. Szefa w Malborku. Z powierzonych mu obowiązków wywiązuje się dobrze, potrafi kierować pracą podległego mu aparatu. W związku z przeniesieniem dotychczasowego Szefa PUBP kpt. Paula na Naczelnika Wydziału IV, proponujemy przenieść na szefa PUBP Elbląg por. Sawickiego. por. Sawicki jest jednym z poważniejszych szefów PUBP woj. gdańskiego, dlatego wysuwamy jego kandydaturę, ponieważ Elbląg jest ważnym obiektem przemysłowym i obecnie na stanowisko z-cy szefa mianowany został ppor. Artwich, który w tej chwili pełni obowiązki Szefa PUBP Elbląg a nie mając jeszcze doświadczenia pracy samodzielnej na PUBP. W związku z tym obsada stanowiska szefa PUBP Elbląg jest konieczna […]”.
Z obowiązków wywiązuje się dobrze
W opinii Sekretarza Organizacyjnego KW PZPR w Gdańsku Izydora Kunata wystawionej za okres pracy Wiesława Sawickiego w Elblągu czytamy, że: „Tow. Sawicki Wiesław szef PUBP Elbląg z powierzonych obowiązków wywiązuje się dobrze. Wśród podwładnych mu pracowników posiada autorytet. Pracuje z oddaniem. Za dobrą pracę był odznaczony Bronzowym (sic!) i Srebrnym Krzyżem Zasługi. Dobrze wyrobiony politycznie. Stale pracuje nad pogłębieniem swych wiadomości. Aktywnie pracuje na terenie POP [Podstawowej Organizacji Partyjnej – [przyp. aut] /w PUBP/. Po przeszkoleniu ma perspektywę wzrostu”.
W elbląskim okresie swojej kariery w organach Bezpieczeństwa Publicznego Wiesław Sawicki zamieszkiwał w Elblągu przy ul. Armii Czerwonej 24. W okresie pełnienia funkcji Szefa PUBP w Elblągu wykazał się on dużą aktywnością. Prowadził m.in. działania mające na celu likwidowanie „przejawów wrogiej działalności” w Zakładach Mechanicznych im. Karola Świerczewskiego w Elblągu ze szczególnym uwzględnieniem działu Odlewnia Żeliwa. W Raporcie Sprawozdawczym za luty 1952 r. szef PUBP w Elblągu informował Szefa WUBP w Gdańsku: „Dział Odlewnia Staliwa plan wykonała wg ilości w 63,4 % wg wartości towarowej 42,7 % i globalnej 63,3 %. Dział Odlewnia Żeliwa na planowanie wykonania 365 ton turbingów – wykonała tylko 185,8 ton co wynosi 52,1 % planu ilościowego. Przyczyną niewykonywania planów przez w/w dwa działy jest złe wykonanie spustów staliwnych i wykonywanie braków na Odlewni. Po aresztowaniu w poprzednim okresie sprawozdawczym kier. Odlewni Maszczyka stwierdzono mała poprawę, lecz przez b. krótki okres i obecnie stan złych spustów staliwnych i braków na Odlewni nie zmniejsza się”. Sawicki w okresie 9-cio miesięcznej aktywności w Elblągu zajmował się również m.in. walką z „aktywizacją kleru na odcinku młodzieżowym” w Liceum Ogólnokształcącym K. Jagiellończyka w Elblągu [obecnie Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 2 w Elblągu – przyp.aut.] W wyniku tego dyr. szkoły Józef Lisak, pełniący tą funkcje w latach 1948-1952, został wezwany na Egzekutywę Komitetu Miejskiego PZPR w Elblągu, odebrano mu legitymację partyjną i wyrzucono go z partii, a miejska instancja partyjna wystąpiła z wnioskiem do Wojewódzkiej Rady Narodowej /WRN/ w Gdańsku o zdjęcie w/w ze stanowiska Dyrektora i odebrania mu uprawnień do nauki w szkołach na terenie całej Polski. Szef PUBP nadzorował aresztowania osób podejrzewanych o przynależność i werbowanie kandydatów do sekty Świadków Jechowy z terenu gminy i miasta Elbląga oraz zwalczanie wrogiej propagandy rozpowszechnianej w postaci ulotek i wrogich napisów przez członków nielegalnej organizacji młodzieżowej, która była „zrealizowana” przez PUBP w Elblągu w sierpniu 1951 r. i wypuszczona na zlecenie prokuratora.
"Wroga propaganda"
W czerwcu 1952 r. szef PUBP odnotowywał „ożywioną działalność środowiska AK-owskiego przejawiającą się w rozpowszechnianiu propagandy odnośnie rzekomego szybkiego wybuchu wojny”. Sawicki stwierdzał, byli AK-owcy zamieszkujący powiat i miasto Elbląg „interesują się wszelkimi zagadnieniami wewnątrz kraju jak i polityką zagraniczną, schodzą się na słuchania audycji zagranicznych i na wysłuchany temat pomiędzy sobą dyskutują”. Analiza dokumentów wytworzonych przez elbląskie UB, pozwala stwierdzić, że drugim podstawowym przedmiotem zainteresowania Szefa PUBP poza bieżącą sytuacją w „Zamechu”, było rozpowszechnianie „wrogiej propagandy” przez różne środowiska na terenie powiatu i miasta. W sprawozdaniu za sierpień 1952 r. por. Sawicki stwierdzał, że źródło „Ciemny” podaje, że „Ob. Socha Julian pracownik E.F.U.K. [Elbląskiej Fabryki Urządzeń Kuziennych – przyp.aut.] opowiadał wśród pracowników, że w Rosji, jak ktoś chce się upomnąć o czas pracy na wyznaczoną robotę że jest za mały to go zaraz zamykają na dwa lub trzy miesiące do obozu. To samo źródło podaje, że Ob. Mendelka Ignacy opowiadał wśród pracowników, że Ejsenhower został wybrany na prezydenta Ameryki to tego dnia puścił na Chiny 600 samolotów. Dalej mówił, że N.R.D. jechał pociągiem gen. Rosyjski (sic!), to na terenie poznańskiego został wysadzony do wody”.
Wiesław Sawicki pełnił funkcję szefa elbląskiej bezpieki do września 1952 roku. Bezpośrednim powodem przeniesienia go do dyspozycji szefa WUBP w Gdańsku z 1 września 1952 r. było oddelegowanie go Szkoły Partyjnej BP od października 1952 r.
*Autor tekstu jest z wykształcenia historykiem, politologiem oraz anglistą, pracuje w jednej z elbląskich szkół. Jest w trakcie pisania pracy doktorskiej.
Z obowiązków wywiązuje się dobrze
W opinii Sekretarza Organizacyjnego KW PZPR w Gdańsku Izydora Kunata wystawionej za okres pracy Wiesława Sawickiego w Elblągu czytamy, że: „Tow. Sawicki Wiesław szef PUBP Elbląg z powierzonych obowiązków wywiązuje się dobrze. Wśród podwładnych mu pracowników posiada autorytet. Pracuje z oddaniem. Za dobrą pracę był odznaczony Bronzowym (sic!) i Srebrnym Krzyżem Zasługi. Dobrze wyrobiony politycznie. Stale pracuje nad pogłębieniem swych wiadomości. Aktywnie pracuje na terenie POP [Podstawowej Organizacji Partyjnej – [przyp. aut] /w PUBP/. Po przeszkoleniu ma perspektywę wzrostu”.
W elbląskim okresie swojej kariery w organach Bezpieczeństwa Publicznego Wiesław Sawicki zamieszkiwał w Elblągu przy ul. Armii Czerwonej 24. W okresie pełnienia funkcji Szefa PUBP w Elblągu wykazał się on dużą aktywnością. Prowadził m.in. działania mające na celu likwidowanie „przejawów wrogiej działalności” w Zakładach Mechanicznych im. Karola Świerczewskiego w Elblągu ze szczególnym uwzględnieniem działu Odlewnia Żeliwa. W Raporcie Sprawozdawczym za luty 1952 r. szef PUBP w Elblągu informował Szefa WUBP w Gdańsku: „Dział Odlewnia Staliwa plan wykonała wg ilości w 63,4 % wg wartości towarowej 42,7 % i globalnej 63,3 %. Dział Odlewnia Żeliwa na planowanie wykonania 365 ton turbingów – wykonała tylko 185,8 ton co wynosi 52,1 % planu ilościowego. Przyczyną niewykonywania planów przez w/w dwa działy jest złe wykonanie spustów staliwnych i wykonywanie braków na Odlewni. Po aresztowaniu w poprzednim okresie sprawozdawczym kier. Odlewni Maszczyka stwierdzono mała poprawę, lecz przez b. krótki okres i obecnie stan złych spustów staliwnych i braków na Odlewni nie zmniejsza się”. Sawicki w okresie 9-cio miesięcznej aktywności w Elblągu zajmował się również m.in. walką z „aktywizacją kleru na odcinku młodzieżowym” w Liceum Ogólnokształcącym K. Jagiellończyka w Elblągu [obecnie Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 2 w Elblągu – przyp.aut.] W wyniku tego dyr. szkoły Józef Lisak, pełniący tą funkcje w latach 1948-1952, został wezwany na Egzekutywę Komitetu Miejskiego PZPR w Elblągu, odebrano mu legitymację partyjną i wyrzucono go z partii, a miejska instancja partyjna wystąpiła z wnioskiem do Wojewódzkiej Rady Narodowej /WRN/ w Gdańsku o zdjęcie w/w ze stanowiska Dyrektora i odebrania mu uprawnień do nauki w szkołach na terenie całej Polski. Szef PUBP nadzorował aresztowania osób podejrzewanych o przynależność i werbowanie kandydatów do sekty Świadków Jechowy z terenu gminy i miasta Elbląga oraz zwalczanie wrogiej propagandy rozpowszechnianej w postaci ulotek i wrogich napisów przez członków nielegalnej organizacji młodzieżowej, która była „zrealizowana” przez PUBP w Elblągu w sierpniu 1951 r. i wypuszczona na zlecenie prokuratora.
"Wroga propaganda"
W czerwcu 1952 r. szef PUBP odnotowywał „ożywioną działalność środowiska AK-owskiego przejawiającą się w rozpowszechnianiu propagandy odnośnie rzekomego szybkiego wybuchu wojny”. Sawicki stwierdzał, byli AK-owcy zamieszkujący powiat i miasto Elbląg „interesują się wszelkimi zagadnieniami wewnątrz kraju jak i polityką zagraniczną, schodzą się na słuchania audycji zagranicznych i na wysłuchany temat pomiędzy sobą dyskutują”. Analiza dokumentów wytworzonych przez elbląskie UB, pozwala stwierdzić, że drugim podstawowym przedmiotem zainteresowania Szefa PUBP poza bieżącą sytuacją w „Zamechu”, było rozpowszechnianie „wrogiej propagandy” przez różne środowiska na terenie powiatu i miasta. W sprawozdaniu za sierpień 1952 r. por. Sawicki stwierdzał, że źródło „Ciemny” podaje, że „Ob. Socha Julian pracownik E.F.U.K. [Elbląskiej Fabryki Urządzeń Kuziennych – przyp.aut.] opowiadał wśród pracowników, że w Rosji, jak ktoś chce się upomnąć o czas pracy na wyznaczoną robotę że jest za mały to go zaraz zamykają na dwa lub trzy miesiące do obozu. To samo źródło podaje, że Ob. Mendelka Ignacy opowiadał wśród pracowników, że Ejsenhower został wybrany na prezydenta Ameryki to tego dnia puścił na Chiny 600 samolotów. Dalej mówił, że N.R.D. jechał pociągiem gen. Rosyjski (sic!), to na terenie poznańskiego został wysadzony do wody”.
Wiesław Sawicki pełnił funkcję szefa elbląskiej bezpieki do września 1952 roku. Bezpośrednim powodem przeniesienia go do dyspozycji szefa WUBP w Gdańsku z 1 września 1952 r. było oddelegowanie go Szkoły Partyjnej BP od października 1952 r.
*Autor tekstu jest z wykształcenia historykiem, politologiem oraz anglistą, pracuje w jednej z elbląskich szkół. Jest w trakcie pisania pracy doktorskiej.
Marcin Ślaski (Gdańsk)