Czy strażnik miejski ma uprawnienia do nałożenia mandatu na osobę, która przechodzi przez jezdnię na czerwonym świetle? Jakie strażnicy miejscy mają uprawnienia do karania kierowców i pieszych? - pyta nasz Czytelnik.
Temat uprawnień straży miejskiej zyskał ostatnio na aktualności dzięki planowanym projektom zmian w tym zakresie, które mają zwiększyć uprawnienia tych służb. Planuje się, że strażnicy miejscy będą mogli używać fotoradarów do kontrolowania ruchu drogowego. Uzyskają też prawo do przeszukiwania pomieszczeń i kontroli bagażu, a także, przy wspólnych działaniach z policją, otrzymają broń palną.
Dotychczas zdołano wprowadzić jedną, acz znaczącą zmianę. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji rozporządzeniem w sprawie kontroli ruchu drogowego upoważnił straż do kontroli ruchu drogowego w zakresie przekraczania dozwolonej prędkości, mierzonej wyłącznie przy użyciu fotoradarów oraz do legitymowania kierowców.
Jednak w praktyce mandaty nałożone przez straż miejską za przekroczenie dozwolonej prędkości, bywają podważane, a - jak orzekł w ostatnich dniach Trybunał Konstytucyjny - strażnicy miejscy nie mogą karać kierowców mandatami na podstawie wspomnianych zdjęć. Trybunał uznał, że strażnicy nie mają prawa do wszczynania postępowania mandatowego za przekroczenie prędkości ani do kierowania takich spraw do sądów grodzkich. Oznacza to, że straż miejska może robić zdjęcia fotoradarami, ale nie może na ich podstawie karać.
Tyle o wprowadzanych i planowanych zmianach. Natomiast obecnie uprawnienia straży miejskiej są uregulowane w ustawie o strażach gminnych oraz rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie wykroczeń, za które strażnicy straży gminnych są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, a także w ustawie Prawo o ruchu drogowym. Strażnik miejski wykonujący swoje zadania ma prawo do:
1. udzielania pouczeń,
2. legitymowania osób w uzasadnionych przypadkach w celu ustalenia ich tożsamości,
3. ujęcia osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia, i niezwłocznego doprowadzenia do najbliższej jednostki Policji,
4. nakładania grzywien w postępowaniu mandatowym za wykroczenia określone w trybie przewidzianym przepisami o postępowaniu w sprawach o wykroczenia,
5. dokonywania czynności wyjaśniających, kierowania wniosków o ukaranie do sądu, oskarżania przed sądem i wnoszenia środków odwoławczych - w trybie i zakresie określonych w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia,
6. usuwania pojazdów i ich unieruchamiania przez blokowanie kół w przypadkach, zakresie i trybie określonych w przepisach o ruchu drogowym,
7. wydawania poleceń,
8. żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych i samorządowych,
9. zwracania się, w nagłych przypadkach, o pomoc do jednostek gospodarczych, prowadzących działalność w zakresie użyteczności publicznej oraz organizacji społecznych, jak również do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy na zasadach określonych w ustawie o Policji,
10. obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych.
Wymienione w pkt. 4 uprawnienie do nakładania grzywien obejmuje tylko niektóre wykroczenia, takie jak przykładowo zakłócenie spokoju i porządku publicznego, zagrożenie bezpieczeństwa poza drogą publiczną, naruszenie stanu drogi, prowadzenie źle oświetlonego pojazdu, utrudnianie ruchu, nie zastosowanie się do znaków lub sygnałów drogowych, prowadzenie pojazdu bez uprawnień lub dokumentów i inne wykroczenia przeciwko przepisom o bezpieczeństwie na drogach, a także używanie nieprzyzwoitych słów w miejscu publicznym lub umieszczanie w takim miejscu nieprzyzwoitych napisów lub rysunków, uszkadzanie roślinności publicznej, śmiecenie w miejscu publicznym, spożywanie alkoholu w miejscu publicznym, palenie tytoniu w miejscu, gdzie jest to zabronione, sprzedaż alkoholu lub tytoniu nieletnim.
Z kolei ustawa Prawo o ruchu drogowym przyznaje strażnikom uprawnienia do podjęcia decyzji o przemieszczeniu lub usunięciu pojazdu z drogi w sytuacji, gdy został on postawiony w miejscu niedozwolonym. Ponadto mogą oni unieruchomić pojazd, stosując blokadę na koła.
Jak widać, uprawnienia straży miejskiej mają charakter raczej porządkowy i mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa na ulicach miast. W celu zapewnienia spokoju i porządku strażnik miejski może użyć siły fizycznej, kajdanek, pałki, psów obronnych, paralizatora elektrycznego, a nawet ręcznego miotacza gazu.
Dla informacji osób ukaranych mandatem przez straż miejską na podstawie fotoradaru, którzy zapłacili, a teraz zastanawiają się nad dochodzeniem niesłusznie uiszczonych kwot. Istnieją podstawy do rozpatrzenia kwestii wznowienia zakończonego już postępowania, ponieważ rozporządzenie, które dało takie uprawnienie straży miejskiej, zostało uznane za sprzeczne z konstytucją, jednakże każdy sąd decyduje indywidualnie, czy w rozpoznawanej sprawie istnieje podstawa do wznowienia. Zatem wystąpienie do sądu z wnioskiem o wznowienie postępowania należy rozważyć samemu, uzależniając decyzję przykładowo od wysokości zapłaconego mandatu, a także od zapasów cierpliwości i zaciętości w dochodzeniu swoich praw.
Dotychczas zdołano wprowadzić jedną, acz znaczącą zmianę. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji rozporządzeniem w sprawie kontroli ruchu drogowego upoważnił straż do kontroli ruchu drogowego w zakresie przekraczania dozwolonej prędkości, mierzonej wyłącznie przy użyciu fotoradarów oraz do legitymowania kierowców.
Jednak w praktyce mandaty nałożone przez straż miejską za przekroczenie dozwolonej prędkości, bywają podważane, a - jak orzekł w ostatnich dniach Trybunał Konstytucyjny - strażnicy miejscy nie mogą karać kierowców mandatami na podstawie wspomnianych zdjęć. Trybunał uznał, że strażnicy nie mają prawa do wszczynania postępowania mandatowego za przekroczenie prędkości ani do kierowania takich spraw do sądów grodzkich. Oznacza to, że straż miejska może robić zdjęcia fotoradarami, ale nie może na ich podstawie karać.
Tyle o wprowadzanych i planowanych zmianach. Natomiast obecnie uprawnienia straży miejskiej są uregulowane w ustawie o strażach gminnych oraz rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie wykroczeń, za które strażnicy straży gminnych są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, a także w ustawie Prawo o ruchu drogowym. Strażnik miejski wykonujący swoje zadania ma prawo do:
1. udzielania pouczeń,
2. legitymowania osób w uzasadnionych przypadkach w celu ustalenia ich tożsamości,
3. ujęcia osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia, i niezwłocznego doprowadzenia do najbliższej jednostki Policji,
4. nakładania grzywien w postępowaniu mandatowym za wykroczenia określone w trybie przewidzianym przepisami o postępowaniu w sprawach o wykroczenia,
5. dokonywania czynności wyjaśniających, kierowania wniosków o ukaranie do sądu, oskarżania przed sądem i wnoszenia środków odwoławczych - w trybie i zakresie określonych w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia,
6. usuwania pojazdów i ich unieruchamiania przez blokowanie kół w przypadkach, zakresie i trybie określonych w przepisach o ruchu drogowym,
7. wydawania poleceń,
8. żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych i samorządowych,
9. zwracania się, w nagłych przypadkach, o pomoc do jednostek gospodarczych, prowadzących działalność w zakresie użyteczności publicznej oraz organizacji społecznych, jak również do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy na zasadach określonych w ustawie o Policji,
10. obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych.
Wymienione w pkt. 4 uprawnienie do nakładania grzywien obejmuje tylko niektóre wykroczenia, takie jak przykładowo zakłócenie spokoju i porządku publicznego, zagrożenie bezpieczeństwa poza drogą publiczną, naruszenie stanu drogi, prowadzenie źle oświetlonego pojazdu, utrudnianie ruchu, nie zastosowanie się do znaków lub sygnałów drogowych, prowadzenie pojazdu bez uprawnień lub dokumentów i inne wykroczenia przeciwko przepisom o bezpieczeństwie na drogach, a także używanie nieprzyzwoitych słów w miejscu publicznym lub umieszczanie w takim miejscu nieprzyzwoitych napisów lub rysunków, uszkadzanie roślinności publicznej, śmiecenie w miejscu publicznym, spożywanie alkoholu w miejscu publicznym, palenie tytoniu w miejscu, gdzie jest to zabronione, sprzedaż alkoholu lub tytoniu nieletnim.
Z kolei ustawa Prawo o ruchu drogowym przyznaje strażnikom uprawnienia do podjęcia decyzji o przemieszczeniu lub usunięciu pojazdu z drogi w sytuacji, gdy został on postawiony w miejscu niedozwolonym. Ponadto mogą oni unieruchomić pojazd, stosując blokadę na koła.
Jak widać, uprawnienia straży miejskiej mają charakter raczej porządkowy i mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa na ulicach miast. W celu zapewnienia spokoju i porządku strażnik miejski może użyć siły fizycznej, kajdanek, pałki, psów obronnych, paralizatora elektrycznego, a nawet ręcznego miotacza gazu.
Dla informacji osób ukaranych mandatem przez straż miejską na podstawie fotoradaru, którzy zapłacili, a teraz zastanawiają się nad dochodzeniem niesłusznie uiszczonych kwot. Istnieją podstawy do rozpatrzenia kwestii wznowienia zakończonego już postępowania, ponieważ rozporządzenie, które dało takie uprawnienie straży miejskiej, zostało uznane za sprzeczne z konstytucją, jednakże każdy sąd decyduje indywidualnie, czy w rozpoznawanej sprawie istnieje podstawa do wznowienia. Zatem wystąpienie do sądu z wnioskiem o wznowienie postępowania należy rozważyć samemu, uzależniając decyzję przykładowo od wysokości zapłaconego mandatu, a także od zapasów cierpliwości i zaciętości w dochodzeniu swoich praw.
C.P.F. Krislex