Dzisiaj zapraszamy na wędrówkę po gminie Nowy Staw i Ostaszewo. Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK, opowiada o ciekawostkach związanych z wsiami Lipinka i Nowa Cerkiew.
Lipinka
To wieś położona w gminie Nowy Staw, na obszarze Wielkich Żuław Malborskich. Powstała w 1321 roku z inicjatywy Wernera von Orselna. Dawny układ przestrzenny wsi, o położeniu ukośnej owalnicy, został zmieniony po 1945 r. w wyniku pobudowania domów dla ówczesnego Państwowego Gospodarstwa Rolnego.
Pierwsza świątynia, jako kaplica pw. św. Barbary, powstała w XVI w. i istniała do lat 20. XIX w., kiedy to została rozebrana, podobnie jak i kościół ewangelicki pobudowany w 1638 r. Obok ewangelików wieś zamieszkiwali też mennonici.
W 1898 r. powstała linia kolejki wąskotorowej, by dostarczać buraki do okolicznych cukrowni, później pełniła też rolę pasażerską. W 1996 r. linia kolejowa przestała funkcjonować.
Z dawnych domów podcieniowych zachowały się jedynie dwa, znacznie jednak przebudowane, a towarzyszące im zabudowania gospodarcze zostały rozebrane. W Lipince są też pozostałości po dawnym cmentarzu menonickim.
Obecną nazwę wieś uzyskała po 1945 r., poprzez spolszczenie jej kaszubskiego odpowiednika Lëpënka. Do 1945 r. nazywała się Lindenau.
Nowa Cerkiew
To wieś położona w gminie Ostaszewo (powiat nowodworski). Akt lokacyjny został wystawiony przez wielkiego mistrza Ludolfa Königa na początku XIV w.
Pierwszy kościół powstał najprawdopodobniej w 1637 r., a rozebrano go w 1876 r., aby pobudować następny (1879 r.). Obecnie to świątynia pw. św. Marcina. Pierwszy kościół posiadał wieżę, której podstawa była murowana, a jej szczyt drewniany.
Wyposażenie obecnego kościoła częściowo ma średniowieczny rodowód, między innymi
figurę Matki Boskiej. Nie wiadomo jednak, z jakiego kościoła pochodzi Pozostałe zwyposażenie: ołtarze, prospekt organowy, ambona pochodzą z okresu powstania kościoła . Samo wnętrze jest podobne do powstałego w tym samym czasie kościoła pw. Przemienienia Pańskiego, znajdującego się w Nowym Dworze Gdańskim.
We wsi istniał jeszcze jeden kościół - pobudowany dla ewangelików w pierwszej połowie XVII w. i zniszczony przez wielką powódź na Żuławach. Odbudowano go w 1936 r., posiadał konstrukcję ryglową. Po 1945 r. służył jako magazyn, najpierw zbożowy, a następnie nawozów sztucznych. W 1990 r. zniszczoną budowlę rozebrano i przeniesiono do Elbląga gdzie postawiono ją po wymianie 90 procent elementów drewnianych jako kościół pw. Trójcy Świętej na Zatorzu.
Warto obejrzeć we wsi dwa domy podcieniowe. Jeden pochodzi z 1820 r. i został zbudowany dla Petera Conrada przez Petera Langa, posiada wystawkę podpartą sześcioma filarami.
Obecna nazwa Nowa Cerkiew została nadana po 1945 r., jest podobna do tej sprzed 1945 r., kiedy to brzmiała Neukirch.