W 1949 r. generał Bolesław Michał Nieczuja - Ostrowski został aresztowany i dwukrotnie skazano go na karę śmierci. W więzieniu spędził 7 lat. Z uwagi na swoje powiązania z Armią Krajową podlegał dalszym prześladowaniom. Jakie fałszywe informacje na temat generała po jego wyjściu z więzienia przekazywali informatorzy elbląskiej UB? Zarzucano mu m.in. "deprawowanie” ideowych partyjniaków, którzy zamiast do partii trafiają do kółka różańcowego, sugerowano też, że „cierpi on na zaburzenia psychiczne, szczególnie na tle religijnym”.
Generał Bolesław Michał Nieczuja - Ostrowski, honorowy obywatel miasta Elbląga, Krakowa, Miechowa i Wolbromia, po rozwiązaniu 106. Dywizji Piechoty Armii Krajowej „Dom” wraz z grupą byłych żołnierzy przyjechał na teren Ziem Odzyskanych. Zorganizował on w Pogrodziu koło Elbląga Spółdzielnię Gospodarczo-Społeczną, w której znaleźli zatrudnienie byli żołnierze AK i ich rodziny. Spółdzielnia szybko stała się przysłowiową „solą w oku władz”, a sam generał znalazł się w niebezpieczeństwie. W 1949 r. został aresztowany, a następnie skazany na karę śmierci. Po 7 latach opuszcza więzienie, ale nadal podlega prześladowaniom.
Podczas uroczystości imieninowych Ostrowski dla gości chciał czytać swój pamiętnik, jednak nie doszło do tego
- Do sprawy ewidencyjno-obserwacyjnej dot. Nieczuii – Ostrowskiego (sic!) został zawerbowany inf. ob. „O”. Inf. „Tęcza” podał, że figurant tej sprawy obchodził swoje imieniny, na które zaprosił gości z Elbląga i z terenu Krakowa. Miedzy innymi z Elbląga był zaproszony dziekan ks. Pilecki. Podczas uroczystości imieninowych Ostrowski dla gości chciał czytać swój pamiętnik, jednak nie doszło do tego. Było też jakichś dwóch osobników z Krakowa (b. akowców 106 dywizji), którzy przywieźli mu wiadomość o wysłaniu na Ostrowskiego wniosku odznaczeniowego i awansowego do stopnia generała. Jeden z tych osobników wyszedł w tym roku z więzienia za działalność AK-owską – czytamy w Sprawozdaniu Referatu d/s Bezpieczeństwa w Elblągu za III kwartał 1958 r. do Z-cy Komendanta d/s Bezpieczeństwa Komendanta Wojewódzkiego MO w Gdańsku z 1 października 1958 r.
Do swojej spółdzielni ściąga byłych AK-owców
- Ten sam inf. podaje, że Ostrowski do spółdzielni, w której jest prezesem ściąga przede wszystkim swoich byłych swoich współpracowników z AK – czytamy w innym fragmencie tego samego sprawozdania elbląskiej bezpieki.
Chciał trafić do partii, trafił do kółka różańcowego….
- Ostrowski prowadzi także pracę werbunkową do kółka różańcowego wśród swoich pracowników. Dla przykładu można tu podać taki fakt: Ob. Józef Drozdowski po rozpoczęciu pracy w tejże spółdzielni zwrócił się do sekretarza O.O.P. [Oddziałowej Organizacji Partyjnej PZPR – przyp.aut.] o przyjęcie go do partii, ten następnie skierował go do Ostrowskiego, a ten z kolei przyjął go do kółka różańcowego. Modły tego kółka odbywają się w mieszkaniu u Ostrowskiego. Z materiałów agenturalnych wynika również, że w spółdzielni tej panuje ogólny bałagan, wielkie marnotrastwo (sic!). Materiały te zostały przekazane do sprawy śledczej.
Ostrowski żyje nadzieją powrotu do wojska w stopniu generała
- Źródło „Rak” w dniu 14.07.58 r. podaje, że Ostrowski żyje nadzieją powrotu do wojska w stopniu generała. Na zwróconą mu uwagę przez informatora, że to jest nierealne odpowiedział, że człowiek musi znieść wszystkie przykrości, póki nie osiągnie swego celu, by zostać bohaterem - czytamy w sprawozdaniu Referatu d/s Bezpieczeństwa w Elblągu za III kwartał 1958 r.
Przez kontakt poufny ustalić dane personalne osobników, którzy byli na imieninach u Ostrowskiego z Krakowa
- Do sprawy ewidencyjno-obserwacyjnej dot. Nieczuii – Ostrowskiego, przez kp.[kontakt poufny – przyp.aut] „K” ustalić dane personalne osobników, którzy byli na imieninach Ostrowskiego z Krakowa. Ustalić też, w jaki sposób osobnicy ci czynili starania o nadanie Ostrowskiemu stopnia generała i odznaczeń państwowych. Drogą agenturalną wyjaśnić wpływ Ostrowskiego na sekretarza O.O.P. i organizację partyjną. Poprzez agenturę i kp. ustalić jaki jest udział Ostrowskiego w nadużyciach w spółdzielni, w której jest prezesem. Zwrócić uwagę, czy Ostrowski w dalszym ciągu próbuje nawiązywać kontakty ze swoimi podwładnymi 106 Dywizji AK – informował mjr Józef Kuriata – z-ca komendanta ds. Bezpieczeństwa Referatu d/s BP w Elblągu w planie pracy Ref. ds. BP na miesiąc październik 1958 r.
Popełnił pewne nadużycia w spółdzielni, której jest prezesem
- Do sprawy ewidencyjno-obserwacyjnej dot. Nieczuii – Ostrowskiego, od inf. „Rak” uzyskano materiały, w którym jest mowa, że w Suchaczu ostatnio przebywał osobnik z terenu Krakowa ps. „Borowik” nazwiskiem Pacyna, który przywiózł ze sobą formularze weryfikacyjne i rozdawał je byłym członkom 106 Dywizji AK. Po wypełnieniu zabrał je ze sobą. […] Z otrzymanych materiałów od obywatelki Narożniak wynika, że Ostrowski popełnił pewne nadużycia w spółdzielni, której jest prezesem - czytamy w raporcie z wykonania planu Referatu d/s BP w Elblągu za m-c październik 1958 r. z 6 listopada 1958 r.
Poczynić pewne przedsięwzięcia zmierzające do zastosowania techniki operacyjnej u Ostrowskiego
- W sprawie ewidencyjno-obserwacyjnej dot. Nieczuii Ostrowskiego – w uprzednich materiałach przechodził jako dobry znajomy Ostrowskiego inf. Drozdowski. Był on przewodniczącym kółka różańcowego, obecnie stosunki te uległy pogorszeniu tak, że Drozdowski wycofał się z pracy kółka różańcowego. Wykorzystując ten moment, przy pomocy agentury i kontaktów poufnych przepracować Drozdowskiego pod kątem ewentualnego jego wykorzystania, przez przeprowadzenie z nim rozmowy i uzyskanie materiałów o działalności Ostrowskiego na odcinku klerykalnym. Wyjaśnić cel pobytu na terenie Elbląga mieszkańca Krakowa ob. Borowika, który w okresie okupacji był podwładnym Ostrowskiego. Poczynić pewne przedsięwzięcia zmierzające do zastosowania techniki operacyjnej u Ostrowskiego.
Dla lepszego rozwoju spółdzielni, w której jest prezesem, zamówił specjalnie mszę świętą
- Sprawa ewidencyjno- obserwacyjna dot. Nieczuii – Ostrowskiego – b. d-cy 106 dywizji AK - inf. „Rak” w doniesieniu z dnia 28 X 58 r. , podaje, że do Suchacza przybył b. d-ca brygady szturmowej AK ob. Pacyna ps. Borowik. Cel jego przyjazdu sprowadzał się do zebrania pewnych danych do przeprowadzenia weryfikacji niektórych czł. AK. Kp. uzupełnił tę informację tym, że Pacyna jest bardzo dobrym znajomym Ostrowskiego i jak tylko ten dowiedział się o jego przyjeździe, natychmiast skontaktował się i zaprosił go do siebie do domu. Inny kp. podał, że Ostrowski w dalszym stopniu czyni starania, celem przyznania mu stopnia generała. Jednocześnie kontakt ten podaje, że Ostrowski dla lepszego rozwoju spółdzielni, w której jest prezesem, zamówił specjalnie mszę świętą – informowano w sprawozdaniu Referatu ds. BP w Elblągu za IV kwartał 1958 r. z dnia 2 stycznia 1959 r.
Cierpi na zaburzenia psychiczne, szczególnie na tle religijnym
- Jak wynika z informacji posiadanych przez Kraków, to Ostrowski jest na bieżąco informowany o sytuacji w Krakowie. Wnioski o weryfikację są akceptowane przez Ostrowskiego. Przyjazd każdorazowy Ostrowskiego do Krakowa jest uprzednio sygnalizowany aktywowi b. AK, gdzie następnie spotykają się i omawiają różne sprawy w restauracjach. Ostrowski wśród b. AK-owców na tamtejszym terenie cieszy się ogromnym zaufaniem, chociaż niektórzy uważają, że cierpi on na zaburzenia psychiczne, szczególnie na tle religijnym - stwierdzano w tym samym dokumencie.
*Autor tekstu jest z wykształcenia historykiem, politologiem oraz anglistą, pracuje w jednej z elbląskich szkół. Jest w trakcie pisania pracy doktorskiej.
Podczas uroczystości imieninowych Ostrowski dla gości chciał czytać swój pamiętnik, jednak nie doszło do tego
- Do sprawy ewidencyjno-obserwacyjnej dot. Nieczuii – Ostrowskiego (sic!) został zawerbowany inf. ob. „O”. Inf. „Tęcza” podał, że figurant tej sprawy obchodził swoje imieniny, na które zaprosił gości z Elbląga i z terenu Krakowa. Miedzy innymi z Elbląga był zaproszony dziekan ks. Pilecki. Podczas uroczystości imieninowych Ostrowski dla gości chciał czytać swój pamiętnik, jednak nie doszło do tego. Było też jakichś dwóch osobników z Krakowa (b. akowców 106 dywizji), którzy przywieźli mu wiadomość o wysłaniu na Ostrowskiego wniosku odznaczeniowego i awansowego do stopnia generała. Jeden z tych osobników wyszedł w tym roku z więzienia za działalność AK-owską – czytamy w Sprawozdaniu Referatu d/s Bezpieczeństwa w Elblągu za III kwartał 1958 r. do Z-cy Komendanta d/s Bezpieczeństwa Komendanta Wojewódzkiego MO w Gdańsku z 1 października 1958 r.
Do swojej spółdzielni ściąga byłych AK-owców
- Ten sam inf. podaje, że Ostrowski do spółdzielni, w której jest prezesem ściąga przede wszystkim swoich byłych swoich współpracowników z AK – czytamy w innym fragmencie tego samego sprawozdania elbląskiej bezpieki.
Chciał trafić do partii, trafił do kółka różańcowego….
- Ostrowski prowadzi także pracę werbunkową do kółka różańcowego wśród swoich pracowników. Dla przykładu można tu podać taki fakt: Ob. Józef Drozdowski po rozpoczęciu pracy w tejże spółdzielni zwrócił się do sekretarza O.O.P. [Oddziałowej Organizacji Partyjnej PZPR – przyp.aut.] o przyjęcie go do partii, ten następnie skierował go do Ostrowskiego, a ten z kolei przyjął go do kółka różańcowego. Modły tego kółka odbywają się w mieszkaniu u Ostrowskiego. Z materiałów agenturalnych wynika również, że w spółdzielni tej panuje ogólny bałagan, wielkie marnotrastwo (sic!). Materiały te zostały przekazane do sprawy śledczej.
Ostrowski żyje nadzieją powrotu do wojska w stopniu generała
- Źródło „Rak” w dniu 14.07.58 r. podaje, że Ostrowski żyje nadzieją powrotu do wojska w stopniu generała. Na zwróconą mu uwagę przez informatora, że to jest nierealne odpowiedział, że człowiek musi znieść wszystkie przykrości, póki nie osiągnie swego celu, by zostać bohaterem - czytamy w sprawozdaniu Referatu d/s Bezpieczeństwa w Elblągu za III kwartał 1958 r.
Przez kontakt poufny ustalić dane personalne osobników, którzy byli na imieninach u Ostrowskiego z Krakowa
- Do sprawy ewidencyjno-obserwacyjnej dot. Nieczuii – Ostrowskiego, przez kp.[kontakt poufny – przyp.aut] „K” ustalić dane personalne osobników, którzy byli na imieninach Ostrowskiego z Krakowa. Ustalić też, w jaki sposób osobnicy ci czynili starania o nadanie Ostrowskiemu stopnia generała i odznaczeń państwowych. Drogą agenturalną wyjaśnić wpływ Ostrowskiego na sekretarza O.O.P. i organizację partyjną. Poprzez agenturę i kp. ustalić jaki jest udział Ostrowskiego w nadużyciach w spółdzielni, w której jest prezesem. Zwrócić uwagę, czy Ostrowski w dalszym ciągu próbuje nawiązywać kontakty ze swoimi podwładnymi 106 Dywizji AK – informował mjr Józef Kuriata – z-ca komendanta ds. Bezpieczeństwa Referatu d/s BP w Elblągu w planie pracy Ref. ds. BP na miesiąc październik 1958 r.
Popełnił pewne nadużycia w spółdzielni, której jest prezesem
- Do sprawy ewidencyjno-obserwacyjnej dot. Nieczuii – Ostrowskiego, od inf. „Rak” uzyskano materiały, w którym jest mowa, że w Suchaczu ostatnio przebywał osobnik z terenu Krakowa ps. „Borowik” nazwiskiem Pacyna, który przywiózł ze sobą formularze weryfikacyjne i rozdawał je byłym członkom 106 Dywizji AK. Po wypełnieniu zabrał je ze sobą. […] Z otrzymanych materiałów od obywatelki Narożniak wynika, że Ostrowski popełnił pewne nadużycia w spółdzielni, której jest prezesem - czytamy w raporcie z wykonania planu Referatu d/s BP w Elblągu za m-c październik 1958 r. z 6 listopada 1958 r.
Poczynić pewne przedsięwzięcia zmierzające do zastosowania techniki operacyjnej u Ostrowskiego
- W sprawie ewidencyjno-obserwacyjnej dot. Nieczuii Ostrowskiego – w uprzednich materiałach przechodził jako dobry znajomy Ostrowskiego inf. Drozdowski. Był on przewodniczącym kółka różańcowego, obecnie stosunki te uległy pogorszeniu tak, że Drozdowski wycofał się z pracy kółka różańcowego. Wykorzystując ten moment, przy pomocy agentury i kontaktów poufnych przepracować Drozdowskiego pod kątem ewentualnego jego wykorzystania, przez przeprowadzenie z nim rozmowy i uzyskanie materiałów o działalności Ostrowskiego na odcinku klerykalnym. Wyjaśnić cel pobytu na terenie Elbląga mieszkańca Krakowa ob. Borowika, który w okresie okupacji był podwładnym Ostrowskiego. Poczynić pewne przedsięwzięcia zmierzające do zastosowania techniki operacyjnej u Ostrowskiego.
Dla lepszego rozwoju spółdzielni, w której jest prezesem, zamówił specjalnie mszę świętą
- Sprawa ewidencyjno- obserwacyjna dot. Nieczuii – Ostrowskiego – b. d-cy 106 dywizji AK - inf. „Rak” w doniesieniu z dnia 28 X 58 r. , podaje, że do Suchacza przybył b. d-ca brygady szturmowej AK ob. Pacyna ps. Borowik. Cel jego przyjazdu sprowadzał się do zebrania pewnych danych do przeprowadzenia weryfikacji niektórych czł. AK. Kp. uzupełnił tę informację tym, że Pacyna jest bardzo dobrym znajomym Ostrowskiego i jak tylko ten dowiedział się o jego przyjeździe, natychmiast skontaktował się i zaprosił go do siebie do domu. Inny kp. podał, że Ostrowski w dalszym stopniu czyni starania, celem przyznania mu stopnia generała. Jednocześnie kontakt ten podaje, że Ostrowski dla lepszego rozwoju spółdzielni, w której jest prezesem, zamówił specjalnie mszę świętą – informowano w sprawozdaniu Referatu ds. BP w Elblągu za IV kwartał 1958 r. z dnia 2 stycznia 1959 r.
Cierpi na zaburzenia psychiczne, szczególnie na tle religijnym
- Jak wynika z informacji posiadanych przez Kraków, to Ostrowski jest na bieżąco informowany o sytuacji w Krakowie. Wnioski o weryfikację są akceptowane przez Ostrowskiego. Przyjazd każdorazowy Ostrowskiego do Krakowa jest uprzednio sygnalizowany aktywowi b. AK, gdzie następnie spotykają się i omawiają różne sprawy w restauracjach. Ostrowski wśród b. AK-owców na tamtejszym terenie cieszy się ogromnym zaufaniem, chociaż niektórzy uważają, że cierpi on na zaburzenia psychiczne, szczególnie na tle religijnym - stwierdzano w tym samym dokumencie.
*Autor tekstu jest z wykształcenia historykiem, politologiem oraz anglistą, pracuje w jednej z elbląskich szkół. Jest w trakcie pisania pracy doktorskiej.
Marcin Ślaski (Gdańsk)