Autobus z elbląskiej filii Büssing NAG (fot. archiwum autora)
W dzisiejszym odcinku „Historii elbląskich ulic” kontynuujemy opowieść o fabrykach Franza Komnicka. Na wędrówkę ulicą Dojazdową, gdzie były produkowane samochody i mieściła się willa Komnicka, zaprasza Karol Wyszyński, przewodnik PTTK Elbląg.
Przed 1945 rokiem ulica nosiła nazwę Zufuhrstrasse. Po wojnie nazwa została spolszczona i do dzisiaj jest używana jako Dojazdowa. Przed erą Franza Komnicka w tym rejonie, określanym wówczas jako Końskie Błonia, istniała fabryka lnu. W 1906 roku zakład zbankrutował, wtedy kupił go Komnick. Przy Dojazdowej rozpoczął produkcję samochodów osobowych, ciężarowych, specjalistycznych, wytwarzał też pługi motorowe. Eksportował swoje wyroby do całej Europy, a szczególnie do Rosji.
Część zniszczona, część wywieziona Po pierwszej wojnie światowej, na skutek światowego kryzysu, Franz Komnick musiał odsprzedać tereny przy ul. Dojazdowej innej firmie samochodowej - Büssing-NAG z Brunszwiku, która urządziła tu montownię swoich wyrobów, samochodów ciężarowych i autobusów. A w czasie II wojny światowej montowała samochody pancerne.
Podczas walk o Elbląg zniszczono 60 procent zakładów Komnicka przy ul. Fabrycznej i 50 procent zakładów przy ul. Dojazdowej. To, co zostało – maszyny i urządzenia – wywiozła Armia Czerwona, wiele rzeczy rozkradziono. Polska administracja otrzymała te tereny od Rosjan dopiero w 1946 roku.
Ciekawostką jest to, że dzieło firmy Büssing-NAG, która była właścicielem terenów przy Dojazdowej, kontynuuje obecnie znana firma MAN, produkująca autobusy i ciężarówki.
Jedna z hal fabryki Komnicka, później Büssing NAG, po 1945 r. EZNS. Widok od strony rzeki Elbląg, obecnie budynek jest w gorszym stanie (fot. autor)
Willa i schrony
Przy ul. Dojazdowej znajdowała się także willa, w której mieszkał Franz Komnick. W czasach PRL na jej miejscu wybudowano lakiernię dla Elbląskich Zakładów Napraw Samochodowych, jedynego wówczas przedsiębiorstwa w kraju, które zajmowało się remontem autobusów. Obecnie większość hal po EZNS niszczeje, w niektórych jest prowadzona działalność gospodarcza.
Nie ma już za to śladu po schronach przeciwlotniczych, które znajdowały się przy skrzyżowaniu Dojazdowej z Panieńską. Zostały rozebrane na początku XXI wieku.
W dalszej części ulicy Dojazdowej znajduje się między innymi kotłownia Elbląskiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej, która jest w stanie zapewnić energię cieplną dla jednej trzeciej miasta. W oko wpadają także trzy ciekawe budynki powstałe w latach 30. XX wieku – elewator zbożowy i magazyny, które do 1945 roku zajmował Wehrmacht. Pomiędzy nimi znajduje się budynek dawnej piekarni, która wówczas zaopatrywała niemiecki garnizon.
Końskie Błonia, nie błota. Komnick nie odsprzedał firmy, lecz zbankrutował. To bank znalazł nową firmę - Bussing. Ale to szczegóły mało dziś istotne. Przeciętny elblążanin nie wie gdzie jest Dojazdowa. ..
Oj przecietny Elblazanin wie gdzie jest ul. Dojazdowa. Tam w koncu tej ulicy kupuje sie deski i belki. Ciekawe jest zdobycie przez Rosjan w 1945r magazynow Wehrmachtu. Pili znalezione tam zapasy alkoholu az 3 dni i brak bylo walk na tym odcinku frontu.
zeby to były niemcy kazdy człowiek miałby prace, a nie tak jak teraz sie dzieje, WSZYSCY UCIEKAJA DO NIEMIEC, ALBO GDZIE INDZIEJ, zostali tylko nieroby i starce z których rząd doi kase
