Co oznaczała nazwa "Curwe"? Gdzie kościół zamieniono na magazyn nawozów sztucznych? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziecie w kolejnym odcinku „Historii okolic Elbląga”. Oprowadza, jak co tydzień, Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK.
Kurowo Braniewskie położone w powiecie elbląskim i gminie Młynary. Po raz pierwszy w źródłach pisanych pojawiło się w 1297 r., kiedy to biskup warmiński Henryk Fleming nadał ten rejon niejakiemu Greko Pogonie. Jedno z pól, które Greko otrzymał nosiło pruską nazwę Curwe i od tego miana miejsce osiedlenia przyjęło nazwę Kurowo (Kurau, Curau) i w tym brzmieniu nazwa występowała do 1945 r. W XIV w. synowie pierwszego właściciela nakazali niejakiemu Fryderykowi założenie wsi czynszowej.
Druga polowa XV w. była niekorzystna dla wsi bowiem wojny zniszczyły wieś i znacznie zmniejszyły areał użytkowy, część dawnej ziemi uprawnej zarosła lasem. W 1539 r., kiedy wieś należała do marszałka von Oelsnitza, biskup warmiński Jan Dantyszek celem pomocy zwolnił wieś od płacenia podatku płużnego. W 1702 r. miejscowość zakupiła kapituła warmińska i była w jej władaniu do 1772 r., kiedy to nastąpiła sekularyzacja majątków kościelnych przez państwo pruskie po I rozbiorze Polski.
Ciekawe są dzieje szkoły w Kurowie, bo miejscowość posiadała ją w XVIII w., ale biskup Ignacy Krasicki wymienia miejscowość jako "nie posiadającą szkoły", a 1788 r. wiadomo, że na budowę placówki oświatowej przeznaczono 60 talarów i przyznano opał nauczycielowi.
We wsi jest kaplica, powstała w 1920 r. poprzez dobudowę do domu mieszkalnego, i dwie kapliczki.
Zastawno
Miejscowość położona w powiecie elbląskim i gminie Młynary, na terenie Wysoczyzny Elbląskiej. Przez wieś przepływa strumyk będący dopływem Baudy. Do 1945 r. nosiła nazwę Schönberg, w latach 1945-1948 Pogórze Wielkie, po tym czasie otrzymała obecne miano.
Wieś powstała w 1318 r. poprzez wydanie przywileju lokacyjnego przez komtura elbląskiego i wielkiego szpitalnika Friedricha von Wildenberga (Fridericus de Wildenberch, Wyldenbergh, Wildenburg – (?- 1330) - był też ostatnim mistrzem krajowym Prus.
Po powstaniu Prus Królewskich miejscowość opowiedziała się po stronie polskiej i za to została zniszczona w czasie wojny trzynastoletniej. Zniszczenia poniosła też w czasie wojny polsko–krzyżackiej w latach 1519-1521, była to ostania wojna pomiędzy Polską a Zakonem Krzyżackim, a we wsi spłonął też kościół.
W 1455 r. gubernator Jan Bażyński przekazał wieś Elblągowi jako zastaw za pożyczkę, jaką to miasto udzieliło.
W czasie przynależności do Prus Książęcych, książę Albrecht Hohenzollern podzielił grunty pomiędzy kilka osób. W okresie XVI/XVII w. Zastawno było wsią czynszową.
Obecny budynek kościoła powstał w drugiej połowie XIX w. Świątynia jest kościołem filialnym p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa, do 1945 r. była kościołem ewangelickim.
Obok kościoła znajduje się pomnik poległych parafian w czasie I wojny światowej.
Do 1945 r. we wsi istniały dwie mleczarnie.
Młynarska Wola
Miejscowość również położona w powiecie elbląskim i gminie Młynary. Do 1945 r. nosiła miano Harndorff. Wieś lokowano w XIV w., ale prawdopodobnie istniała tu pruska osada. Pierwszy kościół zaistniał tu wraz z lokacją miejscowości. Świątynia p.w. św. Tomasza uległa zniszczeniu na początku XVI w., ale została odbudowana i rozbudowana. Drewnianą wieżę pobudowano na początku XVIII w. W XIX w. odrestaurowano ją, a na chorągiewce wiatrowej umieszczono herb Dohnów ze Słobit. Dzwony i zegar znajdujący się na tej wieży przeniesiono po 1945 r. do kościoła w Młynarach, a ołtarz główny do Olsztyna. W 1945 r. budynek świątyni był magazynem dla Armii Czerwonej, później świątynią dla prawosławnych, następnie zaś magazynem nawozów sztucznych Gminnej Spółdzielni. Przed 1945 r. obok kościoła był ustawiony pomnik poświęcony poległym parafianom w czasie I wojny światowej.