UWAGA!

----

Historia okolic Elbląga: Nowa Wioska i Zebrdowo (odc. 128)

 Elbląg, Zebrdowo uwidocznione na przedwojennej pocztówce (archiwum autora)
Zebrdowo uwidocznione na przedwojennej pocztówce (archiwum autora)

Kontynuujemy naszą wędrówkę po gminie Gardeja, która w latach 1975-1998 znajdowała się w województwie elbląskim. Dzisiaj Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK opowiada o ciekawostkach związanych z miejscowościami Nowa Wioska i Zebrdowo.

Nowa Wioska
       W XIII w. były to dobra należące do klasztoru Stangów, a następnie Klasztorka albo Mar. Jeszcze przed biskupem Hiobem wyodrębniły się jako majątek, a w jego skład wchodziła wieś i folwark należący do rodu Dobeneck. Po raz pierwszy w zapisie miejscowość zaistniała w 1567 r. właśnie jako Nowa Wieś (Neudorff, względnie Neuendorf). Zapisu dokonano przy okazji podziału majątku pomiędzy braci Hansa i Josuy von Haydecków. W tym okresie we wsi był kowal i istniał kościół, ale uległ on zniszczeniu w XVI w. podczas jednej z wojen.
       Po reformacji we wsi istniała gmina ewangelicka, a kazania wygłaszał pastor z Trumiejek w tym głosił je też w języku polskim. Nowy kościół pobudował ród Haydeckow, w tym samym roku ród ten wykupił od Dobenecków pozostałe grunty. Następnie wieś przejął Ludwik von Kressenstein, a cały majtek z kolei po przymusowej licytacji Fridrich von der Groeben. Po 1701 r. majątek był majoratem i należał do tego rodu do 1945 r.
       Otto Friedrich von der Groeben w XVIII w. pobudował tu browar i gorzelnię, Karl von Groeben w XVIII w. zbudował: nowe zabudowania gospodarcze, szpitalik, przytułek dla byłych nauczycieli i wdów po nich.
       W tym okresie obok dworu działały tu: urząd, browar, gorzelnia, karczma posiadająca zajazd, kuźnia, cegielnia, stodoły miejskie. Istniała obora i stajnia. Była tu szkoła ewangelicka.
       Do dzisiaj zachowały się: pobudowany w 1779 r. pałac (zniszczony częściowo przez pożar w 1956 r. odbudowano go w trzy lata później). Obok istnieje park z drzewami liczącymi sobie po ok. 300 lat.
       Kościół p.w. Najświętszej Marii Panny został wzniesiony w stylu eklektycznym w połowie XIX w. Dworskie zabudowania gospodarcze powstałe na przełomie XVIII-XIX w.
       Założona po 1945 roku w Nowej Wsi Państwowa Stadnina została po 1989 roku przekształcona najpierw w spółkę, a następnie w 2002 r. stała się własnością prywatną i działa tak dzisiaj. Istnieje przy niej działa Klub Jeździecki Nowa Wioska.
      
       Zebrdowo
       Jest to wieś według zapisów założona na tak zwanym suchym korzeniu, lokowana na prawie niemieckim. Zapisy podają, że wieś w XIV – XV w obejmowała areał 50 łanów.
       Po zniszczeniach wojennych lat 1410-1411 kiedy to w zasadzie przestała istnieć, ponownie została zasiedlona w 1504 r. wtedy to przypadła wraz z Rozajnami Jerzemu

  Elbląg, Gospoda w Zebrdowie przed wojną
Gospoda w Zebrdowie przed wojną (fot. archiwum autora)

Dobeneckowi, a nadał mu ją jego brat biskup pomezański Hiob Dobeneck (?-1450). W latach 20. XVI w. właścicielem został Thephil von Polenz, po nim zaś byli liczni właściciele.
       Po II wojnie obszar wsi należał do PGR Olszówka i był to największy PGR w powiecie kwidzyńskim, na terenie wsi po 1945 r. istniała siedmioklasowa szkoła podstawowa.
       W 1948 r. dotychczasową nazwę Seubersdorf zmieniono na obecną. W okresie po 1945 r. i wcześniejszym można spotkać określeni, które nie są zgodne z prawnym zapisem, są one następujące: Zeberdowo, Zebrowo, Żeberdowo, Żebrowo. We wcześniejszych okresach występowały też takie określenia nazwy jak: Seuversdorff, Seyfrisdorf, Seybersdorff, Seubersdorf, a także inne formy zapisu: Seyfridsdorf, Siegfriedsdorf, Seubersdorff , Seubers Dorf; Dorf Seubersdorf.

WyKa

Najnowsze artykuły w dziale Dawno temu

Artykuły powiązane tematycznie

Zamieszczenie następnej opinii do tego artykułu wymaga zalogowania

W formularzu stwierdzono błędy!

Ok
Dodawanie opinii
Aby zamieścić swoje zdjęcie lub avatar przy opiniach proszę dokonać wpisu do galerii Czytelników.
Dołącz zdjęcie:

Podpis:

Jeśli chcesz mieć unikalny i zastrzeżony podpis
zarejestruj się.
E-mail:(opcjonalnie)
Reklama