69. rocznica Polskiego Państwa Podziemnego

Organizatorami rocznicowych obchodów, które miały miejsce w niedzielę i poniedziałek, byli Towarzystwo Miłośników Lwowa, Wilna, Grodna i Ziemi Wołyńskiej oraz Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej. Patronat honorowy nad uroczystościami objęli prezydent Elbląga Henryk Słonina oraz dowódca 16 Pomorskiej Dywizji Zmechanizowanej gen. dyw. Wiesław Michnowicz.
     
     ***
     Dzień Polskiego Państwa Podziemnego przypada 27 września. Został uchwalony 11 września 1998 r. przez Sejm RP poprzez aklamację. Przypominając 27 września 1939 roku - powołanie w Warszawie Służby Zwycięstwu Polski, posłowie stwierdzili w uchwale: „To historyczne wydarzenie zapoczątkowało budowę Polskiego Państwa Podziemnego, fenomenu w dziejach nie tylko II wojny światowej”.
     Polskie Państwo Podziemne, czyli tajne struktury państwa polskiego istniejące w czasie II wojny światowej, podlegały Rządowi RP na uchodźstwie.
     Powstanie oraz działalność Polskiego Państwa Podziemnego wiąże się z wydarzeniami mającymi miejsce w nocy z 26 na 27 września 1939 roku, kiedy to w oblężonej Warszawie powstała Służba Zwycięstwu Polski, która miała prowadzić walkę przeciw okupantom. W listopadzie 1939 r. organizacja ta została przekształcona w Związek Walki Zbrojnej (ZWZ), podlegający rządowi emigracyjnemu. 14 lutego 1942 r. generał Władysław Sikorski przekształcił ZWZ w Armię Krajową (AK), a jej Głównym Komendantem został gen. Stefan Rowecki.
     Jesienią 1941 r. do ZWZ należało 40 tysięcy żołnierzy, a pod koniec 1942 r. AK liczyła już około 200 tysięcy i była największą podziemną armią w okupowanej Europie. Pod koniec 1942 r. AK nasiliła swoją działalność dywersyjną, atakując niemieckie posterunki, doprowadzając do wykolejenia transportów wojskowych przeznaczonych na front wschodni, wysadzając mosty i odbijając więźniów.
     Będąc pod okupacją, Polska posiadała legalny i uznawany na Zachodzie rząd emigracyjny. Istniały też Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie oraz podziemna Armia Krajowa. W Warszawie stale przebywał Delegat Rządu na Kraj w randze wicepremiera, któremu podlegały wydziały: wywiadu, dywersji, oświaty, sądownictwa i polityki. Funkcjonowały konspiracyjne sądy, których wyroki nie tylko wykonywano, ale też ogłaszano w podziemnej prasie liczącej około 1400 tytułów! Ukazywały się czasopisma o tematyce politycznej, wojskowej, literackiej oraz kobiecej. Przez całą okupację działały także tajne komplety, tzn. podziemne szkoły, którym Tajna Organizacja Nauczycielska zapewniała kadrę i podręczniki.
     Na terenie Generalnej Guberni funkcjonowało prawie 2 tysiące szkół średnich, a podziemne wyższe uczelnie kształciły polonistów, historyków, matematyków i lekarzy. W czasie wojny, studia ukończyło prawie 10 tysięcy studentów. W prywatnych mieszkaniach, a nawet piwnicach wystawiano dramaty Słowackiego, Wyspiańskiego, Szekspira. Odbywały się też koncerty i wieczory poetyckie.
     Po upadku Powstania Warszawskiego stolicą Polskiego Państwa Podziemnego została Częstochowa. Głównymi zadaniami pionu wojskowego Armii Krajowej była działalność militarna, która miała dać Polakom możliwość walki o niepodległość państwa po zakończeniu wojny. Najważniejszymi zadaniami pionu cywilnego było utrzymanie ciągłości instytucji państwowych, zapewnienie funkcjonowania państwu oraz przygotowanie do przejęcia władzy po zakończeniu działań wojennych.
     W naszym regionie znanym koordynatorem i organizatorem spotkań żołnierzy oraz inteligencji związanej z AK i Polskim Państwem Podziemnym jest ks. infułat dr Mieczysław Józefczyk.
     
     Mówi współorganizator elbląskich uroczystości Jerzy Julian Szewczyński z Towarzystwa Miłośników Lwowa, Wilna, Grodna i Ziemi Wołyńskiej: