Wędrując po lesie o tej porze roku możemy się natknąć na tajemnicze kulki przyklejone do liści. Szczególnie łatwo zauważyć je można na liściach dębów. Co to?
Mowa o galasach. Te mogą mieć różny wymiar oraz kolor, od brązowego przez czerwony aż po żółty.
- Sprawcą tej leśnej ciekawostki są niewielkie błonkoskrzydłe z nadrodziny galasówek, o nazwie galasówka dębianka lub też inaczej: galasówka jabłuszko czy jagodnica dębianka. Wspomniane kulki powstają podczas składania jaj przez samicę w liściu. Wraz z jajem do liścia dostaje się substancja, która wpływa na intensywny wzrost tkanki merystetycznej, dzięki czemu na liściu wyrasta narośl, w tym przypadku w kształcie kulki. W jej wnętrzu znajduje się jedna larwa, która dzięki tej ciekawej osłonie jest w stanie rozwijać się pomimo niesprzyjających zimowych warunków - mówi Jan Piotrowski z Nadleśnictwa Elbląg. Z larwy zimą rozwinie się dzieworodna samica.
Galasami nie nazywamy jedynie opisanych przez nas tworów galasówki dębianki. W świecie przyrody galasy przybierają różnorodne kształty, rozwijają się nie tylko na liściach, ale także na pędach i korzeniach, a ich powstawanie ma związek nie tylko z galasówkami, lecz również z innymi owadami, wirusami, bakteriami, nicieniami i grzybami.
- Powstają w formie nie tylko kulistych narośli, ale także szpiczastych, szyszkowatych czy czarcich mioteł. Są one wykorzystywane w przemyśle i czasem mają duże znaczenie - kontynuuje leśnik. - Choćby opisane przez nas galasy galasówki dębianki wykorzystywane były przy wytwarzaniu tanin potrzebnych do garbowania skóry, tworzenia barwników do skóry i wybarwiania na czarno stali oraz do tworzenia medykamentów.
Leki powstałe z substancji zawartych w galasach służyły do hamowania biegunek, działają sciągająco i ograniczają krwawienie, mają właściwości przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwutleniające. Z galasów tworzono także atrament.