Kto wie, gdzie w Elblągu jest Plac Grunwaldzki? Nazwa jest myląca, bo to miejsce trudno nazwać dzisiaj placem. Opowiada o tym Karol Wyszyński, przewodnik PTTK Elbląg w kolejnym odcinku „Historii elbląskich ulic”.
Rejon placu został po 1945 r. znacznie przebudowany, wytyczono nową ul. 1000-lecia, a istniejąca do 1945 r. główna w tym miejscu ulica Janowska (Herrenstrasse) straciła na znaczeniu, do dzisiaj pozostał tylko odcinek, przy którym powstały bloki mieszkalne. Odcinek 1000-lecia, od Placu Grunwaldzkiego do ul. Hetmańskiej, zajmowały omawiane zakłady Komnicka, w wyniki działań wojennych zostały poważnie uszkodzone.
Brama Pasłęcka (Holenderska) istniała początkowo w rejonie obecnych ulic Hetmańska- Giermków i w źródłach pisanych pojawiła się w latach pięćdziesiątych XIV w. W XVII w. przeniesiono bramę w rejon ul. 3 Maja i Pl. Grunwaldzkiego, rozebrano ją jednak w 1786 r., tak jak wszystkie inne umocnienia miejskie, poza Bramą Targową na Starym Mieście. Wówczas po obu stronach traktu rozciągały uprawne pola należące do mieszczan, a bliżej Kumieli znajdowała się cegielnia.
Teraz stacja paliw, kiedyś starostwo
Po rozebraniu miejskich fortyfikacji rozpoczął się rozwój okolic dzisiejszego Placu Grunwaldzkiego. W latach 1829-1831 powstała nowoczesna jak na tamte czasy szosa wiodąca do Bogaczewa. Od 1818 roku w miejscu, gdzie obecnie mieści się stacja paliw, swoją siedzibę miało Starostwo Powiatowe. Pierwszym starostą został nadprezydent Elbląga Johann Christian Ludwig Bax. Nam bardziej znany jest posiadający polskie korzenie landrat Karol Fryderyk Abramowski, który przychylnie traktował przybyłych do Elbląga internowanych powstańców listopadowych.
Budynek starostwa po I wojnie światowej uległ znacznej przebudowie. Istniał do 1945 r., mieściła się też w nim od 1885 r Powiatowa Kasa Oszczędnościowa.
W 1900 roku przez Plac Grunwaldzki poprowadzono tory kolejowe, łączące elbląskie zakłady i dworzec Elbląg-Zdrój.
Piekarnia i komis
W budynku stojącym przy skrzyżowaniu z ul. Neonową (ta ulica przed 1830 r. otrzymała nazwę Mała Zachlera; niem. Kleine Zahlerstrasse - od nazwiska elblążanina, który usypał w tej okolicy groblę) istniała po 1945 r. i to przez wiele lat piekarnia. Ulicę Neonową widać obecnie jedynie na mapach, była krótka, wąska i dochodziła do ul. Zw. Jaszczurczego.
Przy Placu Grunwaldzkim przez wiele lat funkcjonował także sklep Komis, gdzie trafiały towary z zagranicy przywożone przez indywidualne osoby. Po sąsiedzku z Komisem zaś istniał sklep tekstylny. Na zdjęciach sprzed 1945 widać też szyld z polskobrzmiącym nazwiskiem Robert Kaminski.
Przy Placu Grunwaldzkim istniało o wiele więcej budynków, ale z biegiem lat zostały rozebrane. Były w złym stanie technicznym, do czego przyczyniły się także wylewy Kumieli, o których pisałem, przybliżając historię ulicy Związku Jaszczurczego
Plac Grunwaldzki kończy się przy mostku przez Kumielę. Kiedyś prawy bok tego mostku został poszerzony, tak jak i przebudowana została Aleja Grunwaldzka, o której za tydzień.
