Dziś wybieramy się na wędrówkę po gminie Prabuty. O ciekawostkach związanych z wsiami Górowychy i Gilwa opowiada Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK.
To wieś położona w powiecie kwidzyńskim i gminie Prabuty w pobliżu jeziora Dzierzgoń. Po raz pierwszy w źródłach pisanych wymieniona w 1260 r. jako bona Algaudas zamieszkała przez Prusów. W 1388r. wymienia się z kolei Prusów: Algande, Bundo, Sarchz i Stanko. W 1388r. majątek zakupił biskup pomezański Mikołaj od Prusa Buntoba. W 1527 r. majątek jest własnością Hansa Queissa, brata biskupa Erharda będącego pierwszym luterańskim biskupem Pomezanii. Największe szkody doznała wieś w wyniku wojen Polski ze Szwecją. W 1630 r. wieś staje się własnością Prabut. W drugiej połowie XIX w. odnotowano tu 117 ewangelików i 12 katolików. 1923 r. to elektryfikacja wsi. We wsi istniała szkoła, która uległa zniszczeniu w 1945 r., w latach 1945 – 1972 również była tu szkoła podstawowa. Przed 1945 r. istniała też gospoda, zwana jako Kasyno, prowadzona przez Szukowskiego. Dawną nazwę Sonnenberg in Westpr. zmieniono na obecną Rozporządzeniem Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych w 1947 r. Spotkać można też inne formy nazwy miejscowości: Gorowyten, Sunnenberg, Sonnenberge, Sonperk, Gross Sonnenberg, Gorowychy, Sobis, Sonnenberg in Westpreußen, Groß Sonnenberg, Górowychy Wielkie.
Poniżej dwie miejscowości o wspólnych korzeniach położone w powiecie kwidzyńskim, ale w dwóch gminach. Kiedyś były jedną miejscowością, więc mają wspólną historię do 1959r.
Gilwa
To wieś położona w gminie Prabuty. Przejściowo w 1959 r. podlegała powiatowi iławskiemu. Według zapisów z 1285 r. teren należał do Chocibora Stange. Obdarzano go zamiennie imieniem Kothebor, pochodził z Klasztorka. Wieś stanowiła wspólną własność z jego bratem - Dietrichem II Stange. Śmierć ostatniego z tego rodu powoduje przejęcie dóbr przez biskupstwo pomezańskie. Gilwę oddzielono od Klasztorka w 1371 r.
Wśród osadników - wtedy niemieckich - odnotowuje się w 1431 r. Piotra Wielkiego z Wielbe. Był on miejscowym, bo takie miano nosiła wówczas Gilwa. Piotr Wielki nie miał jednak nic wspólnego z późniejszym carem Rosji, ten nasz mówił tylko po polsku.
Wieś po wojnach polsko-krzyżackich musiała być ponownie zasiedlona, bo określano ten rejon jako pustki. Jako właściciela tych pustek pod koniec lat 60. XVI w. odnotowuje się Friedricha Taubeneckera, po nim zaś Jonasa i Friedricha Dobenecków. Ci ostatni mieli już podzieloną wieś na dwie równe części po 20 łanów i tak ten podział zachował się. Jako kolejnych właścicieli jednej z części wsi wymienia się: von Kosapotow z Licza, a po 1726 r. Melchiora von Kreutz, następnie Dietruicha von Rothe z Okrągłej Łąki, od 1733 r. po odkupieniu gen. Dietricha Wilhelma Buddenberocka, następnie zaś jego synową Sophię hr. Johann Burchard von Rittberg z Licza, następnie od ok. 1768 r. Sophie Charlotte von Rosenberg-Gruszczuński z mężem gen. Franzem Heinrichem.
Istniała tu kiedyś mała szkoła ewangelicka posiadająca jedną klasę, po wojnie zaś do 1977 r., szkoła podstawowa. Była we wsi karczma, w jej dawnym lokalu w 1948 r. powstał sklep.
Dawną nazwę Gilwe zastąpiono obecną w 1947 r. Rozporządzeniem Ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych.
Gilwa Mała
W 1925 r. odnotowuje się tu dwa folwarki położone w obu Gilwach. Przy czym ten w Gilwie Małej, obecnie podległej powiatowi i gminie Kwidzyn, określano jako Gilwa A, a drugi w Gilwie jako B. Obecnie Gilwa Mała posiada kilka siedlisk, z których trzy podlegają nadleśnictwu. Pomiędzy obydwoma wsiami w XIX w. powstał cmentarz ewangelicki obecnie zapomniany.
Obecna nazwa to zamiana dawnej Klein Gilwe, dokonana w 1950 r. Zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów. Administracyjny podział wsi nastąpił w 1959 r.
W przeszłości obie obecnie wsie określano również mianami: Welwe, Welba, Welbau, Welbe, Groß Gilwe A, Groß Gilwe B, Gilwe A, Gilwe B, Gilwe.