Dzisiaj w naszym cyklu przedstawiamy ciekawostki związane z miejscowością Kamionka i Licze. Obie znajdują się w gminie Kwidzyn, która w latach 975-1998 należała do województwa elbląskiego. Oprowadza, jak co tydzień, Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK.
Kamionka Według badań archeologicznych osadnictwo istniało już w czasach średniowiecza. To tędy przebiegały trakty między Kwidzynem a Dzierzgoniem oraz do Zantyra (dzisiejsze okolic Sztumu) poprzez Tychnowy. Teren należał początkowo (w XIII w.) do dóbr tychnowskich. Pod koniec XIII w. wieś występowała pod nazwą Lamperchtsdorf, co było najprawdopodobniej pochodną od nazwiska pierwszego zasadźcy. Została nadana niejakiemu Gerhardowi z lokacją na prawie chełmińskim, z prawem sądzenia, karczmą, ławami: mięsną, płócienną i szewską, otrzymał on też siedemnaście lat wolnizny – czyli zwolnienia z podatku.
W 1362 r. właścicielem Kamionki stał się Jachand (Jurand) oraz jego synowie. W 1396 r. kolejny właściciel – niejaki Piotr Vansch (rycerz z Tychnowa) odsprzedał wieś kapitule biskupiej za niemal 400 grzywien. We wsi istniał wówczas młyn, który stał się własnością biskupstwa.
W połowie XVI w. Kamionka była jedną z części Brokowa (pisałem o nim w jednym z wcześniejszych odcinków). W drugiej połowie tego wieku we wsi było dziesięciu zamożnych gospodarzy zwanych gburami. Na początku XVII w. pojawili się tu też zagrodnicy szarwarkowi (zobowiązani do prac publicznych na rzecz wspólnoty, utrzymania dróg, mostów, budowy i pielęgnacji wałów). Oczynszowanie wsi nastąpiło w 1694 r.
W XIX w. istniała Kamionka Królewska (Königlich Kamiontken) oraz Kamionka Szlachecka (Adlig Kamionken). W 1905 r. na 711 mieszkańców Kamionki Szlacheckiej do polskiego pochodzenia przyznawało się 673 osób, a w Kamionce Królewskiej wśród 230 mieszkańców za Polaków uchodziło 50.
W przeszłości miejscowość nosiła następujące miana: Kominky, Kaminke, Kamionka, Kamionka, Kaminke. A w okresie kiedy była podzielona na dwie wsie, to Kamionka Szlachecka była określana jako: Kamenau, Adlig Kamiontken, Adlig Kamionken; natomiast Kamionka Królewska jako Camjontken, Kamiontken, Königlich Kamiontken, Lamprechtsdorf.
Licze
Jest to wieś tradycjami sięgająca końca XIII w. i powiązana historycznie z Rakowcem. Były to dobra biskupa Pomezanii, jej nazwę pisano jako Liczyn. W 1361 r wytyczono dokładnie granice pomiędzy wsiami Ośno, Brandowo i właśnie Licze. Wincenty Kiełbasa, biskup o którym wspominałem przy okazji opisu Obrzynowa, musiał zastawić Licze. Wieś wykupił jego następca biskup Jan IV von Lassen, płacąc 150 tys. dukatów.
Wieś często zmieniała dzierżawców i należała do dóbr rycerskich.Do historii przeszedł też jeden ze sporów sądowych o... wyszynk piwa i wódki pomiędzy grafem (szlachcicem niemieckim) a karczmarzem, bo wieś posiadała własną karczmę. W końcu karczmarz wygrał. Trzeba tu dodać że posiadanie prawa do wyszynku było przynoszącym znaczne dochody interesem.
We wsi istnieje dwór pochodzący z XVII w., znacznie przebudowany w XIX i XX stuleciu. Wzniósł go Jan Kospot, będący właścicielem 10 wsi. Dwór otoczony był parkiem w stylu francuskim. Samo wnętrze według zachowanych przekazów miało być bogato dekorowane. Piękne też miały być wtedy piece. Modernizacje pałacu w XIX i XX w. zmieniły te dekoracje Zachował się jeden kominek i barwne freski na suficie w holu.
Do 1931 r. pałac był prywatą własnością, następnie do 1945 r. był obozem pracy. Po 1945 r. mieściły się w nim magazyny wojskowe, Warmińskie Zakłady Przetwórstwa Owocowego i Warzywnego. Kolejnym posiadaczem była szkoła budowlana Przedsiębiorstwa Budownictwa Rolniczego. W okresie 1970-1984 obiekt nie był wykorzystywany, po czym stał się prywatną własnością.
Obecną nazwą wieś została określona w 1946 r., poprzednio Licze nosiło nazwy: Liczchin, Lyczin, Lyzzin, Liczen, Liczschen, Litschen, Littschen, Littschen, Lytzin, Lietzen.