Kontynuujemy wędrówkę po miejscowościach gminy Gardeja, która w latach 1975-98 należała do województwa elbląskiego. O ciekawostkach związanych z wsiami: Cygany, Międzylesie i Olszówka opowiada Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK.
Na terenie wsi znaleziono ślady po cmentarzyku z czasów rzymskich. Tędy przebiegał w dawnych czasach szlak nazywany bursztynowym, który prowadził z państwa rzymskiego na pobrzeże Bałtyku.
Do 1302 r. był to teren należący do rodu Stangów. W tym właśnie roku Tomasz Stange założył tu wieś, nazywając ją Ditmarsdorf. Po powstaniu Prus Książęcych w 1525 r. książę Albrecht Hohenzollern wystawił dla wolnych chłopów przywilej, nadając im 80 łanów ziemi.
Pod koniec XVI wieku powstał tutaj folwark, nadano mu miano Ciganie.
Folwark powiększył się z czasem z 11 łanów do niemal 70. Często zmieniali się jego właściciele: od Kalksteina przez Jahna, Groebena, występują też polsko brzmiące nazwiska: Piczewski. Bolemiński, Watkowski. Jeden z Groebenów – Fridrich, będący starostą, sprowadził do wsi dziesięć rodzin żydowskich, powierzył im karczmę i handel wełną oraz skórami. Towary te wysyłali do Polski.
W 1739 r. Otto Fridrich sprzedał majątek kwidzyńskiemu zarządcy Falschemu, a ten z kolei zbył go hrabiemu von Kruzowi. Następni właściciele to: Dietrich von Rother, wdowa po majorze Eichstätt, baron Karl Wilhelm von Schroetter, pułkownik Wilhelm von Bequignolle, kapitan Friedrich Selle, Karl von Selle – syn Friedricha.
W 1870 r. Karl zbudował nowy dwór, po czym zbył majątek na rzecz grudziądzkiego bankiera Böhma. Ostatnim właścicielem w XX w. był Hugo Leoffler zwany „królem ziemi”. Znaczną część ziemi folwarku w 1930 r. wykupiła Komisja Wschodniopruska i ją rozparcelowała. Dwór i resztka ziemi pozostała własnością Emmy Loeffler.
W pierwszym dziesięcioleciu XX w. powstała tu mleczarnia i serownia założona przez pochodzącego z Butowa (gmina Kisielice) Griefelltta, zbudowano też drogę łączącą Nową Wioskę i Olszówkę. Od XIX w. istniała też w Cyganach dwuklasowa szkoła ewangelicka.
Po II wojnie światowej we wsi powołano Państwowy Ośrodek Maszynowy, którego pomieszczenia przejęły Zakłady Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego w Kwidzynie.
Nadal we wsi istnieje szkoła, a od 1994 r. - Ochotnicza Straż Pożarna. Wcześniej, bo w 1987 r. , wzniesiono tu kościół pw. Wniebowstąpienia Pana Jezusa.
Wieś na przestrzeni wieków nosiła także nazwy: Dytmarsdorf, Ditmarsdorf, Czyganen, Dietmarsdorf, Zigahnen czy Dittmersdorf
Międzylesie
Jest małą młodą osadą, powstałą w latach 20. XIX w. Friedrich Wilhelma Graf von der Gröben założył ją jako folwark grupy Wandowo. Założyciel był właścicielem Nowej Wioski. W 1950 r. zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów dotychczas używaną nazwę Friedrichshain zmieniono na Międzylesie. W przeszłości występowało tez określenie osady jako Vorwerk Friedrichshain.
Olszówka
Pierwsi osadnicy przybyli tu dopiero na początku XVIII w. Dzisiaj napotkamy tu ruiny zabudowań dworskich oraz pozostałość po cmentarzu ewangelickim a także dawny park dworski. W latach 60. XX w. cztery gospodarstwa rolne, jakie się tu znajdowały, zostały włączone do PGR-u i nadano im nazwę Olszówka. Dzisiaj znajduje się tu stadnina koni.
Wieś na przestrzeni wieków nosiła także nazwy: Althausen (od 1938 r.), Olschowken, Olschofken, Olschowken. Używano też określeń: Olschewken, Gut Olschowken.