Co wydarzyło się w Elblągu na przestrzeni wieków pomiędzy 19 a 25 listopada? Jak Zygmunt III zmusił elblążan do oddania kościoła św. Mikołaja katolikom? Dlaczego przed 200 laty wybrany burmistrz musiał uzyskać aprobatę pruskiego króla? Z jaką częstotliwością przed 120 laty jeździły elbląskie tramwaje i jak elbląska szkoła muzyczna świętowała swoje 20-lecie? Tego i innych ciekawostek możecie się dowiedzieć z kolejnego odcinka naszego kalendarium.
Więcej samorządu w miastach
Tego dnia wprowadzono reformę ustroju miast pruskich, częściowo przywracającą samorządność. Gospodarzem miasta została pochodząca z wyboru Rada Miejska. Wybierany nadburmistrz musiał być jednak zatwierdzony przez króla Prus. Reforma dotyczyła również swobód obywatelskich i zawodowych. Wprowadzana była stopniowo do połowy XIX w. i przetrwała do 1924 r., kiedy to wprowadzono drobne zmiany uwzględniające dążenia drobnomieszczaństwa.
20 listopada 1972 r.
Kamień węgielny pod nową szkołę muzyczną
Dla szkoły muzycznej był to rok jubileuszowy. Dyrektor Józef Karpiński od dłuższego czasu opracowywał program obchodów, a szkolna orkiestra ćwiczyła repertuar, w tym skomponowany przez dyrektora „Marsz 20-lecia”. Jednak najważniejszym dla wszystkich wydarzeniem nie był koncert, a uroczyste wmurowanie aktu erekcyjnego pod budowę nowej siedziby szkoły. Szkoły, o którą Józef Karpiński walczył od początku swej pracy, bo warunki, w jakich nauczano, były fatalne. Szkołę wpisano do inwestycji gwarantowanych przez modernizującą Elbląg uchwałę rządową z 1972 roku. 20 listopada 1972 r., w obecności władz miejskich i partyjnych, na terenie ogrodów w pobliżu ratusza uroczyście wmurowano akt erekcyjny pod nową szkołę. Rozpoczynała się pełna problemów i nieporozumień budowa, którą ukończono w 1976 roku.
21 listopada 1617 r.
Czyj kościół św. Mikołaja?
Mimo że Elbląg sąsiadował z katolicką Warmią, mieszczanie nie tylko sprzyjali nauce Lutra, ale też powszechnie przechodzili na nową wiarę. 6 stycznia 1573 roku Rada Miejska usunęła z kościoła św. Mikołaja jezuitę Seweryna Wildschutza i podjęła starania o przekazanie ostatniej już parafii katolickiej w Elblągu protestanckiemu proboszczowi. Na to nie zgodził się król Stefan Batory, żądając powrotu jezuity. Tak zaczął się trwający 44 lata spór o prawo do najważniejszego kościoła w Elblągu. Spór toczył się na gruncie politycznym i sądowym. Był sporem nie tylko o świątynię, ale też o tolerancję i równouprawnienie katolików. Zakończył go Zygmunt III Waza, zakazując handlu z Elblągiem. Na takie dictum nie było rady, więc Rada uległa. 21 listopada 1617 r. rajcy poinformowali proboszcza Steisona i sekretarza królewskiego Sadorskiego, że dnia następnego może nastąpić powrót katolików do kościoła św. Mikołaja. Uroczystość ponownego poświęcenia kościoła odbyła się 31 grudnia 1617 r. Ale kiedy Elbląg zajęli Szwedzi, świątynię ponownie odebrano katolikom.
22 listopada 1895 r.
Tramwaj co 7,5 minuty
W Warszawie, Gdańsku i wielu innych miastach jeździły tramwaje konne. Ale Wrocław i Elbląg postawiły na nowoczesny tramwaj elektryczny. Liczono, że komunikacja zarobi na siebie, stąd sprzedano licencję firmie UEG (Union-Elektricitäts Gesellschaft), która wybudowała trakcję, zajezdnię i elektrownię oraz zakupiła tabor i rozpoczęła przewozy. Pierwszy tramwaj na ulice Elbląga wyjechał 22 listopada 1895 roku. Dość niefortunnie, bo na zakręcie wagon wykoleił się i pasażerowie, nie tracąc humoru, musieli go ponownie wstawić na tor. W innym miejscu zabrakło mocy i wypełniony tramwaj nie miał sił podjechać pod wzniesienie. Pasażerowie znów wysiedli z wozu.
Następnego dnia rozpoczęły się normalne kursy na dwóch liniach (trzecią linię uruchomiono dwa lata później): nr 1 - z dworca kolejowego przez Al. Grunwaldzką, 3 Maja, 1 Maja, Kowalską, Stary Rynek, Studzienną do przystani żeglugi i nr 2 – z placu Słowiańskiego, Kowalską, Starym Rynkiem, Stoczniową, Królewiecką do skrzyżowania z ul. płk Dąbka (nazwy ulic dzisiejsze). Tramwaje jeździły co 7,5 minuty, a czas przejazdu na liniach wynosił odpowiednio 15 i 9 minut. Przystanków nie było (wprowadzono je dopiero w 1913 roku), a tramwaj zatrzymywał się na życzenie pasażerów. Wkrótce okazało się, że komunikacja miejska jest deficytowa, a jedynym zyskiem spółki jest sprzedaż prądu z mieszczącej się przy ul. Szpitalnej elektrowni tramwajowej.
23 listopada 1974 r.
Zmarł patron elbląskiego teatru
W Olsztynie nazywany był „tatą aktorów”. To za jego zarządzania (1957-1969), mający trzy sceny – w Olsztynie, Elblągu i scenę objazdową - Teatr im. Stefana Jaracza miał okres swojej pierwszej świetności. Aktorzy odnosili sukcesy, widzowie znali ich także z Teatru Telewizji. W repertuarze były ważne spektakle rozliczeniowe oraz lżejsze pozycje popularne i rozrywkowe, a także baśnie.
Aleksander Sewruk, bo o nim mowa, odegrał ważną rolę w budowaniu środowiska elbląskiego. Zadbał, by część zespołu zamieszkała w Elblągu i sam angażował się w życie społeczne i towarzyskie miasta. Za jego dyrekcji teatr przeniósł się z dawnego domu parafialnego przy ul. Obrońców Pokoju do nowoczesnego obiektu w Domu Kultury. Zmarł w Warszawie 23 listopada 1974 roku. Samodzielny już Teatr Dramatyczny w Elblągu, w wyniku przeprowadzonego wśród widzów plebiscytu, w roku 2007 r. przyjął imię Aleksandra Sewruka.
24 listopada 1986 r.
„Trójka” wraca na tory
24 listopada 1986 r. oddano do użytku nowo wybudowany odcinek trakcji tramwajowej, będący przedłużeniem trasy od pętli przy ul. Obrońców Pokoju do osiedla Zawada (nieistniejąca już pętla przy ul. płk. Dąbka). Tego też dnia uruchomiono linię nr 3 na trasie Saperów – Ogólna. Linia nr 3 funkcjonowała przed wojną, a także w latach 1947-67 (na trasie plac Słowiański – ul. Agrykola).
25 listopada 1599 r.
Gimnazjum jak nowe
Gimnazjum Elbląskie założono w 1553 roku. Jego organizatorem był wybitny holenderski humanista i pedagog Wilhelm van der Voldergraft, zwany z grecka Gnapheusem. Po nim, w ciągu zaledwie 38 lat, Gimnazjum Elbląskim zarządzało aż 19 rektorów. Dopiero Tomasz Retus, a po nim Jan Mylius uporządkowali sprawy i doprowadzili do rozkwitu Gimnazjum. Mylius rozpoczął od wybudowania nowej siedziby (obecnie pięknie odrestaurowany budynek Muzeum). 25 listopada 1599 r.odbyła się uroczystość otwarcia nowego budynku Gimnazjum Elbląskiego.
Kartki z elbląskiego kalendarium publikowane są na antenie telewizji Truso TV (kanał 140 Vectry) oraz na facebookowym fanpage Truso TV